Harvey Fineberg: Are we ready for neo-evolution?

Tłumaczenie: Piotr Ożga Korekta: Anna Heintze

How would you like to be better than you are?

W czym chcielibyście być lepsi?

Suppose I said

Powiedzmy, że

that, with just a few changes in your genes,

dzięki kilku zmianom w waszych genach

you could get a better memory --

możecie mieć lepszą pamięć...

more precise,

dokładniejszą i szybszą.

more accurate and quicker.

dokładniejszą i szybszą.

Or maybe you'd like to be more fit, stronger,

A może chcecie mieć lepszą formę,

with more stamina.

być silniejszymi i bardziej wytrzymałymi.

Would you like to be more attractive and self-confident?

Chcielibyście być bardziej atrakcyjni i pewni siebie?

How about living longer with good health?

A co powiecie na dłuższe życie w dobrym zdrowiu?

Or perhaps you're one of those

A może zawsze marzyliście

who's always yearned for more creativity.

o większej kreatywności?

Which one would you like the most?

Czego chcielibyście najbardziej?

Which would you like, if you could have just one?

Co wybralibyście, gdyby można było mieć tylko jedno?

(Audience Member: Creativity.)

(Ktoś z publiczności: Kreatywność.)

Creativity.

Kreatywność.

How many people would choose creativity?

Ilu wybrałoby kreatywność?

Raise your hands. Let me see.

Podnieście ręce. Niech zobaczę.

A few. Probably about as many as there are creative people here.

Kilku. Pewnie mniej więcej tylu, ile jest tu kreatywnych osób.

(Laughter) That's very good.

To bardzo dobrze.

How many would opt for memory?

Ilu jest za pamięcią?

Quite a few more.

Kilku więcej.

How about fitness?

A co z kondycją?

A few less.

Kilku mniej.

What about longevity?

A długowieczność?

Ah, the majority. That makes me feel very good as a doctor.

Ah, większość. Dla mnie jako lekarza to dobra wiadomość.

If you could have any one of these,

Jeśli moglibyście mieć cokolwiek z tego,

it would be a very different world.

świat byłby zupełnie inny.

Is it just imaginary?

Czy to tylko fikcja?

Or, is it, perhaps, possible?

A może realna możliwość?

Evolution has been a perennial topic

Ewolucja to coroczny temat

here at the TED Conference,

na konferencji TED.

but I want to give you today

Dzisiaj chcę wam przedstawić

one doctor's take on the subject.

opinię jednego z doktorów na ten temat.

The great 20th-century geneticist,

Wspaniały dwudziestowieczny genetyk,

T.G. Dobzhansky,

T.G. Dobzhansky,

who was also a communicant

który przyjmował też komunię

in the Russian Orthodox Church,

w Rosyjskim Kościele Prawosławnym,

once wrote an essay that he titled

napisał kiedyś esej zatytułowany

"Nothing in Biology Makes Sense

"Nic w biologii nie ma sensu

Except in the Light of Evolution."

jeśli jest rozpatrywane w oderwaniu od ewolucji."

Now if you are one of those

Jeśli ktoś z was należy do tych,

who does not accept the evidence for biological evolution,

którzy nie przyjmują dowodów na ewolucję biologiczną,

this would be a very good time to turn off your hearing aid,

to jest właśnie dobry moment, żeby wyłączyć aparaty słuchowe

take out your personal communications device --

i wyjąć osobiste urządzenia komunikacyjne--

I give you permission --

Pozwalam wam--

and perhaps take another look at Kathryn Schultz's book on being wrong,

i może rzućcie okiem na książkę Kathryn Schultz o byciu w błędzie,

because nothing in the rest of this talk

bo cała reszta tego wykładu

is going to make any sense whatsoever to you.

nie będzie miała dla was żadnego sensu.

(Laughter)

(Śmiech)

But if you do accept

Lecz jeśli akceptujecie

biological evolution,

ewolucję biologiczną,

consider this:

rozważcie:

is it just about the past,

czy to tylko kwestia przeszłości,

or is it about the future?

czy może przyszłości?

Does it apply to others,

Czy to dotyczy innych,

or does it apply to us?

czy to dotyczy nas?

This is another look at the tree of life.

To jeszcze jedno spojrzenie na drzewo życia.

In this picture,

Na tym obrazku

I've put a bush with a center branching out in all directions,

przedstawiłem krzew z centrum rozgałęziającym się we wszystkie strony,

because if you look at the edges

ponieważ jeśli spojrzycie na krawędzie

of the tree of life,

tego drzewa życia,

every existing species

każdy istniejący gatunek,

at the tips of those branches

który widzimy na szczycie gałęzi

has succeeded in evolutionary terms:

odniósł ewolucyjny sukces:

it has survived;

przetrwał;

it has demonstrated a fitness

wykazał się dobrą kondycją

to its environment.

w stosunku do otoczenia.

The human part of this branch,

Ludzka część gałęzi,

way out on one end,

daleko na jednym z końców,

is, of course, the one that we are most interested in.

jest oczywiście tą, która interesuje nas najbardziej.

We branch off of a common ancestor

Nasza gałąź rozwidliła się od wspólnego przodka

to modern chimpanzees

do współczesnego szympansa

about six or eight million years ago.

około sześciu do ośmiu milionów lat temu.

In the interval,

W tym odstępie czasu

there have been perhaps 20 or 25

wystąpiło 20-25

different species of hominids.

różnych gatunków naczelnych.

Some have come and gone.

Niektóre pojawiły się i przeminęły.

We have been here for about 130,000 years.

Jesteśmy tu od około 130.000 lat.

It may seem like we're quite remote

Może się wydawać, że jesteśmy znacznie oddaleni

from other parts of this tree of life,

od innych części tego drzewa życia,

but actually, for the most part,

ale właściwie

the basic machinery of our cells

podstawowy mechanizm naszych komórek

is pretty much the same.

jest mniej więcej ten sam.

Do you realize that we can take advantage

Czy zdajecie sobie sprawę, że możemy wykorzystać

and commandeer the machinery of a common bacterium

i organizować mechanizm wspólnej bakterii,

to produce the protein of human insulin

aby wytworzyć białko ludzkiej insuliny

used to treat diabetics?

używane w leczeniu cukrzycy?

This is not like human insulin;

To nie jest podobne do ludzkiej insuliny;

this is the same protein

to jest to samo białko,

that is chemically indistinguishable

które niczym się nie różni pod względem chemicznym

from what comes out of your pancreas.

od tego, które wydziela trzustka.

And speaking of bacteria,

A skoro mowa o bakteriach:

do you realize that each of us carries in our gut

wiecie, że każdy nosi w jelitach

more bacteria

więcej bakterii niż znajduje się

than there are cells in the rest of our body?

komórek w całej reszcie naszego ciała?

Maybe 10 times more.

Może 10 razy więcej.

I mean think of it,

Pomyślcie:

when Antonio Damasio asks about your self-image,

kiedy Antonio Damasio pyta o obraz was samych,

do you think about the bacteria?

to bierzecie pod uwagę bakterie?

Our gut is a wonderfully hospitable environment

Jelita to niezwykle przyjazne środowisko

for those bacteria.

dla tych bakterii.

It's warm, it's dark, it's moist,

Jest ciepło, ciemno, wilgotno,

it's very cozy.

bardzo przytulnie.

And you're going to provide all the nutrition that they could possibly want

Dostarczacie im wszystkich składników odżywczych, jakie potrzebują,

with no effort on their part.

bez żadnego wysiłku z ich strony.

It's really like an Easy Street for bacteria,

To bardzo dobre warunki dla bakterii,

with the occasional interruption

z wyjątkiem sporadycznych przerw

of the unintended forced rush to the exit.

na mimowolny ruch w kierunku wyjścia.

But otherwise,

Lecz poza tym

you are a wonderful environment for those bacteria,

wy zapewniacie bakteriom doskonałe środowisko,

just as they are essential to your life.

a one są istotne w waszym życiu.

They help in the digestion of essential nutrients,

Pomagają w trawieniu podstawowych składników.

and they protect you against certain diseases.

Chronią przed niektórymi chorobami.

But what will come in the future?

Ale co będzie w przyszłości?

Are we at some kind of evolutionary equipoise

Czy jako gatunek osiągnęliśmy

as a species?

pewną ewolucyjną równowagę?

Or, are we destined

A może naszym przeznaczeniem

to become something different --

jest stanie się czymś innym...

something, perhaps, even better adapted

co może jeszcze lepiej przystosować się

to the environment?

do środowiska?

Now let's take a step back in time

A teraz cofnijmy się w czasie

to the Big Bang, 14 billion years ago --

do Wielkiego Wybuchu, 14 miliardów lat temu--

the Earth, the solar system,

Ziemia, układ słoneczny,

about four and a half billion years --

około 4 i pół miliarda lat--

the first signs of proto-life,

pierwsze oznaki pra-życia,

maybe three to four billion years ago on Earth --

może od trzech do czterech miliardów lat temu na Ziemi--

the first multi-celled organisms,

pierwsze organizmy wielokomórkowe,

perhaps as much

możliwe, że

as 800 or a billion years ago --

800 milionów lub miliard lat temu...

and then the human species,

i potem w końcu zaczął pojawiać się

finally emerging

gatunek ludzki

in the last 130,000 years.

w ciągu ostatnich 130.000 lat.

In this vast unfinished symphony of the universe,

W tej bezmiernej, nieskończonej symfonii wszechświata,

life on Earth is like a brief measure;

życie na Ziemi jest krótkim taktem;

the animal kingdom,

królestwo zwierząt

like a single measure;

pojedynczym taktem;

and human life,

a życie ludzkie

a small grace note.

małym ozdobnikiem.

That was us.

To byliśmy my.

That also constitutes the entertainment portion of this talk,

To była także rozrywkowa część tego wykładu,

so I hope you enjoyed it.

więc mam nadzieję, że bawiliście się dobrze.

(Laughter)

(Śmiech)

Now when I was a freshman in college,

Kiedy byłem studentem pierwszego roku,

I took my first biology class.

poszedłem na pierwszy wykład z biologii.

I was fascinated

Byłem zafascynowany

by the elegance and beauty of biology.

jej elegancją i pięknem.

I became enamored of the power of evolution,

Byłem pod wrażeniem siły ewolucji

and I realized something very fundamental:

i uświadomiłem sobie coś istotnego:

in most of the existence of life

przez większą część istnienia życia

in single-celled organisms,

w organizmach jednokomórkowych

each cell simply divides,

dzieli się po prostu każda komórka

and all of the genetic energy of that cell

i cała jej genetyczna energia

is carried on in both daughter cells.

jest zachowywana w obu komórkach potomnych.

But at the time multi-celled organisms come online,

Lecz wówczas uaktywniają się organizmy wielokomórkowe,

things start to change.

wszystko zaczyna się zmieniać.

Sexual reproduction enters the picture.

Rozmnażanie płciowe wchodzi w grę.

And very importantly,

I co bardzo ważne:

with the introduction of sexual reproduction

wraz z rozmnażaniem płciowym,

that passes on the genome,

dzięki któremu genom zostaje przekazany,

the rest of the body

pozostała część ciała

becomes expendable.

staje się bezużyteczna.

In fact, you could say

Właściwie można powiedzieć, że

that the inevitability of the death of our bodies

nieuchronność śmierci naszych ciał

enters in evolutionary time

wchodzi w fazę ewolucyjną

at the same moment

w tym samym momencie

as sexual reproduction.

co rozmnażanie płciowe.

Now I have to confess,

Muszę przyznać, że

when I was a college undergraduate,

kiedy byłem studentem myślałem tak:

I thought, okay, sex/death, sex/death, death for sex --

seks-śmierć, seks-śmierć, śmierć za seks --

it seemed pretty reasonable at the time,

wtedy wydawało mi się to całkiem logiczne,

but with each passing year,

lecz z każdym kolejnym rokiem

I've come to have increasing doubts.

miałem coraz więcej wątpliwości.

I've come to understand the sentiments of George Burns,

Zacząłem rozumieć nastroje Georga Burns'a.

who was performing still in Las Vegas

Wciąż występował w Las Vegas

well into his 90s.

nawet kiedy miał ponad 90 lat.

And one night, there's a knock at his hotel room door.

Aż w końcu jednej nocy usłyszał pukanie do hotelowych drzwi.

He answers the door.

Otworzył.

Standing before him is a gorgeous, scantily clad showgirl.

Stała przed nim prześliczna, skąpo odziana tancerka.

She looks at him and says,

Spojrzała na niego i powiedziała:

"I'm here for super sex."

"Przyszłam na super seks."

"That's fine," says George, "I'll take the soup."

"W porządku", odparł George, "Ja biorę zupę."

(Laughter)

(Śmiech)

I came to realize,

Uświadomiłem sobie

as a physician,

jako lekarz

that I was working toward a goal

że dążyłem do celu,

which was different from the goal of evolution --

który różnił się od celu ewolucji...

not necessarily contradictory, just different.

może nie był z nim sprzeczny, a po prostu inny.

I was trying to preserve the body.

Próbowałem zachować ciało.

I wanted to keep us healthy.

Chciałem, abyśmy byli zdrowi.

I wanted to restore health from disease.

Chciałem przywracać zdrowie.

I wanted us to live long and healthy lives.

Chciałem, abyśmy wiedli długie i zdrowe życie.

Evolution is all about passing on the genome

Ewolucja polega na przekazywaniu genomu

to the next generation,

następnej generacji,

adapting and surviving

przystosowaniu i przetrwaniu

through generation after generation.

z generacji na generację.

From an evolutionary point of view,

Z ewolucyjnego punktu widzenia

you and I are like the booster rockets

jesteśmy jak silnik startowy,

designed to send the genetic payload

który ma wysłać genetyczny ładunek

into the next level of orbit

na następny poziom orbity,

and then drop off into the sea.

a następnie spaść morza.

I think we would all understand the sentiment that Woody Allen expressed

Myślę, że wszyscy zrozumielibyśmy przesłanie Woodiego Allena:

when he said, "I don't want to achieve immortality through my work.

"Nie chcę osiągać nieśmiertelności poprzez moją pracę.

I want to achieve it through not dying."

Chcę ją osiągnąć nie umierając."

(Laughter)

(Śmiech)

Evolution does not necessarily

Ewolucja niekoniecznie

favor the longest-lived.

sprzyja najdłużej żyjącym.

It doesn't necessarily favor the biggest

Niekoniecznie sprzyja największym,

or the strongest or the fastest,

najsilniejszym, najszybszym,

and not even the smartest.

ani nawet najmądrzejszym.

Evolution favors

Ewolucja sprzyja istotom

those creatures best adapted

najlepiej przystosowanym

to their environment.

do ich środowiska.

That is the sole test

To jest jedyny test

of survival and success.

na przetrwanie i sukces.

At the bottom of the ocean,

Na dnie oceanu

bacteria that are thermophilic

lubiące ciepło bakterie

and can survive at the steam vent heat

potrafią przetrwać w szczelinach geotermalnych,

that would otherwise produce, if fish were there,

w których ryby ugotowałyby się

sous-vide cooked fish,

metodą sous-vide.

nevertheless, have managed

Mimo to zdołały tam stworzyć

to make that a hospitable environment for them.

przyjazne dla siebie środowisko.

So what does this mean,

Co to oznacza

as we look back at what has happened in evolution,

jeśli spojrzymy znów na to, co dzieje się w ewolucji

and as we think about the place again

lub jeśli zastanowimy się nad miejscem

of humans in evolution,

ludzi w ewolucji,

and particularly as we look ahead

a szczególnie kiedy pomyślimy

to the next phase,

o jej kolejnej fazie?

I would say

Powiedziałbym,

that there are a number of possibilities.

że jest wiele możliwości.

The first is that we will not evolve.

Pierwszą z nich jest koniec ewolucji.

We have reached

Już osiągnęliśmy coś na kształt

a kind of equipoise.

równowagi.

And the reasoning behind that would be,

Oto argumenty uzasadniające tę tezę:

first, we have, through medicine,

po pierwsze, dzięki medycynie

managed to preserve a lot of genes

udało nam się zachować wiele genów,

that would otherwise be selected out

które w innym wypadku zostałyby

and be removed from the population.

wykluczone z populacji.

And secondly, we as a species

Po drugie, jako gatunek

have so configured our environment

tak ukształtowaliśmy nasze środowisko,

that we have managed to make it adapt to us

że ono przystosowało się do nas tak,

as well as we adapt to it.

jak my przystosowaliśmy się do niego.

And by the way, we immigrate and circulate

A poza tym rozpowszechniamy się po świecie

and intermix so much

i mieszamy ze sobą tak bardzo,

that you can't any longer

że nie można już

have the isolation that is necessary

osiągnąć izolacji niezbędnej

for evolution to take place.

dla zaistnienia ewolucji.

A second possibility

Drugą możliwością jest

is that there will be evolution of the traditional kind,

że będzie miała miejsce tradycyjna ewolucja,

natural, imposed by the forces of nature.

naturalna, wywołana siłami natury.

And the argument here would be

Argumentem potwierdzającym tę możliwość jest fakt,

that the wheels of evolution grind slowly,

że ewolucja zachodzi powoli,

but they are inexorable.

ale jest nieubłagana.

And as far as isolation goes,

I tam, gdzie nastąpi izolacja,

when we as a species

kiedy jako gatunek zaczniemy

do colonize distant planets,

kolonizować odległe planety,

there will be the isolation and the environmental changes

zajdą zmiany środowiskowe niezbędne

that could produce evolution

do zaistnienia ewolucji

in the natural way.

w sposób naturalny.

But there's a third possibility,

Lecz istnieje też trzecia możliwość,

an enticing, intriguing and frightening possibility.

pociągająca, intrygująca, a zarazem przerażająca.

I call it neo-evolution --

Ja nazywam to neo-ewolucją --

the new evolution

nową ewolucją,

that is not simply natural,

która nie jest naturalna,

but guided and chosen

lecz kierowana i wybrana przez

by us as individuals

nas jako jednostki,

in the choices that we will make.

podejmujące decyzje indywidualnie.

Now how could this come about?

Jak to może się stać?

How could it be possible that we would do this?

Jak to możliwie, że moglibyśmy tego dokonać?

Consider, first, the reality

Rozważcie najpierw fakt,

that people today, in some cultures,

że dziś w niektórych kulturach

are making choices about their offspring.

ludzie dokonują wyborów dotyczących ich potomstwa.

They're, in some cultures,

Niektóre kultury

choosing to have more males than females.

chcą mieć więcej chłopców niż dziewczynek.

It's not necessarily good for the society,

Nie zawsze jest to korzystne dla społeczeństwa,

but it's what the individual and the family are choosing.

ale to decyzja jednostki i rodziny.

Think also,

A co by było,

if it were possible ever

gdybyście kiedyś mogli

for you to choose, not simply to choose the sex of your child,

nie tylko wybrać płeć waszego dziecka,

but for you in your body

ale genetycznie dostosować

to make the genetic adjustments

wasze ciała tak,

that would cure or prevent diseases.

aby wyleczyć lub zapobiec chorobom?

What if you could make the genetic changes

A gdybyście mogli dokonać genetycznych zmian,

to eliminate diabetes or Alzheimer's

aby wyeliminować cukrzycę, Alzheimera,

or reduce the risk of cancer

zmniejszyć ryzyko raka

or eliminate stroke?

albo udaru?

Wouldn't you want

Nie chcielibyście

to make those changes

dokonać takich zmian

in your genes?

w swoich genach?

If we look ahead,

W przyszłości

these kind of changes

takie modyfikacje

are going to be increasingly possible.

będą coraz bardziej osiągalne.

The Human Genome Project

Projekt Poznania Ludzkiego Genomu

started in 1990,

ruszył w 1990

and it took 13 years.

i trwał 13 lat.

It cost 2.7 billion dollars.

Kosztował 2,7 miliarda dolarów.

The year after it was finished in 2004,

Rok po jego zakończeniu, w 2004,

you could do the same job

można było dokonać tego samego

for 20 million dollars in three to four months.

za 20 milionów dolarów w ciągu 3-4 miesięcy.

Today, you can have a complete sequence

Dziś możesz poznać pełną sekwencję

of the three billion base pairs in the human genome

trzech miliardów par zasad ludzkiego genomu

at a cost of about 20,000 dollars

za około 20,000 dolarów

and in the space of about a week.

w ciągu około tygodnia.

It won't be very long

W niedługim czasie

before the reality will be

tysiąc dolarów za ludzki genom

the 1,000-dollar human genome,

stanie się faktem

and it will be increasingly available for everyone.

i coraz więcej ludzi będzie miało do tego dostęp.

Just a week ago,

Zaledwie tydzień temu

the National Academy of Engineering

Narodowa Akademia Inżynierii

awarded its Draper Prize

przyznała nagrodę Draper

to Francis Arnold and Willem Stemmer,

Francis Arndold i Willemowi Stemmerowi,

two scientists who independently developed techniques

dwóm naukowcom, którzy niezależnie opracowali techniki

to encourage the natural process of evolution to work faster

przyśpieszające naturalny proces ewolucji

and to lead to desirable proteins

oraz efektywniejsze metody

in a more efficient way --

uzyskania pożądanego białka. --

what Frances Arnold calls "directed evolution."

Frances Arnold nazywa to "sterowaną ewolucją".

A couple of years ago, the Lasker Prize

Kilka lat temu naukowiec Shinya Yamanaka

was awarded to the scientist Shinya Yamanaka

otrzymał nagrodę Laskar Prize

for his research

za badanie,

in which he took an adult skin cell,

w którym pobrał dojrzałą komórkę skórną,

a fibroblast,

fibroblast,

and by manipulating just four genes,

i dokonując zmian w zaledwie 4 genach

he induced that cell

przywrócił ją do stanu

to revert to a pluripotential stem cell --

pluripotentnej komórki macierzystej --

a cell potentially capable

komórki, która potencjalnie

of becoming any cell in your body.

może stać się każdą komórką w twoim ciele.

These changes are coming.

Te zmiany nadchodą.

The same technology

Ta sama technologia,

that has produced the human insulin in bacteria

dzięki której ludzka insulina została wytworzona w bakterii,

can make viruses

może tworzyć wirusy,

that will not only protect you against themselves,

które nie tylko ochronią cię przed nimi samymi,

but induce immunity against other viruses.

lecz wykształcą odporność na inne.

Believe it or not,

Wierzcie lub nie,

there's an experimental trial going on

ale trwają teraz badania

with vaccine against influenza

nad szczepionką przeciw grypie,

that has been grown in the cells of a tobacco plant.

którą wychodowano z komórek tytoniu.

Can you imagine something good coming out of tobacco?

Czy uwierzylibyście, że z tytoniu może powstać coś dobrego?

These are all reality today,

To wszystko jest dziś rzeczywistością,

and [in] the future, will be evermore possible.

a w przyszłości możliwości będzie więcej.

Imagine then

Wyobraźcie sobie

just two other little changes.

kolejne dwie małe zmiany.

You can change the cells in your body,

Możecie modyfikować komórki waszych ciał,

but what if you could change the cells in your offspring?

a co z komórkami waszego potomstwa?

What if you could change the sperm and the ova,

A gdybyście mogli zmienić spermę i jajeczko

or change the newly fertilized egg,

albo zapłodnione jajeczko,

and give your offspring a better chance

żeby dać swemu dziecku szansę

at a healthier life --

na zdrowsze życie --

eliminate the diabetes, eliminate the hemophilia,

wyeliminować cukrzycę, hemofilię,

reduce the risk of cancer?

zmniejszyć ryzyko raka?

Who doesn't want healthier children?

Kto nie chce mieć zdrowszych dzieci?

And then, that same analytic technology,

I znów ta sama technologia analityczna,

that same engine of science

ta sama machina naukowa,

that can produce

która może dokonywać zmian

the changes to prevent disease,

zapobiegających chorobom,

will also enable us

umożliwi nam przyjęcie

to adopt super-attributes,

nadzwyczajnych właściwości i

hyper-capacities --

zdolności--

that better memory.

tą lepszą pamięć.

Why not have the quick wit

Czemu nie mielibyśmy mieć

of a Ken Jennings,

bystrego umysłu Kena Jenninga,

especially if you can augment it

szczególnie, gdybyśmy mogli się

with the next generation of the Watson machine?

uczyć od nowego superkomputera Watson?

Why not have the quick twitch muscle

Dlaczego mielibyśmy nie mieć silnych mięśni

that will enable you to run faster and longer?

pozwalających nam biegać szybciej i dłużej?

Why not live longer?

Dlaczego mielibyśmy nie żyć dłużej?

These will be irresistible.

To byłoby porywyjące.

And when we are at a position

I skoro będziemy w stanie

where we can pass it on to the next generation,

przekazywać te geny następnym pokoleniom

and we can adopt the attributes we want,

i przyjmować cechy, które chcemy,

we will have converted

to staroświecka ewolucja

old-style evolution

przejdzie w

into neo-evolution.

neo-ewolucję.

We'll take a process

Przeprowadzimy proces

that normally might require 100,000 years,

który normalnie zajmuje 100.000 lat

and we can compress it down to a thousand years --

i skompresujemy go do tysiąca lat--

and maybe even in the next 100 years.

a może nawet i do 100 lat.

These are choices

To są wybory, których

that your grandchildren,

wasze wnuki, albo

or their grandchildren,

ich wnuki

are going to have before them.

będą dokonywać.

Will we use these choices

Czy będziemy dokonywać tych wyborów

to make a society that is better,

by uczynić społeczeństwo lepszym,

that is more successful, that is kinder?

bardziej sukcesywnym lub milszym?

Or, will we selectively choose different attributes

Czy będziemy selekcjonować poszczególne cechy

that we want for some of us

które chcemy dla niektórych,

and not for others of us?

ale nie dla wszystkich?

Will we make a society

Czy stworzymy społeczeństwo

that is more boring and more uniform,

które będzie nudne, jednolite

or more robust and more versatile?

czy silne i wszechstronne?

These are the kinds of questions

Tego typu pytania musimy

that we will have to face.

sobie zadać.

And most profoundly of all,

I najważniejsze,

will we ever be able to develop the wisdom,

czy będziemy w stanie posiąść mądrosć

and to inherit the wisdom,

i ją odziedziczyć

that we'll need to make these choices wisely?

aby podejmować te decyzje mądrze?

For better or worse,

Lepiej czy gorzej,

and sooner than you may think,

ale szybciej niż wam się wydaje

these choices will be up to us.

te pytania staną przed nami.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Aplauz)