Adam Spencer: Why I fell in love with monster prime numbers

Translator: Behdad Khazaeli Reviewer: Farnaz Saghafi

Ah yes, those university days,

آه بله، اون روزهاى دانشگاه،

a heady mix of Ph.D-level pure mathematics

ترکیبی از ریاضیات محض در سطح دکترا

and world debating championships,

و مسابقات قهرمانی جهانی مناظرات،

or, as I like to say, "Hello, ladies. Oh yeah."

یا شایدم باید گفت، « سلام خانها، بـــــله»

Didn't get much sexier than the Spence

بگذارید عرض کنم، خیلی جذاب تر از «اسپنس»

at university, let me tell you.

در دانشگاه نبود.

It is such a thrill for a humble breakfast radio announcer

این برای یک گوینده معمولی رادیو صبحگاهی خیلی هیجان انگیزه

from Sydney, Australia, to be here on the TED stage

که از سیدنی استرالیا به روی صحنه TED بره

literally on the other side of the world.

واقعا از اون طرف دنیا.

And I wanted to let you know, a lot of the things you've heard

و میخوام بگم، خیلی از چیزهایی که

about Australians are true.

در مورد استرالیایی ها شنیدید، درسته.

From the youngest of ages, we display

از همون جوونی، ما معرف

a prodigious sporting talent.

استعداد های ورزشی شگرفی هستیم.

On the field of battle, we are brave and noble warriors.

در میدان مبارزه، جنگجوهایی شجاع و بلند نظر.

What you've heard is true.

Australians, we don't mind a bit of a drink,

آنچه شنیده اید درسته.

در استرالیا، کمی نوشیدنی ایرادی ندارد،

sometimes to excess, leading to embarrassing social situations. (Laughter)

بعضی وقتها یک کم بیشترش منجر به شرایطی خجالت آور میشود، ( خنده )

This is my father's work Christmas party, December 1973.

این میهمانی کاری کریسمس پدرم در دسامبر ۱۹۷۳ است.

I'm almost five years old. Fair to say,

من تقریبا ۵ سالمه، فکر کنم،

I'm enjoying the day a lot more than Santa was.

من خیلی بیشتر از سانتا اون روز بهم خوش گذشت.

But I stand before you today

اما امروز جلوتون ایستاده ام

not as a breakfast radio host,

نه به عنوان مجری برنامه صبح رادیو،

not as a comedian, but as someone who was, is,

نه به عنوان کمدین، بلکه به عنوان کسی که یک ریاضیدان بوده، هست،

and always will be a mathematician.

و خواهد بود.

And anyone who's been bitten by the numbers bug

و هرکس که نیش جانوری بنام اعداد را خورده

knows that it bites early and it bites deep.

میداند که خیلی زود و عمیق نیش میزنه.

I cast my mind back when I was in second grade

وقتی به زمانی که کلاس دوم بودم فکر میکنم

at a beautiful little government-run school

یک مدرسه زیبای کوچک دولتی

called Boronia Park in the suburbs of Sydney,

به نام «بورونیا پارک» در حومه سیدنی،

and as we came up towards lunchtime, our teacher,

و وقتی که نزدیک ساعت ناهار میشدیم، معلم ما،

Ms. Russell, said to the class,

خانم راسل، به کلاس گفت،

"Hey, year two. What do you want to do after lunch?

آهای، کلاس دومی ها، دوست دارید بعد از ناهار چکار کنیم؟

I've got no plans."

من برنامه ای ندارم.

It was an exercise in democratic schooling,

این تمرینی برای مدارس دموکراتیک بود،

and I am all for democratic schooling, but we were only seven.

و من کلا با مدرسه دموکراتیک موافقم، اما ما فقط هفت سالمون بود.

So some of the suggestions we made as to what

پس بعضی از پیشنهاد هایی که میدادیم

we might want to do after lunch were a little bit impractical,

برای کاری که میخواستیم بعد از ناهار بکنیم، یک کم غیر عملی بود،

and after a while, someone made a particularly silly suggestion

و بعد از مدتی یکی پیشنهادی عملی ولی احمقانه داد

and Ms. Russell patted them down with that gentle aphorism,

و خانم راسل با کمی نصیحت ردشان کرد،

"That wouldn't work.

" اینجوری نمیشه

That'd be like trying to put a square peg through a round hole."

مثل رد کردن پیچ مربع شکل از یک سوراخ دایره ای است."

Now I wasn't trying to be smart.

من نمی خواستم ادعای زرنگی کنم.

I wasn't trying to be funny.

و نمی خواستم بامزه باشم.

I just politely raised my hand,

فقط مودبانه دستم را بلند کردم،

and when Ms. Russell acknowledged me, I said,

و وقتی خانم راسل اجازه داد،

in front of my year two classmates, and I quote,

در مقابل همکلاسی های کلاس دومی خودم، گفتم،

"But Miss,

"اما خانم

surely if the diagonal of the square

اگر ضلعهای مربع

is less than the diameter of the circle,

کمتر از قطر دایره باشه،

well, the square peg will pass quite easily through the round hole."

خوب مربع بسادگی از سوراخ دایره رد میشه."

(Laughter)

( خنده )

"It'd be like putting a piece of toast through a basketball hoop, wouldn't it?"

"مثل این میمونه که تکه ای نان تست را از حلقۀ بسکتبال رد کنی، نمیشه؟"

And there was that same awkward silence

و سکوتی ناجور از طرف همکلاسی هام

from most of my classmates,

برقرار شد،

until sitting next to me, one of my friends,

تا یکی از دوستهام که کنارم نشسته بود،

one of the cool kids in class, Steven, leaned across

یکی از بچه های باحال کلاس، استیون ، خم شد

and punched me really hard in the head.

و با مشت محکم زد توی سرم.

(Laughter)

( خنده )

Now what Steven was saying was, "Look, Adam,

استیون داشت میگفت، " آدام ببین،

you are at a critical juncture in your life here, my friend.

رفیق ، تو سر یک گذرگاه خیلی مهم زندگی هستی

You can keep sitting here with us.

میتونی پیش ما بمونی.

Any more of that sort of talk, you've got to go and sit

اگر یک کم بیشتر اینجوری حرف بزنی، باید بری و

over there with them."

و پیش اونها بشینی."

I thought about it for a nanosecond.

من یک صدم ثانیه فکر کردم.

I took one look at the road map of life,

یک نگاه به مسیر زندگی کردم،

and I ran off down the street marked "Geek"

و دویدم طرف خیابونی که اسمش "Geek" (مُخ ریاضی) بود

as fast as my chubby, asthmatic little legs would carry me.

با تمام سرعتی که پاهای تپل و آسمی من میتونست کمک کنه.

I fell in love with mathematics from the earliest of ages.

من ازبچگی عاشق ریاضی بودم.

I explained it to all my friends. Maths is beautiful.

به همه دوستام می گفتم. ریاضیات زیباست.

It's natural. It's everywhere.

طبیعی است و همه جاست.

Numbers are the musical notes

اعداد، نت های موسیقی هستند

with which the symphony of the universe is written.

که با آن سمفونی جهان نوشته شده.

The great Descartes said something quite similar.

«دکارت» بزرگ چیزی شبیه به این گفته.

The universe "is written in the mathematical language."

جهان "به زبان ریاضی نوشته شده."

And today, I want to show you one of those musical notes,

و امروز، میخواهم یکی از این نت های موسیقی را به شما نشان دهم،

a number so beautiful, so massive,

عددی بسیار زیبا، بسیار بزرگ،

I think it will blow your mind.

که سرتان سوت بکشد.

Today we're going to talk about prime numbers.

امروز میخواهیم درباره اعداد اول صحبت کنیم.

Most of you I'm sure remember that six is not prime

بیشترتون مطمئنم یادتونه که شش، عدد اول نیست

because it's 2 x 3.

چون حاصل ۲X۳ است.

Seven is prime because it's 1 x 7,

هفت، عدد اول است چون ۱x۷ است،

but we can't break it down into any smaller chunks,

اما بیشتر از این به بخش های کوچکتر تجزیه نمی شود،

or as we call them, factors.

یا اونجوری که ما میگیم، فاکتور.

Now a few things you might like to know about prime numbers.

حالا چند تا مورد درباره اعداد اول که شاید خوشتون بیاد.

One is not prime.

«یک» عدد اول نیست.

The proof of that is a great party trick

اثبات اون مثل حقه مهمونی است

that admittedly only works at certain parties.

که البته باید اقرار کرد فقط تو بعضی مهمونی ها کار میکنه.

(Laughter)

( خنده )

Another thing about primes, there is no final biggest prime number.

یه موضوع دیگه در مورد اعداد اول اینه که، بزرگترین عدد اول وجود نداره.

They keep going on forever.

تا ابد ادامه دارند.

We know there are an infinite number of primes

ما میدونیم که بی نهایت عدد اول وجود دارند

due to the brilliant mathematician Euclid.

و این را اقلیدس بزرگ گفته.

Over thousands of years ago, he proved that for us.

هزاران سال پیش این را برایمان اثبات کرده.

But the third thing about prime numbers,

و سومین چیز در مورد اعداد اول،

mathematicians have always wondered,

که همیشه ریاضی دان ها را شگفت زده کرده،

well at any given moment in time,

و همیشه اینطور بوده،

what is the biggest prime that we know about?

بزرگترین عدد اولی که میشناسیم چیه؟

Today we're going to hunt for that massive prime.

امروز به شکار این عدد بزرگ میرویم.

Don't freak out.

لطفا نترسید.

All you need to know, of all the mathematics

تنها چیزی که از ریاضی باید بدونید

you've ever learned, unlearned, crammed, forgotten,

قبلا یاد گرفته اید، یاد نگرفته اید، یه چیزی میدونید، فراموش کرده اید،

never understood in the first place,

هیچوقت نفهمیدید،

all you need to know is this:

تنها چیزی که باید بدونید اینه :

When I say 2 ^ 5,

وقتی میگم ۲ به توان ۵،

I'm talking about five little number twos next to each other

میگم که ۵ تا عدد ۲ کوچولو در کنار هم

all multiplied together,

همگی ضرب میشوند،

2 x 2 x 2 x 2 x 2.

۲x۲x۲x۲x۲.

So 2 ^ 5 is 2 x 2 = 4,

پس ۲ به توان ۵ یعنی ۲x۲=۴

8, 16, 32.

۸ ،۳۲،۱۶

If you've got that, you're with me for the entire journey. Okay?

اگه متوجه این شدی، بقیه مسیر را با من خواهی آمد. خوبه؟

So 2 ^ 5,

پس ۲ به توان ۵،

those five little twos multiplied together.

۵ بار اون دو های کوچک را در هم ضرب میکنیم.

(2 ^ 5) - 1 = 31.

۳۱=۱-(۵^۲)

31 is a prime number, and that five in the power

۳۱ یک عدد اوله ، و اون توان ۵

is also a prime number.

هم یک عدد اوله.

And the vast bulk of massive primes we've ever found

و گستره ای از اعداد اول که تا کنون پیدا کرده ایم

are of that form:

اینجوریند :

two to a prime number, take away one.

دو به توان یک عدد اول منهای یک.

I won't go into great detail as to why,

نمی خوام وارد جزئیات اینکه چرا بشوم.

because most of your eyes will bleed out of your head if I do,

چون حسابی خسته تان خواهم کرد،

but suffice to say, a number of that form

اما کافیه بگم، عددی از این نوع

is fairly easy to test for primacy.

آزمایش عدد اول بودش نسبتا ساده است.

A random odd number is a lot harder to test.

آزمایش تصادفی یک عدد فرد خیلی سخت تره.

But as soon as we go hunting for massive primes,

ولی وقتی شروع به شکار عدد های اول بزرگ کردیم،

we realize it's not enough

متوجه شدیم که کافی نیست

just to put in any prime number in the power.

که هر عدد اولی را در توان بگذاریم.

(2 ^ 11) - 1 = 2,047,

۲۰۴۷=۱-(۱۱^۲)،

and you don't need me to tell you that's 23 x 89.

و نیازی نیست به شما بگم که اون ۲۳×۸۹ است.

(Laughter)

( خنده )

But (2 ^ 13) - 1, (2 ^ 17) - 1

اما ۱-(۱۳^۲) ، ۱-(۱۷^۲)

(2 ^ 19) - 1, are all prime numbers.

۱-(۱۹^۲) ، همگی عددهای اولند.

After that point, they thin out a lot.

از این مرحله به بعد ، کلی کم شدند.

And one of the things about the search for massive primes

و یک موضوع دیگه در مورد پیدا کردن عدد های بزرگ اول

that I love so much is some of the great mathematical minds

که خیلی دوست دارم اینه که بعضی از مغز های بزرگ ریاضی

of all time have gone on this search.

دوران تاریخ دنبال این جستجو رفتند.

This is the great Swiss mathematician Leonhard Euler.

این ریاضی دان بزرگ سوئیسی لئونارد اویلر است.

In the 1700s, other mathematicians said

در سالهای ۱۷۰۰، ریاضیدان های دیگه میگفتند

he is simply the master of us all.

او قطعا استاد همه ماست.

He was so respected, they put him on European currency

اونقدر مورد احترام بود که عکسش را روی پول اروپا گذاشتند

back when that was a compliment.

البته وقتی که ارزش داشت.

(Laughter)

( خنده )

Euler discovered at the time the world's biggest prime:

اویلر بزرگترین عدد اول دوران خودش را پیدا کرد:

(2 ^ 31) - 1.

۱-(۳۱^۲).

It's over two billion.

بیش از دو میلیارد است.

He proved it was prime with nothing more

او ثابت کرد که این عدد اول است فقط با

than a quill, ink, paper and his mind.

قلم پَر، جوهر، کاغذ و فکرش.

You think that's big.

فکر میکنید که این بزرگه.

We know that (2 ^ 127) - 1

ما میدونیم که ۱-(۱۲۷^۲)

is a prime number.

یک عدد اوله.

It's an absolute brute.

قطعا خیلی بی رحمانه است.

Look at it here: 39 digits long,

اینجا ببینیدش: ۳۹ رقمی،

proven to be prime in 1876

که در ۱۸۷۶ ثابت شد عدد اوله

by a mathematician called Lucas.

توسط ریاضی دانی به نام لوکاس.

Word up, L-Dog.

واقعا عجب کله شقی.

(Laughter)

( خنده )

But one of the great things about the search for massive primes,

اما یکی از چیزهای جالب در پیدا کردن عدد های بزرگ اول،

it's not just finding the primes.

اینه که موضوع فقط پیدا کردن عدد های اول نیست.

Sometimes proving another number not to be prime is just as exciting.

بعضی وقت ها ثابت کردن این که یک عدد اول نیست هم همانقدر جالبه.

Lucas again, in 1876, showed us (2 ^ 67) - 1,

لوکاس در ۱۸۷۶، نشان داد که ۱-(۶۷^۲)،

21 digits long, was not prime.

عددی ۲۱ رقمی، اول نیست.

But he didn't know what the factors were.

اما نمیدونست که فاکتورهاش چه بودند.

We knew it was like six, but we didn't know

میدونستیم که مثل شش میمونه، اما نمیدونستیم

what are the 2 x 3 that multiply together

چه عدد هایی مثل ۲×۳ در هم ضرب شدند

to give us that massive number.

که این عدد بزرگ را میسازند.

We didn't know for almost 40 years

برای تقریبا" ۴۰ سال نمی دونستیم

until Frank Nelson Cole came along.

تا وقتی فرانک نلسون کول پیدا شد.

And at a gathering of prestigious American mathematicians,

و در یک گردهمایی معتبر ریاضیدانان آمریکایی،

he walked to the board, took up a piece of chalk,

او به سمت تخته رفت، و یک گچ برداشت،

and started writing out the powers of two:

و شروع به نوشتن توان های ۲ کرد:

two, four, eight, 16 --

دو، چهار، هشت، ۱۶ --

come on, join in with me, you know how it goes --

بیایین دیگه، همراهی کنین، میدونین که چطوریه --

32, 64, 128, 256,

۳۲، ۶۴، ۱۲۸، ۲۵۶،

512, 1,024, 2,048.

۵۱۲، ۱۰۲۴، ۲۰۴۸.

I'm in geek heaven. We'll stop it there for a second.

من توی بهشت خرخون ها هستم. یه ثانیه اینجا توقف کنیم.

Frank Nelson Cole did not stop there.

فرانک نلسون کول اینجا توقف نکرد.

He went on and on

او همینطور ادامه داد

and calculated 67 powers of two.

و تا دو به توان ۶۷ رسید.

He took away one and wrote that number on the board.

آن را منهای یک کرد و روی تخته نوشت.

A frisson of excitement went around the room.

اتاق از هیجان لرزید.

It got even more exciting when he then wrote down

و موضوع جالبتر شد وقتی

these two large prime numbers in your standard multiplication format --

این دو عدد بزرگ اول را به روش ضرب استاندارد نوشت --

and for the rest of the hour of his talk

و در ساعت باقی مانده از صحبتش

Frank Nelson Cole busted that out.

فرانک نلسون کول، آنرا پیدا کرد.

He had found the prime factors

او ضرایب عدد اول را پیدا کرده بود

of (2 ^ 67) - 1.

عدد ۱-(۶۷^۲).

The room went berserk --

اتاق جلسه منفجر شده بود --

(Laughter) --

( خنده ) --

as Frank Nelson Cole sat down,

وقتی فرانک نلسون کول نشست،

having delivered the only talk in the history of mathematics

اولین سخنرانی در تاریخ ریاضی را کرده بود ،

with no words.

که کلامی صحبت نداشت.

He admitted afterwards it wasn't that hard to do.

بعدا گفت که خیلی سخت نبود.

It took focus. It took dedication.

تمرکز میخواست و فداکاری.

It took him, by his estimate,

اونطوری که تخمین زده بود،

"three years of Sundays."

« سه سال یکشنبه ها» را صرف کرده بود

But then in the field of mathematics,

اما بعد در رشته ریاضیات،

as in so many of the fields that we've heard from in this TED,

مثل خیلی از رشته هایی که درTED شنیده ایم،

the age of the computer goes along and things explode.

دوران کامپیوتر و سرعت انفجاریش شروع شد.

These are the largest prime numbers we knew

اینها بزرگترین اعداد اولی هستند که میشناسیم

decade by decade, each one dwarfing the one before

دهه به دهه، قبلی را مثل کوتوله کرد

as computers took over and our power to calculate

همینطور که کامپیوترها قدرت پیدا میکردند توان محاسبه ما هم

just grew and grew.

بیشتر افزایش پیدا میکرد.

This is the largest prime number we knew in 1996,

این بزرگترین عدد اولی است که در ۱۹۹۶ میشناختیم،

a very emotional year for me.

سالی عاطفی برای من.

It was the year I left university.

سالی بود که دانشگاه را تمام کردم.

I was torn between mathematics and media.

من بین ریاضیات و رسانه زندگی میکردم.

It was a tough decision. I loved university.

و این یک تصمیم سخت بود. من عاشق دانشگاه بودم.

My arts degree was the best nine and a half years of my life.

بهترین نه سال و نیم زندگیم در گرفتن مدرک دانشگاه بود.

(Laughter)

( خنده )

But I came to a realization about my own ability.

اما بعد واقعیت را در مورد توانم قبول کردم.

Put simply, in a room full of randomly selected people,

ساده بگم، در اتاقی پر از آدمهایی که تصادفی انتخاب شده اند،

I'm a maths genius.

من یک نابغه ریاضی هستم.

In a roomful of maths Ph.Ds,

در اتاقی پر از پروفسورهای ریاضی،

I'm as dumb as a box of hammers.

من کلا خنگ به نظر میرسم.

My skill is not in the mathematics.

مهارت من ریاضی نیست.

It is in telling the story of the mathematics.

بیان داستان ریاضیات است.

And during that time, since I've left university,

و از زمانیکه دانشگاه را ترک کردم،

these numbers have got bigger and bigger,

این عددها بزرگتر و بزرگتر شدند،

each one dwarfing the last,

هر کدام قبلی را کوچک کرد،

until along came this man, Dr. Curtis Cooper,

تا وقتی که این مرد آقای دکتر کورتیس کوپر رسید،

who a few years ago held the record for the largest ever prime,

که چند سال پیش رکورد بزرگترین عدد اول را داشت،

only to see it snatched away by a rival university.

که قبلا توسط دانشگاه رقیب ربوده شده بود.

And then Curtis Cooper got it back.

و کورتیس کوپر آن را دوباره بدست آورد.

Not years ago, not months ago, days ago.

نه سالها پیش، یا ماهها پیش، بلکه چند روز قبل.

In an amazing moment of serendipity,

در یک لحظه شگفت و غیر منتظره،

I had to send TED a new slide

مجبور شدم برای TED یک اسلاید جدید بفرستم

to show you what this guy had done.

تا نشونتون بدهم که ایشون چه کرده.

I still remember -- (Applause) --

هنوز یادم میاد --( تشویق حضار) --

I still remember when it happened.

وقتی پیش آمد کاملا یادمه.

I was doing my breakfast radio show.

مشغول اجرای برنامه صبح بودم.

I looked down on Twitter. There was a tweet:

به تويیتر تگاه کردم. متنی آمده بود:

"Adam, have you seen the new largest prime number?"

« اَدَم، بزرگترین عدد اول جدید را دیدی؟»

I shivered --

من لرزیدم --

(Laughter) --

( خنده ) --

contacted the women who produced my radio show out in the other room,

با خانمی که تولید کننده برنامه رادیویی من بود توی اتاق دیگرتماس گرفتم،

and said "Girls, hold the front page.

و گفتم، "خانمها صفحه اول را نگه دارین.

We're not talking politics today.

امروز در مورد سیاست صحبت نمی کنیم.

We're not talking sport today.

امروز در مورد ورزش صحبت نمی کنیم.

They found another megaprime."

اونها یک عدد اول غول آسا ی دیگرپیدا کرده اند."

The girls just shook their heads,

خانمها فقط سرشون را تکون داده،

put them in their hands, and let me go my own way.

دستهاشون رو روی سرشون گذاشتند، و گذاشتند همانطور که می خوام ادامه بدم.

It's because of Curtis Cooper that we know,

بخاطر کورتیس کوپر است که،

currently the largest prime number we know,

الان بزرگترین عدد اول را میشناسیم،

is 2 ^ 57,885,161.

و اون ۵۷,۸۸۵,۱۶۱^۲ هست.

Don't forget to subtract the one.

یادتون نره منهای یک.

This number is almost 17 and a half million digits long.

این عدد تقریبا ۱۷ و نیم میلیون رقم داره.

If you typed it out on a computer and saved it as a text file,

اگر تاپیش کنید و توی یک فایل متنی کامپیوتر ذخیره کنید،

that's 22 meg.

۲۲ مگابایت میشه.

For the slightly less geeky of you,

برای اونهایی که یک کم کمتر میفهمند،

think about the Harry Potter novels, okay?

به کتاب هری پاتر فکر کنید، خوبه؟

This is the first Harry Potter novel.

این اولین کتابشه.

This is all seven Harry Potter novels,

اینها کل هفت کتابشه،

because she did tend to faff on a bit near the end.

چون نویسنده نمی خواست اواخرش وقت تلف کنه.

(Laughter)

( خنده )

Written out as a book, this number would run

اگر شکل کتاب چاپش میکردیم، این عدد

the length of the Harry Potter novels and half again.

معادل یک و نیم برابر کتابهای هری پاتر میشد.

Here's a slide of the first 1,000 digits of this prime.

این عکس ۱۰۰۰ رقم اول این عدد اوله.

If, when TED had begun, at 11 o'clock on Tuesday,

اگه TED ساعت ۱۱ سه شنبه شروع بشه،

we'd walked out and simply hit one slide every second,

و هر ثانیه یک صفحه را نشون بدیم،

it would have taken five hours to show you that number.

نشون دادن این عدد پنج ساعت وقت میگیره.

I was keen to do it, could not convince Bono.

میخواستم این کارو بکنم، ولی «بونو» راضی نشد.

That's the way it goes.

اینجوریه دیگه.

This number is 17 and a half thousand slides long,

طول این عدد ۱۷ هزار و پانصد صفحه میشود،

and we know it is prime as confidently

و ما مطمئنیم که عدد اول است

as we know the number seven is prime.

همونقدر که مطمئنیم عدد هفت اول است.

That fills me with almost sexual excitement.

برای من تقریبا مثل یک تحریک جنسی میمونه.

And who am I kidding when I say almost?

و چه کسی را میخوام گول بزنم وقتی میگم تقریبا؟

(Laughter)

( خنده )

I know what you're thinking:

میدونم که فکر میکنید:

Adam, we're happy that you're happy,

اَدَم، از خوشحالی تو ما هم خوشحالیم،

but why should we care?

ولی چه ربطی به ما داره؟

Let me give you just three reasons why this is so beautiful.

بزار سه دلیل برای اینکه این موضوع چقدر زیباست بیارم.

First of all, as I explained, to ask a computer

اول از همه، همونطور که توضیح دادم، برای آنکه از کامپیوتر بخواین

"Is that number prime?" to type it in its abbreviated form,

« آیا این عدد اوله؟» به یک شکل خلاصه،

and then only about six lines of code is the test for primacy,

تقریبا نیاز به شش خط برنامه نویسی دارید،

is a remarkably simple question to ask.

این مسئله ای کاملا ساده است.

It's got a remarkably clear yes/no answer,

و مشخصا پاسخ آن بله یا خیر است،

and just requires phenomenal grunt.

فقط کلی کار میبره.

Large prime numbers are a great way of testing

اعداد بزرگ اول بهترین راه برای آزمایش

the speed and accuracy of computer chips.

سرعت و دقت تراشه های کامپیوتر هستند.

But secondly, as Curtis Cooper was looking for that monster prime,

اما دوم، وقتی کورتیس کوپر دنبال اون عدد اول غول پیکر بود،

he wasn't the only guy searching.

اون تنها کسی نبود که این کار را میکرد .

My laptop at home was looking through

لپ تاپ من هم در خونه همین کار را میکرد

four potential candidate primes myself

برای چهار انتخاب عدد اول که داشتم

as part of a networked computer hunt around the world

به عنوان بخشی از شبکه جستجوی جهانی

for these large numbers.

برای این عددهای بزرگ.

The discovery of that prime is similar to the work

کشف این عدد اول مثل کاری است

people are doing in unraveling RNA sequences,

که مردم برای پیدا کردن ترتیب RNA انجام میدهند،

in searching through data from SETI and other astronomical projects.

برای جستجوی اطلاعات SETI یا پروژه های دیگر نجومی.

We live in an age where some of the great breakthroughs

ما در زمانی زندگی میکنیم که بزرگترین پیشرفت ها

are not going to happen in the labs or the halls of academia

در آزمایشگاهها یا سالن های آکادمی پیدا نمیشود

but on laptops, desktops,

بلکه درلپ تاپ یا کامپیوتر رومیزی،

in the palms of people's hands

یا کف دست افرادی است

who are simply helping out for the search.

که به جستجو کمک می کنند.

But for me it's amazing because it's a metaphor

اما از نظر من عالیه چون مثل یک استعاره است

for the time in which we live,

درزمانی که در اون زندگی میکنیم،

when human minds and machines can conquer together.

وقتی که فکر آدمها و ماشین ها با هم پیروز میشوند.

We've heard a lot about robots in this TED.

ما کلی در مورد ربات ها در این TED با هم شنیدیم.

We've heard a lot about what they can and can't do.

فهمیدیم که جه کارهایی رو میتونند انجام بدهند.

It is true, you can now download onto your smartphone

درسته، الام میتونید آن را توی تلفن هوشمندتون نصب کنید

an app that would beat most grandmasters at chess.

برنامه ای که بیشتر قهرمانان شطرنج را شکست میده.

You think that's cool.

فکر میکنین جالبه.

Here's a machine doing something cool.

این ماشینی است که کارجالبی انجام میده.

This is the CubeStormer II.

این CubeStormer II است.

It can take a randomly shuffled Rubik's Cube.

میتونه یک مکعب روبیک که تصادفی به هم ریخته را

Using the power of the smartphone,

با کمک توان تلفن هوشمند مرتب کنه،

it can examine the cube and solve the cube

مکعب را بررسی و حل میکنه

in five seconds.

در پنج ثانیه.

(Applause)

( تشویق حضار )

That scares some people. That excites me.

این بعضی ها رو میترسونه. من رو هیجان زده میکنه.

How lucky are we to live in this age

چقر خوش شانسیم که در این دوران زندگی میکنیم

when mind and machine can work together?

وقتی که فکر و ماشین میتونند با هم کار کنند؟

I was asked in an interview last year in my capacity

پارسال در یک مصاحبه درمورد ظرفیتم

as a lower-case "c" celebrity in Australia,

به عنوان یک آدم مشهور رده پایین در استرالیا پرسیدند،

"What was your highlight of 2012?"

" مهمترین اتفاقات سال ۲۰۱۲ از نظر توچه بود؟"

People were expecting me to talk about

مردم منتظر بودند من در مورد

my beloved Sydney Swans football team.

تیم مورد علاقه فوتبالم «سیدنی سوانس» صحبت کنم.

In our beautiful, indigenous sport of Australian football,

در ورزش زیبای بومی ما، فوتبال استرالیایی،

they won the equivalent of the Super Bowl.

اونها چیزی شبیه «سوپر باول» را برده بودند.

I was there. It was the most emotional, exciting day.

اونجا بودم. یکی از احساسی ترین و هیجان انگیزترین روزهای عمرم بود.

It wasn't my highlight of 2012.

اما به نظرم این اتفاق مهم ۲۰۱۲ نبود.

People thought it might have been an interview I'd done on my show.

فکر میکردند احتمالا مصاحبه ای است که در برنامه ام انجام دادم.

It might have been a politician. It might have been a breakthrough.

میتونست یک موضوع سیاسی یا یک پیشرفت باشه.

It might have been a book I read, the arts. No, no, no.

میتونست کتابی باشه که خوندم، هنر. نه، نه، نه.

It might have been something my two gorgeous daughters had done.

میتونست کاری باشه که دو تا دختر خوشگلم انجام دادند.

No, it wasn't. The highlight of 2012, so clearly,

اما این نبود. مهمترین اتفاق ۲۰۱۲، مشخصا،

was the discovery of the Higgs boson.

کشف هیگز بوزون بود.

Give it up for the fundamental particle

برای این ذره بنیادی کف بزنید

that bequeaths all other fundamental particles their mass.

که به تمامی ذرات بنیادی دیگر جرم میدهد.

(Applause)

( تشویق حضار )

And what was so gorgeous about this discovery was

و آنچه در مورد این کشف خیلی زیبا بود اینکه

50 years ago Peter Higgs and his team

۵۰ سال پیش، پیتر هیگز و تیمش

considered one of the deepest of all questions:

یکی از عمیق ترین سوالات جهان را بررسی کردند:

How is it that the things that make us up have no mass?

چرا چیزهایی که ما را میسازند جرم ندارند؟

I've clearly got mass. Where does it come from?

من مشخصا جرم دارم. این جرم از کجا آمده؟

And he postulated a suggestion

و او پیشنهادی ارائه داد

that there's this infinite, incredibly small field

که یک میدان بسیار کوچک و نامتناهی وجود داره

stretching throughout the universe,

که سرتاسر جهان ادامه داره،

and as other particles go through those particles

و وقتی ذرات دیگر از میان این ذرات عبور میکنند

and interact, that's where they get their mass.

در تعاملشان، اینگونه جرم پیدا میکنند.

The rest of the scientific community said,

مابقی داشمندان گفتند،

"Great idea, Higgsy.

" ایده خوبیه، هیگزی.

We've got no idea if we could ever prove it.

ولی نمیدونیم که چطوری میتونیم ثابتش کنیم.

It's beyond our reach."

از فهم ما خارجه."

And within just 50 years,

و تنها در مدت ۵۰ سال،

in his lifetime, with him sitting in the audience,

و در زمان زندگی او، وقتی که خودش هم در جمع حضار بود،

we had designed the greatest machine ever

ما شگفت انکیز ترین دستگاه رو طراحی کردیم

to prove this incredible idea

برای اثبات این ادعا

that originated just in a human mind.

که از فکر یک انسان آمده بود.

That's what is so exciting for me about this prime number.

و این دلیل هیجان انگیز بودن این عدد اول برای منه.

We thought it might be there,

فکر میکردیم ممکنه اونجا باشه،

and we went and found it.

و رفتیم و پیداش کردیم.

That is the essence of being human.

این جوهر انسان بودنه،

That is what we are all about.

و این دلیل بودن همه ماست.

Or as my friend Descartes might put it,

یا همونطوری که دوستم دکارت به گونه ای گفته،

we think,

فکر میکنیم،

therefore we are.

پس هستیم.

Thank you.

متشکرم.

(Applause)

(تشویق حضار)