Harvey Fineberg: Are we ready for neo-evolution?

Translator: George Arakhamia Reviewer: Michael Kaulashvili

How would you like to be better than you are?

გინდათ გახდეთ უკეთესი?

Suppose I said

დაუშვათ,

that, with just a few changes in your genes,

რომ თქვენი გენის ოდნავი ცვლილებით,

you could get a better memory --

თქვენ გაიუმჯობესებთ მეხსიერებას,

more precise,

გახდით მას უფრო ნათელს,

more accurate and quicker.

ზუსტს და სწრაფს.

Or maybe you'd like to be more fit, stronger,

ან თქვენ მოგინდებოდათ გახდეთ ფიზიკურად უფრო ძლიერი,

with more stamina.

ამტანი.

Would you like to be more attractive and self-confident?

ისურვებდით ყოფილიყავით უფრო მიმზიდველი და თქვენ თავში დარწმუნებული?

How about living longer with good health?

რას იტყოდით ჯანმრთელ, ხანგრძლივ ცხოვრებაზე?

Or perhaps you're one of those

თუ თქვენ ერთ-ერთი მათგანი ხართ,

who's always yearned for more creativity.

ვისაც უნდა უფრო კრეატიული გახდეს?

Which one would you like the most?

რას ისურვებდით კიდევ?

Which would you like, if you could have just one?

და თუ მარტო ერთია ამოსარჩევი?

(Audience Member: Creativity.)

(დარბაზიდან: კრეატიული)

Creativity.

კრეატიულობა.

How many people would choose creativity?

რამდენმა ადამიანმა აირჩია კრეატიულობა?

Raise your hands. Let me see.

აიწიეთ ხელი. ვნახოთ...

A few. Probably about as many as there are creative people here.

რამოდენიმემ. ალბათ იმდენმა რამდენი კრეატიული ადამიანიც არის აქ.

(Laughter) That's very good.

ძალიან კარგი.

How many would opt for memory?

რამდენმა აირჩია მეხსიერება.

Quite a few more.

ცოტათი მეტმა.

How about fitness?

რაც შეეხება ფიზიკურ ფორმას?

A few less.

ცოტათი ნაკლები.

What about longevity?

რაც შეეხება დიდ ხანს სიცოცხლეს?

Ah, the majority. That makes me feel very good as a doctor.

უმეტესობა. როგორც ექიმი ამით ძალიან კმაყოფილი ვარ.

If you could have any one of these,

თქვენ რომ შეგეძლოთ დასახელებულიდან რამის ამორჩევა,

it would be a very different world.

ეს სულ სხვა სამყარო იქნებოდა.

Is it just imaginary?

ეს აუხდენელია?

Or, is it, perhaps, possible?

თუ შესაძლებელია?

Evolution has been a perennial topic

ევოლუცია – მუდმივი თემაა

here at the TED Conference,

აქ TED- კონფერენციებზე,

but I want to give you today

მაგრამ თქვენ დღეს მოგიყვებით

one doctor's take on the subject.

ერთი ექიმის შეხედულებას ამის შესახებ.

The great 20th-century geneticist,

XX საუკუნის უდიდესი გენეტიკოსი

T.G. Dobzhansky,

ფეოდოსი გრიგორის ძე დობჟინსკი,

who was also a communicant

რომელიც ასევე მოღვაწეობდა

in the Russian Orthodox Church,

რუსულ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში,

once wrote an essay that he titled

დაწერა ესსე, რომლის სათაურიცაა

"Nothing in Biology Makes Sense

"ბიოლოგიაში არაფერს არ აქვს აზრი

Except in the Light of Evolution."

ევოლუციის გარეშე"

Now if you are one of those

თუ თქვენ ერთ-ერთი მათგანი ხართ,

who does not accept the evidence for biological evolution,

რომელიც არ იღებს ბიოლოგიური ევოლუციის ჭეშმარიტებას,

this would be a very good time to turn off your hearing aid,

თქვენთვის დადგა ხელსაყრელი მომენტი, რომ გამორთოთ ყურსასმენები,

take out your personal communications device --

ამოიღოთ თქვენი სმარტფონი –

I give you permission --

უფლებას გაძლევთ –

and perhaps take another look at Kathryn Schultz's book on being wrong,

და იქნებ გადაფურცლოთ კეტრინ შულცის წიგნი უზუსტობის შესახებ,

because nothing in the rest of this talk

იმიტომ რომ ჩემი გამოსვლის შემდეგ ნაწილს

is going to make any sense whatsoever to you.

თქვენთვის არანაირი აზრი არ ექნება.

(Laughter)

(სიცილი დარბაზში)

But if you do accept

მაგრამ თუ თქვენ აღიარებთ,

biological evolution,

ბიოლოგიურ ევოლუციას,

consider this:

დაუფიქრდით:

is it just about the past,

საქმე მხოლოდ წარსულშია,

or is it about the future?

თუ ეს მომავალს ეხება?

Does it apply to others,

ეს სხვებს უკავშირდება,

or does it apply to us?

თუ ასევე ჩვენც?

This is another look at the tree of life.

აი კიდევ ერთი წარმოდგენა სიცოცხლის ხეზე.

In this picture,

ამ სურათზე,

I've put a bush with a center branching out in all directions,

მე მოვათავსე ბუჩქი განშტოებებით ცენტრიდან,

because if you look at the edges

იმიტომ, რომ თუ თქვენ დააკვირდებით

of the tree of life,

სიცოცხლის ხის გვერდებს

every existing species

ყველა არსებული სახეობა

at the tips of those branches

განშტოებების ბოლოებზეა.

has succeeded in evolutionary terms:

ევოლუციის მხრივ წარმატებულები იყვნენ :

it has survived;

ის გადარჩა;

it has demonstrated a fitness

მან აჩვენა ადაპტირებულობა

to its environment.

მის გარემო პირობებთან

The human part of this branch,

ხის ადამიანური ნაწილი –

way out on one end,

ერთ-ერთი განშტოების ბოლო ნაწილშია,

is, of course, the one that we are most interested in.

რათქმაუნდა, ჩვენ სხვები მეტად გვაინტერესებს.

We branch off of a common ancestor

საერთო წინაპრიდან თანამედროვე შიმპანზესთან ერთად

to modern chimpanzees

ჩვენ წავედით საკუთარი განვითარების გზით

about six or eight million years ago.

დაახლოებით 6-8 მლნ წლის წინ.

In the interval,

ამ მონაკვეთში

there have been perhaps 20 or 25

იყო, დაახლოებით, 20-25

different species of hominids.

ჰომინიდების სხვადასხვა სახეობა.

Some have come and gone.

ისინი ჩნდებოდნენ და ქრებოდნენ.

We have been here for about 130,000 years.

ჩვენ ვარსებობთ 130 000 წელია.

It may seem like we're quite remote

გამოდის, თითქოს ჩვენ შორს ვართ

from other parts of this tree of life,

ცხოვრების ხის სხვა ნაწილებისაგან,

but actually, for the most part,

მაგრამ შეიძლება ითქვას,

the basic machinery of our cells

ჩვენი უჯრედების ძირითადი სტრუქტურა

is pretty much the same.

საკმაოდ გავს სხვებისას.

Do you realize that we can take advantage

თქვენ ხვდებით, რომ ამის გამოყენება შეიძლება

and commandeer the machinery of a common bacterium

იმისთვის, რომ ვაიძულოთ უბრალო ბაქტერიის სტრუქტურას

to produce the protein of human insulin

აწარმოოს ადამიანის ინსულინის ცილა

used to treat diabetics?

დიაბეტის სამკურნალოდ?

This is not like human insulin;

ეს არ არის ადამიანური ინსულინის ანალოგი;

this is the same protein

ეს ზუსტად იგივე ცილაა,

that is chemically indistinguishable

ქიმიურად განურჩეველია იმისგან,

from what comes out of your pancreas.

რასაც აწარმოებს თქვენი კუჭქვეშა ჯირკვალი.

And speaking of bacteria,

და ბაქტერიებზე საუბრისას,

do you realize that each of us carries in our gut

აცნობიერებთ, რომ ყველა თავის ნაწლავებში ატარებს

more bacteria

უფრო მეტ ბაქტერიას,

than there are cells in the rest of our body?

ვიდრე ჩვენს სხეულში არსებულ უჯრედებს?

Maybe 10 times more.

შესაძლოა, ათჯერ უფრო მეტს.

I mean think of it,

წარმოიდგინეთ,

when Antonio Damasio asks about your self-image,

როდესაც ანტონიო დამაზიო გეკითხებათ თქვენს თვითშეფასებაზე,

do you think about the bacteria?

ფიქრობთ თქვენ ბაქტერიებზე?

Our gut is a wonderfully hospitable environment

ჩვენი ნაწლავები – გასაოცრად სტუმართმოყვარე გარემოა

for those bacteria.

ამ ბაქტერიებისათვის.

It's warm, it's dark, it's moist,

იქ არის სითბო, სიბნელე, სისველე,

it's very cozy.

ძალიან კომფორტულია

And you're going to provide all the nutrition that they could possibly want

თქვენ კი აწოდებთ მათ ყველანაირ საკვებ ნივთიერებებს

with no effort on their part.

მათგან დამოუკიდებლად.

It's really like an Easy Street for bacteria,

პირდაპირ სამოთხეა ბაქტერიებისთვის,

with the occasional interruption

მაგრამ პერიოდული შესვენებებით

of the unintended forced rush to the exit.

დაუგეგმავი მიწოლით გასასვლელისკენ.

But otherwise,

მაგრამ საერთოდ,

you are a wonderful environment for those bacteria,

თქვენ – შესანიშნავი გარემო ხართ ამ ბაქტერიებისათვის,

just as they are essential to your life.

ისევე როგორც ისინი აუცილებელნი არიან თქვენი ცხოვრებისთვის.

They help in the digestion of essential nutrients,

ისინი გვეხმარებიან მნიშვნელოვანი საკვები ნივთიერებების გადამუშავებაში.

and they protect you against certain diseases.

ისინი გიცავენ თქვენ ზოგიერთი დაავადებებისაგან.

But what will come in the future?

მაგრამ რა მოხდება მომავალში?

Are we at some kind of evolutionary equipoise

ვიმყოფებით ჩვენ ევოლუციურ ბალანსში

as a species?

როგორც ბიოლოგიური სახეობა?

Or, are we destined

თუ ჩვენ გვიწერია

to become something different --

გავხდეთ რაიმე სხვა –

something, perhaps, even better adapted

სავარაუდოდ, რაიმე უფრო მეტად ადაპტირებული

to the environment?

გარემოსთან?

Now let's take a step back in time

მოდით აზრობრივად გავემგზავროთ წარსულში:

to the Big Bang, 14 billion years ago --

14 მლრდ. წლის წინ – დიდი აფეთქება.

the Earth, the solar system,

დაახლოებით 4,5 მლრდ. წლის წინ –

about four and a half billion years --

დედამიწა, მზის სისტემა.

the first signs of proto-life,

დაახლოებით 3-4 მლრდ. წლის წინ

maybe three to four billion years ago on Earth --

ჩნდება სიცოცხლის პირველი ნიშნები.

the first multi-celled organisms,

პირველი მრავალუჯრედიანი ორგანიზმები

perhaps as much

გამოჩნდნენ, სავარაუდოდ,

as 800 or a billion years ago --

800 მილიონი ან მილიარდი წლის წინ,

and then the human species,

და ბოლოს ჩნდება

finally emerging

ადამიანის სახეობა –

in the last 130,000 years.

ბოლო 130 000 წელიწადში.

In this vast unfinished symphony of the universe,

სამყაროს უზარმაზარ, დაუსრულებელ სიმფონიაში,

life on Earth is like a brief measure;

სიცოცხლე დედამიწაზე – პატარა აკორდია;

the animal kingdom,

ცხოველების სამეფო –

like a single measure;

თითქოს ერთი ტაქტია;

and human life,

და ადამიანური სიცოცხლე –

a small grace note.

პატარა ნოტია.

That was us.

ეს ჩვენ ვიყავით

That also constitutes the entertainment portion of this talk,

ასევე ეს იყო ამ ანგარიშის გასართობი ნაწილი

so I hope you enjoyed it.

იმედი მაქვს, მოგეწონათ.

(Laughter)

(სიცილი დარბაზში)

Now when I was a freshman in college,

როდესაც კოლეჯში პირველკურსელი ვიყავი

I took my first biology class.

და ვესწრებოდი ბიოლოგიის პირველ გაკვეთილებს,

I was fascinated

გაოცებული ვიყავი

by the elegance and beauty of biology.

ბიოლოგიის სილამაზით და მიმზიდველობით.

I became enamored of the power of evolution,

მე შემიყვარდა ევოლუციის ძალა,

and I realized something very fundamental:

და მივხვდი რაღაც ფუნდამენტურს:

in most of the existence of life

სიცოცხლე თითქმის ყოველთვის

in single-celled organisms,

არსებობდა ერთუჯრედიანი ორგანიზმების სახით,

each cell simply divides,

თითოეული უჯრედი უბრალოდ იყოფოდა,

and all of the genetic energy of that cell

და იმ უჯრედის მთელი გენეტიკური ენერგია

is carried on in both daughter cells.

გრძელდებოდა ორივე შვილობილ უჯრედში.

But at the time multi-celled organisms come online,

მაგრამ, მრავალუჯრედიანი ორგანიზმების გამოჩენისას

things start to change.

რაღაც-რაღაცეებმა ცვლილება დაიწყო.

Sexual reproduction enters the picture.

სცენაზე გამოჩნდა სქესობრივი გამრავლება.

And very importantly,

ძალიან მნიშვნელოვანია,

with the introduction of sexual reproduction

რომ სქესობრივი გამრავლების გამოჩენის შემდეგ,

that passes on the genome,

რომელიც გენომის გადაცემას ახორციელებს,

the rest of the body

სხეულის დანარჩენი ნაწილი

becomes expendable.

ხდება გასავალი მასალა.

In fact, you could say

პრაქტიკულად, შეიძლება ითქვას,

that the inevitability of the death of our bodies

რომ ჩვენი ორგანიზმების სიკვდილის გარდაუვალობა

enters in evolutionary time

ევოლუციურ შკალაზე გამოჩნდა

at the same moment

იმავე მომენტში,

as sexual reproduction.

სადაც სქესობრივი გამრავლება.

Now I have to confess,

ეხლა მე უნდა ვაღიარო,

when I was a college undergraduate,

როდესაც მე ვიყავი კოლეჯის ბოლო კურსზე,

I thought, okay, sex/death, sex/death, death for sex --

მე ვფიქრობდი: კარგია, სექსი-სიკვდილი, სიკვდილი-სექსი, სიკვდილი სექსისათვის –

it seemed pretty reasonable at the time,

მაშინ ეს საკმაოდ კარგად ჟღერდა

but with each passing year,

მაგრამ წლების განმავლობაში

I've come to have increasing doubts.

მე უფრო და უფრო მეპარებოდა ეჭვი.

I've come to understand the sentiments of George Burns,

მე გავიგე ჯორჯ ბერნსის გრძნობები,

who was performing still in Las Vegas

რომელიც ჯერ კიდევ გამოდიოდა ლას-ვეგასში.

well into his 90s.

საკუთარ მეცხრე ათეულში

And one night, there's a knock at his hotel room door.

ერთ საღამოს მისი ნომრის კარებზე დააკაკუნეს.

He answers the door.

მან გააღო კარი.

Standing before him is a gorgeous, scantily clad showgirl.

მის წინ იდგა შესანიშნავი თამამად ჩაცმული მოცეკვავე.

She looks at him and says,

მან შეხედა მას და თქვა,

"I'm here for super sex."

"მე მოვედი სუპერ სექსისათვის".

"That's fine," says George, "I'll take the soup."

"კარგი", თქვა ჯორჯმა, "მე ავიღებ სუპერს."

(Laughter)

(სიცილი დარბაზში)

I came to realize,

მე მივხვდი

as a physician,

როგორც თერაპევტი,

that I was working toward a goal

რომ მე მივდიოდი მიზნისკენ,

which was different from the goal of evolution --

რომელიც განსხვავდებოდა ევოლუციის მიზნისაგან –

not necessarily contradictory, just different.

არა საწინააღმდეგო, არამედ სხვა.

I was trying to preserve the body.

მე ვცდილობდი ორგანიზმის შენახვას.

I wanted to keep us healthy.

მე ვცდილობდი ჩვენს ჯანმრთელად შენარჩუნებას.

I wanted to restore health from disease.

მე მინდოდა დაავადების შემდეგ ჯანმრთელობის აღდგენა.

I wanted us to live long and healthy lives.

მე მინდოდა, რომ ჩვენ გვეცხოვრა მეტ ხანს და უფრო ჯანმრთელად.

Evolution is all about passing on the genome

ევოლუციისთვის კი მთავარია – გადასცეს გენომი

to the next generation,

შემდეგ თაობას,

adapting and surviving

ადაპტირდეს და გადარჩეს

through generation after generation.

თაობიდან თაობამდე.

From an evolutionary point of view,

ევოლუციონისტური თვალსაზრისით.

you and I are like the booster rockets

თქვენ და მე – როგორც რაკეტა-მატარებლები,

designed to send the genetic payload

რომლებლებიც გადასცემენ გენეტიკურად სასარგებლო ტვირთს

into the next level of orbit

შემდეგ ორბიტალურ დონეზე,

and then drop off into the sea.

თვითონ კი შემდეგ ვარდებიან ოკეანეში.

I think we would all understand the sentiment that Woody Allen expressed

მე ვფიქრობ, ჩვენ ყველას გვესმის ემოციები, რომლებიც გამოხატა ვუდი ალენმა,

when he said, "I don't want to achieve immortality through my work.

როდესაც თქვა: "მე არ მინდა მივაღწიო უკვდავებას ჩემი სამუშაოთი.

I want to achieve it through not dying."

მე მინდა მივაღწიო მას, სიკვდილის გარეშე."

(Laughter)

(სიცილი დარბაზში)

Evolution does not necessarily

ევოლუცია არ არის აუცილებელი

favor the longest-lived.

იყოს შემწყალებელი დღეგრძელებისათვის.

It doesn't necessarily favor the biggest

არ არის აუცილებელი იყოს შემწყალებელი ყველაზე დიდების

or the strongest or the fastest,

დან ძლიერების ან სწრაფების,

and not even the smartest.

და ყველაზე ჭკვიანების მიმართაც კი.

Evolution favors

ევოლუცია ემხრობა

those creatures best adapted

იმ ქმნილებებს, რომლებიც უკეთ ადაპტირდნენ

to their environment.

თავის გარემომცველ გარემოში.

That is the sole test

ეს არის ერთადერთი ტესტი

of survival and success.

გადარჩენაზე და წარმატებაზე.

At the bottom of the ocean,

ოკეანის ფსკერზე,

bacteria that are thermophilic

ის ბაქტერიები, რომლებიც სითბოს მოყვარულნი არიან

and can survive at the steam vent heat

და შეუძლიათ გეიზერის სიცხეში არსებობა

that would otherwise produce, if fish were there,

ისეთში, იქ თევზი რომ ყოფილიყო,

sous-vide cooked fish,

ის შეიწვებოდა თავისივე წვენში,

nevertheless, have managed

ამის მიუხედავად, ამ ბაქტერიებმა შეძლეს

to make that a hospitable environment for them.

ეს გარემო თავისათვის სტუმართმოყვარე გარემოდ გადაექციათ.

So what does this mean,

ამიტომ რას ნიშნავს ეს,

as we look back at what has happened in evolution,

თუ შევხედავთ იმას, თუ რა ხდებოდა ევოლუციის პროცესში,

and as we think about the place again

და ისევ ვიფიქრებთ

of humans in evolution,

ადამიანების ადგილზე ევოლუციაში,

and particularly as we look ahead

და განსაკუთრებით, თუ გავიხედავთ წინ

to the next phase,

შემდეგი ფაზისაკენ,

I would say

მე ვიტყოდი,

that there are a number of possibilities.

არის რიგი შესაძლებლობები.

The first is that we will not evolve.

პირველი: ჩვენ არ ვევოლუციონირდებით.

We have reached

ჩვენ უკვე მივაღწიეთ

a kind of equipoise.

ჩვენი სახეობის ბალანსს.

And the reasoning behind that would be,

მიზეზები შესაძლოა შემდეგი იყოს:

first, we have, through medicine,

პირველ რიგში, ჩვენ მედიცინის საშუალებით

managed to preserve a lot of genes

ვინარჩუნებთ გენების უმეტესობას,

that would otherwise be selected out

რომლებიც სხვა შემთხვევაში იქნებოდნენ დაბრაკულები

and be removed from the population.

და წაიშლებოდნენ ევოლუციიდან.

And secondly, we as a species

მეორე, ჩვენ როგორც სახეობამ

have so configured our environment

იმდენად შევცვალეთ გარემო,

that we have managed to make it adapt to us

რომ ვაიძულეთ მას ადაპტირებულიყო ჩვენზე,

as well as we adapt to it.

ისევე როგორც ჩვენ ვადაპტირდებით მასთან.

And by the way, we immigrate and circulate

სხვათა შორის, ჩვენ ვცირკულირებთ ვმიგრირებთ

and intermix so much

და ვირევით ისე ძლიერად,

that you can't any longer

რომ უკვე შეუძლებელია

have the isolation that is necessary

იზოლაციის მიღება, რომელიც

for evolution to take place.

აუცილებელია ევოლუციონირებისათვის.

A second possibility

მეორე შესაძლებლობა

is that there will be evolution of the traditional kind,

მდგომარეობს იმაში, რომ იქნება ტრადიციული ევოლუცია,

natural, imposed by the forces of nature.

ბუნებრივი, ბუნების ძალებით განპირობებული.

And the argument here would be

არგუმენტაცია აქ ასეთია,

that the wheels of evolution grind slowly,

რომ ევოლუცია მიმდინარეობს ნელა,

but they are inexorable.

მაგრამ გარდაუვლად.

And as far as isolation goes,

რაც შეეხება იზოლაციას –

when we as a species

როდესაც ჩვენ, როგორც ბიოლოგიური სახეობა,

do colonize distant planets,

დავსახლდებით მოშორებულ პლანეტებზე

there will be the isolation and the environmental changes

მოხდება იზოლაცია და გარემო პირობების ცვლილება,

that could produce evolution

რამაც შესაძლოა მიგვიყვანოს ევოლუციამდე

in the natural way.

თავისი ბუნებრივი ფორმით.

But there's a third possibility,

მაგრამ არის მესამე შესაძლებლობაც,

an enticing, intriguing and frightening possibility.

მაცდური, დამაინტრიგებელი და შემზარავი შესაძლებლობა.

I call it neo-evolution --

მე ვეძახი მას ნეო-ევოლუციას –

the new evolution

ახალ ევოლუციას,

that is not simply natural,

რომელიც არა მხოლოდ ბუნებრივია,

but guided and chosen

არამედ მიმართული და ამორჩეულია

by us as individuals

ჩვენს, როგორც ინდივიდების მიერ,

in the choices that we will make.

არჩევანით რომელსაც ჩვენ გავაკეთებთ.

Now how could this come about?

როგორ უნდა მოხდეს ასეთი რამ?

How could it be possible that we would do this?

როგორ შეიძლება გახდეს შესაძლებელი, რომ ჩვენ ეს შევძლოთ?

Consider, first, the reality

გავითვალისწინოთ ის ფაქტი,

that people today, in some cultures,

რომ დღესდღეობით ზოგიერთ კულტურაში

are making choices about their offspring.

ადამიანები იღებენ გადაწყვეტილებას თავის შთამომავლობაზე.

They're, in some cultures,

ზოგიერთ კულტურაში

choosing to have more males than females.

ისინი წყვიტავენ, რომ იყოლიონ მეტი ბიჭები.

It's not necessarily good for the society,

ეს არ არის ძალიან კარგი მათი საზოგადოებისათვის,

but it's what the individual and the family are choosing.

მაგრამ სწორედ ამას ირჩევენ ინდივიდები და მათი ოჯახები.

Think also,

წარმოიდგინეთ,

if it were possible ever

რომ თქვენ შეგეძლოთ

for you to choose, not simply to choose the sex of your child,

არა მხოლოდ თქვენი ბავშვის სქესის ამორჩევა,

but for you in your body

არამედ თქვენი საკუთარი სხეულისთვისაც

to make the genetic adjustments

მოახდინოთ გენეტიკური ცვლილებები,

that would cure or prevent diseases.

რომლებიც განკურნავენ ან აღკვეთავენ დაავადებას.

What if you could make the genetic changes

რა იქნებოდა მაშინ, თქვენ რომ შეგეძლოთ გენეტიკურად შეცვლა,

to eliminate diabetes or Alzheimer's

იმისათვის რომ წაშალოთ დიაბეტი ან ალცგეიმერის დაავადება,

or reduce the risk of cancer

დაწიოთ კიბოს რისკი

or eliminate stroke?

ან მოიშოროთ ინსულტი?

Wouldn't you want

ნუთუ არ მოგინდებოდათ

to make those changes

ასეთი ცვლილებების გაკეთება

in your genes?

თქვენს გენებში?

If we look ahead,

თუ შევხედავთ მომავალს,

these kind of changes

ასეთი ტიპის ცვლილებები

are going to be increasingly possible.

გახდება სულ უფრო და უფრო შესაძლებელი.

The Human Genome Project

პროექტი "ადამიანის გენომი"

started in 1990,

დაიწყო 1990 წელს.

and it took 13 years.

და გრძელდებოდა 13 წელიწადს.

It cost 2.7 billion dollars.

ის ღირს 2.7 მლრდ. დოლარი.

The year after it was finished in 2004,

მისი დასრულებიდან ერთი წლის შემდეგ, 2004 წელს.

you could do the same job

თქვენ იგივე სამუშაოს შესრულებას

for 20 million dollars in three to four months.

20 მლნ დოლარად შეძლებდით 3-4 თვეში.

Today, you can have a complete sequence

დღეს შესაძლებელია მიიღო სრული თანმიმდევრულობა

of the three billion base pairs in the human genome

ადამიანის ძირითადი სამი მილიარდი წყვილი გენისა

at a cost of about 20,000 dollars

დაახლოებით 20 000 დოლარად

and in the space of about a week.

ერთი კვირის განმავლობაში.

It won't be very long

გაივლის არც ისე დიდი დრო,

before the reality will be

და სავსებით რეალური გახდება

the 1,000-dollar human genome,

ადამიანის გენომი 1000 დოლარად,

and it will be increasingly available for everyone.

და ის იქნება ყველასათვის სულ უფრო ხელმისაწვდომი.

Just a week ago,

სულ რაღაც ერთი კვირის წინ

the National Academy of Engineering

ნაციონალურმა საინჟინრო აკადემიამ (ა.შ.შ)

awarded its Draper Prize

გადასცა დრეიპერის პრემია

to Francis Arnold and Willem Stemmer,

ფრენსის არნოლდს და ვილემ შტემერს,

two scientists who independently developed techniques

ორ მეცნიერს, რომლებმაც დამოუკიდებლად შეიმუშავეს ტექნოლოგიები,

to encourage the natural process of evolution to work faster

რომლელებიც აჩქარებენ ბუნებრივ ევოლუციურ პროცესს,

and to lead to desirable proteins

იმისათვის რომ მიიღონ სასურველი ცილები

in a more efficient way --

უფრო ეფექტური გზით –

what Frances Arnold calls "directed evolution."

რასაც, ფრენსის არნოლდმა დაარქვა "მიმართული ევოლუცია".

A couple of years ago, the Lasker Prize

რამდენიმე წლის წინ ლასკერის პრემია

was awarded to the scientist Shinya Yamanaka

გადაეცა მეცნიერს სინია იამანაკას

for his research

მისი კვლევებისათვის,

in which he took an adult skin cell,

რომელშიც მან აიღო კანის მოზრდილი უჯრედი,

a fibroblast,

ფიბრობლასტი,

and by manipulating just four genes,

და მხოლოდ ოთხ გენზე ზემოქმედებით,

he induced that cell

მან აიძულა ამ უჯრედს

to revert to a pluripotential stem cell --

გადაქცეულიყო ღეროვან პლურიპოტენტურად –

a cell potentially capable

უჯრედად, რომელსაც პოტენციურად შეუძლია

of becoming any cell in your body.

გახდეს თქვენი ორგანიზმის ნებისმიერი უჯრედი.

These changes are coming.

ეს ცვლილებები უკვე ახლოსაა.

The same technology

იგივე ტექნოლოგიას,

that has produced the human insulin in bacteria

რომელმაც უზრუნველყო ბაქტერიებში ადამიანის ინსულინის წარმოება,

can make viruses

შეუძლია ვირუსების შექმნა,

that will not only protect you against themselves,

რომლებიც არა მხოლოდ დაგიცავენ საკუთარი თავისაგან,

but induce immunity against other viruses.

არამედ გამოგიმუშავებენ იმუნიტეტს სხვა ვირუსებისგანაც.

Believe it or not,

გინდ დაიჯერეთ, გინდ არა,

there's an experimental trial going on

ეხლა მიმდინარეობს ექსპერიმენტალური ცდები

with vaccine against influenza

გრიპის ვაქცინის,

that has been grown in the cells of a tobacco plant.

რომელიც გამოყავთ თამბაქოს მცენარის უჯრედებში.

Can you imagine something good coming out of tobacco?

შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ რაიმე კარგი თამბაქოსაგან?

These are all reality today,

ეს ყველაფერი, დღევანდელი რეალობაა,

and [in] the future, will be evermore possible.

რომელიც მომავალში კიდევ უფრო შესაძლებელი გახდება.

Imagine then

წარმოიდგინეთ

just two other little changes.

კიდევ ორი მცირე ცვლილება.

You can change the cells in your body,

თქვენ შეგიძლიათ შეცვალოთ უჯრედები თქვენს ორგანიზმში,

but what if you could change the cells in your offspring?

მაგრამ, თუ თქვენ შეგიძლიათ შეცვალოთ თქვენი შთამომავლის უჯრედები?

What if you could change the sperm and the ova,

თუ თქვენ შეგიძლიათ შეცვალოთ სპერმა და საკვერცხეები,

or change the newly fertilized egg,

ან შეცვალოთ ეხლახანს განაყოფიერებული საკვერცხე,

and give your offspring a better chance

და ამით თქვენს ნაყოფს მისცეთ მეტი შანსი

at a healthier life --

ჯანმრთელი ცხოვრებისათვის –

eliminate the diabetes, eliminate the hemophilia,

მოაშოროთ დიაბეტი, ან ჰემოფილია,

reduce the risk of cancer?

შეამციროთ კიბოს რისკი?

Who doesn't want healthier children?

ვის არ უნდა ჯანმრთელი შვილები?

And then, that same analytic technology,

კიდევ გველის ანალიტიური ტექნოლოგიები,

that same engine of science

ისევ სამეცნიერო საშუალებები,

that can produce

რომლებსაც შეუძლიათ აწარმოონ

the changes to prevent disease,

ცვლილებები დაავადების თავიდან ასაცილებლად,

will also enable us

ასევე მოგვცემენ საშუალებას

to adopt super-attributes,

სუპერთვისებების შეძენისა.

hyper-capacities --

ზეშესაძლებლობები –

that better memory.

მაგალითად უკეთესი მეხსიერება.

Why not have the quick wit

რატომაც არ გავხდეთ მეტად გონიერები

of a Ken Jennings,

მაგალითად ანატოლი ვასერმანზე

especially if you can augment it

თუ მითუმეტესი გონების გაფართოება შეიძლება

with the next generation of the Watson machine?

ახალი თაობის უოტსონის სუპერკომპიუტერით?

Why not have the quick twitch muscle

რატომაც არ უნდა გვქონდეს სწრაფად შეკუმშვადი კუნთები,

that will enable you to run faster and longer?

რომლებიც მოგცემენ საშუალებას ირბინოთ უფრო სწრაფად და დიდ ხანს?

Why not live longer?

რატომაც არ ვიცხოვროთ მეტ ხანს?

These will be irresistible.

ეს ძალიან მომხიბლავი იქნება.

And when we are at a position

როდესაც დადგება მომენტი,

where we can pass it on to the next generation,

როდესაც შევძლებთ ამის შემდეგი თაობისათვის გადაცემას

and we can adopt the attributes we want,

და შევიძენთ იმ ცვლილებებს, რომლებსაც მოვისურვებთ,

we will have converted

სწორედ მაშინ შევცვლით ჩვენ

old-style evolution

უბრალო ევოლუციას

into neo-evolution.

ნეო-ევოლუციით.

We'll take a process

ჩვენ განვახორციელებთ იმ პროცესს,

that normally might require 100,000 years,

რომელსაც ჩვეულებრივ შესაძლოა 100 000 წელი დაჭირდეს,

and we can compress it down to a thousand years --

და შევამცირებთ მას ათას წლამდე –

and maybe even in the next 100 years.

შესაძლოა 100 წლამდეც კი.

These are choices

აი ის შესაძლებლობები,

that your grandchildren,

რომლებიც თქვენს შვილიშვილებს

or their grandchildren,

ან მათ შვილიშვილებს

are going to have before them.

ექნებათ განკარგულებაში

Will we use these choices

გამოვიყენებთ კი ჩვენ ამ შესაძლობლობებს,

to make a society that is better,

იმიასთვის, რომ გავხადოთ საზოგადოება უკეთესი,

that is more successful, that is kinder?

წარმატებული და უფრო მეტად კეთილი?

Or, will we selectively choose different attributes

თუ ჩვენ ავირჩევთ მხოლოდ ზოგიერთ თვისებას

that we want for some of us

და მოვინდომებთ მივცეთ ისინი მხოლოდ რჩეულებს,

and not for others of us?

მაგრამ არა დანარჩენებს?

Will we make a society

გადავაქცევთ ჩვენ საზოგადოებას

that is more boring and more uniform,

უფრო მოსაწყენად და ერთფეროვნად

or more robust and more versatile?

თუ უფრო მყარად და მრავალფეროვნად?

These are the kinds of questions

აი როგორი ტიპის კითხვებზე

that we will have to face.

გავცემთ პასუხს

And most profoundly of all,

და თუ წავალთ უფრო ღრმად,

will we ever be able to develop the wisdom,

შევძლებთ ავირჩიოთ სიბრძნე

and to inherit the wisdom,

და შემდეგ გადავცეთ ეს სიბრძნე,

that we'll need to make these choices wisely?

იმისათვის რომ გაკეთდეს ბრძნული არჩევანი?

For better or worse,

კარგია ეს თუ ცუდი,

and sooner than you may think,

და იმაზე უფრო სწრაფად ვიდრე თქვენ გგონიათ,

these choices will be up to us.

ეს შესაძლებლობები გამოჩნდება ჩვენს წინაშე.

Thank you.

მადლობთ.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)