Philippe Starck: Design and destiny

Translator: Manlai YOU Reviewer: Karine Breault

You will understand nothing with my type of English.

Mia formo de angla tute fremdos al vi.

It's good for you because you can have a break after all these fantastic people.

Bone, ĉar vi povos ripozi post ĉiuj tiuj elstaraj homoj.

I must tell you I am like that, not very comfortable,

Mi devas diri, ke mi sentas min iom ĝenita,

because usually, in life, I think my job is absolutely useless.

ĉar ĝenerale mi pensas, ke mia laboro estas senutila.

I mean, I feel useless.

Nu, mi vere sentas min senutila.

Now after Carolyn, and all the other guys, I feel like shit.

Kaj nun, post Carolyn kaj la aliaj, mi sentas min kiel sterkaĵero.

And definitively, I don't know why I am here,

Kaj mi tute ne scias kial mi estas ĉi tie.

Vi sendube jam spertis tion, kion mi nomas la koŝmaro de la trompisto:

but -- you know the nightmare you can have, like you are an impostor,

you arrive at the opera, and they push you, "You must sing!"

oni puŝas vin sur operejan scenejon kaj ordonas: "Ek, kantu!"

I don't know. (Laughter)

Kia teruraĵo... (Ridoj)

So, so, because I have nothing to show, nothing to say,

Do, ĉar mi havas nenion por montri, nenion por diri,

we shall try to speak about something else.

ni provu paroli pri io alia.

We can start, if you want, by understanding --

Ni komencu parolante pri

it's just to start, it's not interesting, but -- how I work.

-- nur por pasigi la tempon, ne estas interese -- kiel mi laboras.

When somebody comes to me and ask for what I am known,

Kiam oni min petas fari ion similan al tio por kio mi estas konata,

I mean, yes, lemon squeezer, toilet brush, toothpick, beautiful toilet seats,

t.e. lemonpremilo, neceseja broso, dentopikilo, belaj necesejaj seĝoj,

and why not -- a toothbrush?

kaj kial ne -- dentobroso?

I don't try to design the toothbrush.

mi ne provas dezajni dentobroson.

Mi ne diras: "Ho, tio estos bela aĵo", aŭ ion similan.

I don't try to say, "Oh, that will be a beautiful object," or something like that.

That doesn't interest me.

Tio ne interesas min.

Because there is different types of design.

Ĉar estas diversaj tipoj de dezajno.

The one, we can call it the cynical design,

Unue, la tiel nomata cinika dezajno,

t.e. la dezajno elpensita en la 50-aj de Raymond Loewy,

that means the design invented by Raymond Loewy in the '50s,

who said, what is ugly is a bad sale, la laideur se vend mal, which is terrible.

kiu diris, ke malbelaĵoj vendiĝas malbone, kio estas terura.

It means the design must be just the weapon for marketing,

Laŭ tio, dezajno devas nur esti ilo por vendado,

for producer to make product more sexy, like that,

por fari produktojn pli allogaj, k.s.,

they sell more: it's shit, it's obsolete, it's ridiculous.

tiel, ili vendiĝas pli: tio estas aĉa, malaktuala, ridinda.

I call that the cynical design.

Mi nomas tion cinika dezajno.

After, there is the narcissistic design:

Poste, narcisisma dezajno;

it's a fantastic designer who designs only for other fantastic designers. (Laughter)

t.e. mirinda dezajnisto, kiu dezajnas nur por aliaj mirindaj dezajnistoj. (Ridoj)

After, there is people like me, who try to deserve to exist,

Poste, estas homoj kiel mi, kiuj provas meriti la ekziston,

and who are so ashamed to make this useless job, who try to do it in another way,

kiuj hontas fari senutilan taskon, kaj provas fari ĝin alimaniere.

and they try, I try, to not make the object for the object but for the result,

Ili provas, mi provas, ne fari la aĵon por ĝi mem sed por la rezulto,

for the profit for the human being, the person who will use it.

por la utilo por la homo, la persono kiu uzos ĝin.

If we take the toothbrush -- I don't think about the toothbrush.

Ekzemple: la dentobroso -- mi ne pensas pri dentobroso.

I think, "What will be the effect of the brush in the mouth?"

Mi pensas: "Kio estos la efiko de la broso en la buŝo?"

And to understand what will be the effect of the toothbrush in the mouth,

Kaj por kompreni la efikon de la dentobroso en la buŝo,

I must imagine: Who owns this mouth?

Mi devas imagi tiun, kiu posedas ĉi-buŝon.

What is the life of the owner of this mouth? In what society [does] this guy live?

Kia estas la vivo de la posedanto de ĉi-buŝo? En kia socio la ulo vivas?

What civilization creates this society?

Kia civilizo kreas ĉi-socion?

What animal species creates this civilization?

Kiu bestospecio kreas ĉi-civilizon?

When I arrive -- and I take one minute, I am not so intelligent --

Kiam mi alvenas -- post unu minuto, mi ne estas tiel inteligenta --

when I arrive at the level of animal species, that becomes real interesting.

kiam mi alvenas al la nivelo de besto- specio, tio fariĝas vere interesa.

Me, I have strictly no power to change anything.

Mi tute ne havas povon ŝanĝi ion ajn.

But when I come back, I can understand why I shall not do it,

Sed kiam mi revenas, mi povas kompreni, kial mi devas ne fari ĝin,

because today to not do it, it's more positive than do it, or how I shall do it.

ĉar hodiaŭ ne fari ĝin estas pli pozitiva ol fari ĝin aŭ kiel mi faru ĝin.

But to come back, where I am at the animal species, there is things to see.

Sed revenante al la bestospecio, oni povas konstati interesaĵojn.

There is things to see, there is the big challenge.

Interesaĵojn, kaj grandan malfacilaĵon.

The big challenge in front of us.

La grandan malfacilaĵon antaŭ ni.

Because there is not a human production

Ĉar neniu homa produktaĵo

which exists outside of what I call "the big image."

ekzistas ekster tio, kion mi nomas "la granda bildo."

The big image is our story, our poetry, our romanticism.

La granda bildo estas nia rakonto, nia poezio, nia romantikismo.

Our poetry is our mutation, our life.

Nia poezio estas nia mutacio, nia vivo.

We must remember, and we can see that in any book of my son of 10 years old,

Ni memoru, kaj oni tion vidas en iu ajn libro de mia 10-jaraĝa filo,

that life appears four billion years ago, around -- four billion point two?

ke vivo ekis antaŭ ĉ. 4 miliardoj da jaroj -- 4.2?

Voice offstage: Four point five.

(4.5)

Yes, point five, OK, OK, OK! (Laughter) I'm a designer,

Jes, 4.5, Bone... (Ridoj) Mi estas nur dezajnisto,

that's all, of Christmas gifts.

dezajnisto de kristnaskaj donacoj.

And before, there was this soup, called "soupe primordiale,"

Kaj antaŭe ekzistis tiu supo, nomita "supo pratempa".

this first soup -- bloop bloop bloop --

Tiu supo -- blop blop blop --

sort of dirty mud, no life, nothing.

estis ia kotaĉo, sen vivo, nenio.

So then -- pshoo-shoo -- lightning -- pshoo -- arrive --

Kaj tiam -- pŝu-ŝu -- fulmo -- pŝu -- alvenas --

pshoo-shoo -- makes life -- bloop bloop -- and that dies.

pŝu-ŝu -- kreas vivon -- blop blop -- kiu tuj mortas.

Some million years after -- pshoo-shoo, bloop-bloop -- ah, wake up!

Post milionoj da jaroj -- pŝu-ŝu, blop-blop -- ha, vekiĝu!

At the end, finally, that succeeds, and life appears.

Finfine, sukceso, kaj vivo aperas.

We was so, so stupid. The most stupid bacteria.

Ni estis ege stultaj. La plej stulta el la bakterioj.

Even, I think, we copy our way to reproduce, you know what I mean,

Eĉ, mi pensas, ke ni kopias nian manieron reprodukti, vi scias kion mi aludas,

and something of -- oh no, forget it.

kaj io de -- ho ne, forgesu tion.

After, we become a fish; after, we become a frog;

Poste ni iĝis fiŝo; poste ni iĝis rano;

after, we become a monkey; after, we become what we are today: a super-monkey,

poste ni iĝis simio; poste ni iĝis tio, kio ni estas hodiaŭ: supera simio,

and the fun is, the super-monkey we are today, is at half of the story.

kaj amuzege, la supera simio estas nur duono de la rakonto.

Can you imagine? From that stupid bacteria to us,

Ĉu vi povas imagi? De la stulta bakterio ĝis ni,

with a microphone, with a computer, with an iPod: four billion years.

kun mikrofono, komputilo, kaj iPod: 4 miliardoj da jaroj.

And we know, and especially Carolyn knows, that when the sun will implode,

Kaj ni scias, kaj precipe Carolyn scias, ke kiam la suno implodos,

the earth will burn, explode, I don't know what,

la tero brulos, aŭ eksplodos, mi ne scias,

and this is scheduled for four, four billion years?

kaj tio estas planita post kvar, kvar miliardoj da jaroj?

Yes, she said, something like that. OK, that means we are at half of the story.

Jes, ŝi diris ion similan. Bone, t.e. ni estas je la mezo de la rakonto.

Fantastic! It's a beauty!

Mirige! Belege!

Can you imagine? It's very symbolic.

Ĉu vi povas imagi? Tio estas tre simbola.

Because the bacteria we was had no idea of what we are today.

Ĉar la bakterio, kio ni estis, ne sciis, kio ni estas hodiaŭ.

And today, we have no idea of what we shall be in four billion years.

Kaj hodiaŭ, ni ne scias, kio ni estos post 4 miliardoj da jaroj.

And this territory is fantastic.

Kaj tiu estonteco estas mirigega.

That is our poetry. That is our beautiful story.

Tio estas nia poezio. Tio estas nia bela rakonto.

It's our romanticism. Mu-ta-tion. We are mutants.

Ĝi estas nia romantikismo. Mu-ta-cio. Ni estas mutaciuloj.

And if we don't deeply understand, if we don't integrate that we are mutants,

Kaj se ni ne profunde komprenas, se ni ne asimilas, ke ni estas mutaciuloj,

we completely miss the story.

ni tute miskomprenas la rakonton.

Because every generation thinks we are the final one.

Ĉar ĉiu generacio pensas, ke ĝi estas la fina.

We have a way to look at Earth like that, you know,

Ni havas tiun manieron rigardi Teron:

"I am the man. The final man.

"Mi estas la Homo. La Fina Homo.

You know, we mutate during four billion years before, but now, because it's me, we stop. Fin. (Laughter)

Ni mutaciis dum 4 miliardoj da jaroj antaŭe, sed nun ni haltu. Fin'. (Ridoj)

For the end, for the eternity, it is one with a red jacket."

Ĝis la fino, por eterno, estas ulo kun ruĝa jaketo."

Something like that. I am not sure of that. (Laughter)

Mi ne certas pri tio. (Ridoj)

Because that is our intelligence of mutation and things like that.

Ĉar jen kiel ni komprenas mutaciojn, k.s.

There is so many things to do; it's so fresh.

Estas multo por fari; estas tiel nova.

And here is something: nobody is obliged to be a genius,

Kaj io grava: neniu devas esti geniulo,

but everybody is obliged to participate.

sed ĉiu devas partopreni.

And to participate, for a mutant, there is a minimum of exercise, a minimum of sport.

Kaj partopreno, por mutaciulo, reprezentas minimumon da ekzerco.

We can say that.

Ni povas diri tion.

The first, if you want -- there is so many --

La ĉefaĵo -- inter multaj --

but one which is very easy to do, is the duty of vision.

sed tiu ĉi estas facila, estas la devo pri imago.

I can explain you. I shall try.

Lasu min klarigi. Mi provu.

If you walk like that, it's OK, it's OK, you can walk,

Se vi marŝas tiel... bone, bone, vi povas marŝi,

but perhaps, because you walk with the eyes like that, you will not see, oh, there is a hole.

sed eble, ĉar vi marŝas kun okuloj tiel, vi ne vidos, ho, tiun truon.

And you will fall, and you will die. Dangerous.

Kaj vi enfalos ĝin kaj mortos. Danĝere.

That's why, perhaps, you will try to have this angle of vision.

Tial, eble, vi provos havi ĉi tiun vidangulon.

OK, I can see, if I found something, up, up, and they continue, up up up.

Bone, mi povas vidi, se mi trovas ion, supren..., kaj tiel daŭras, supren...

I raise the angle of vision, but it's still very -- selfish, selfish, egoiste -- yes, selfish.

Mi levas la angulon, sed ĝi estas ankoraŭ tre -- egoisma... -- jes, egoisma.

You, you survive. It's OK.

Vi pluvivas. Bone.

If you raise the level of your eyes a little more you go,

Se vi levas la nivelon de la okuloj iom pli,

"Mi vidas vin, ho, vi estas tie, kiel vi fartas? Mi povas helpi vin,

"I see you, oh my God you are here, how are you, I can help you,

I can design for you a new toothbrush, new toilet brush," something like that.

mi povas dezajni por vi novan dentobroson, novan necesejobroson,"

I live in society; I live in community.

Mi vivas en socio; mi vivas en komunumo.

It's OK. You start to be in the territory of intelligence, we can say.

Vi eniras la teritorion de inteligenteco.

From this level, the more you can raise this angle of view,

Ekde tiu nivelo, ju pli vi povas levi la vidangulon,

the more you will be important for the society.

des pli vi estos grava por la socio.

The more you will rise, the more you will be important for the civilization.

Ju pli vi soros, des pli vi estos grava por la civilizo.

The more you will rise, to see far and high, like that,

Ju pli alte vi iros, por vidi foren kaj alten,

the more you will be important for the story of our mutation.

des pli vi estos grava por la rakonto de nia mutacio.

That means intelligent people are in this angle. That is intelligence.

Tio estas, inteligentaj homoj estas ĉe tiu ĉi angulo. Tio estas inteligenteco.

From this to here, that, it's genius.

De tio ĝis ĉi tie, tio estas genio.

Ptolemy, Eratosthenes, Einstein, things like that.

Ptolemeo, Eratosteno, Ejnŝtejno, k.s.

Nobody's obliged to be a genius.

Neniu devas esti geniulo.

It's better, but nobody.

Estas preferinde, sed ne devige.

Take care, in this training, to be a good mutant.

Vi nur strebu esti bona mutaciulo.

There is some danger, there is some trap. One trap: the vertical.

Kelkaj danĝeroj ekzistas, kaptiloj. Unu kaptilo: la vertikala

Because at the vertical of us, if you look like that,

Ĉar se oni rigardas vertikale:

"Ah! my God, there is God. Ah! God!"

"Ah! Dio mia, jen Dio. Ah! Dio!"

God is a trap. God is the answer when we don't know the answer.

Dio estas kaptilo. Dio estas solvo kiam ni ne konas la solvon.

Kiam via cerbo ne estas sufiĉe granda, kiam vi ne komprenas,

That means, when your brain is not enough big, when you don't understand,

you go, "Ah, it's God, it's God." That's ridiculous.

vi diras: "Ah, estas Dio, Dio." Ridinde.

That's why -- jump, like that? No, don't jump.

Tial -- Ĉu salti, tiel? Ne, ne saltu.

Come back. Because, after, there is another trap.

Revenu. Ĉar, poste, estas alia kaptilo.

If you look like that, you look to the past,

Se vi rigardas tiel, vi rigardas la estintecon,

or you look inside if you are very flexible, inside yourself.

aŭ vi rigardas enen, se vi estas tre fleksebla, en vi mem.

It's called schizophrenia, and you are dead also.

Ĝi nomiĝas skizofrenio, kaj tiel vi estas morta.

That's why every morning, now, because you are a good mutant,

Tial, ĉiu matene, ĉar vi estas bona mutaciulo,

you will raise your angle of view.

vi levos vian vidangulon.

Out, more of the horizontal. You are an intelligence.

Eksteren, plihorizonten. Vi estas inteligentulo.

Never forget -- like that, like that.

Ne forgesu -- tiel, tiel.

It's very, very, very important.

Tio estas tre, tre grava.

What, what else we can say about that? Why do that?

Kion alian ni povas diri pri tio? Kial fari tion?

It's because we -- if we look from far, we see our line of evolution.

Ĉar se ni rigardas malproksimen, ni vidas nian linion de evoluado.

This line of evolution is clearly positive.

La linio de evoluado estas klare pozitiva.

From far, this line looks very smooth, like that.

De malproksime, la linio aspektas tre glata,

But if you take a lens, like that, this line is ack, ack, ack, ack, ack. Like that.

Sed se vi uzas lupeon, la linio estas ak, ak, ak...

It's made of light and shadow.

Ĝi konsistas el lumo kaj ombro.

We can say light is civilization, shadow is barbaria.

Ni povas diri, ke lumo estas civilizo, ombro estas barbareco.

And it's very important to know where we are.

Kaj gravas scii kie ni situiĝas.

Because some cycle, there is a spot in the cycle,

Ĉar en iu ciklo, estas punkto en ĝi,

kaj via devo ŝanĝas laŭ la punktoj de la ciklo.

and you have not the same duty in the different parts of the cycle.

That means, we can imagine -- I don't say it was fantastic,

Tio estas, ni povas imagi -- mi ne diras, ke ĉio estis mirinda,

but in the '80s, there was not too much war, like that, it was --

sed en la 80-aj okazis malmulte da militoj --

we can imagine that the civilization can become civilized.

ni povas imagi, ke la civilizo povas iĝi civilizita.

In this case, people like me are acceptable.

Tiukaze, homoj kiel mi estas akcepteblaj.

We can say, "It's luxurious time."

Ni povas diri: "Ni povas ĝui lukson".

We have time to think, we have time to I don't know what,

Ni havas tempon por pensi, ni havas tempon por

speak about art and things like that.

paroli pri arto, k.s.

It's OK. We are in the light.

Bone. Ni estas en la lumo.

But sometimes, like today, we fall, we fall so fast, so fast to shadow, we fall so fast to barbaria.

Sed foje, kiel hodiaŭ, ni falas rapide en ombron, rapide en barbarecon.

With many, many, many, many face of barbaria.

Kaj barbareco prenas multajn aspektojn.

Because it's not, the barbaria we have today, it's perhaps not the barbaria we think.

Ĉar la hodiaŭa barbareco eble ne estas tiu, pri kiu ni pensas.

There is different type of barbaria.

Ĝi estas alia tipo de barbareco.

That's why we must adapt.

Tial, ni devas adaptiĝi.

That means, when barbaria is back, forget the beautiful chairs, forget the beautiful hotel,

T.e., kiam barbareco revenas, forgesu la belajn seĝojn, la belajn hotelojn,

forgesu dezajnon -- kaj bedaŭre -- eĉ forgesu arton.

forget design, even -- I'm sorry to say -- forget art.

Forget all that. There is priority; there is urgency.

Forgesu tion. Aliaĵo estas prioritata, eĉ urĝa.

You must go back to politics, you must go back to radicalization,

Vi devas reiri al politiko, vi devas reiri al radikaliĝo.

I'm sorry if that's not very English.

Pardonu, se tio ne estas bona anglaĵo.

You must go back to fight, to battle.

Vi devas rekomenci lukti, batali.

That's why today I'm so ashamed to make this job.

Tial, hodiaŭ mi hontas fari tiun ĉi laboron.

That's why I am here, to try to do it the best possible.

Tial, mi estas ĉi tie, por provi fari ĝin plejeble bone.

But I know that even I do it the best possible

Sed mi scias, ke eĉ se mi faras ĝin plejeble bone --

-- that's why I'm the best -- it's nothing.

tial mi estas la plej bona -- estas nenio.

Because it's not the right time.

Ĉar ne estas la taŭga tempo.

That's why I say that. I say that, because, I repeat, nothing exist if it's not in the good rhythym,

Tial mi diras tion. Mi diras tion, ĉar nenio ekzistas sen bona kialo,

the rhythym of our beautiful dream, of this civilization.

la kialo de nia bela revo, de tiu ĉi civilizo.

And because we must all work to finish this story.

Kaj ĉar ni devas ĉiuj labori por fini tiun ĉi rakonton.

Because the scenario of this civilization

Ĉar la scenaro de tiu ĉi civilizo

-- about love, progress, and things like that -- it's OK,

-- pri amo, progreso, k.s. -- bone,

but there is so many different, other scenarios of other civilizations.

sed ekzistas tiel multe da malsamaj, aliaj scenaroj de aliaj civilizoj.

This scenario, of this civilization, was about becoming powerful, intelligent,

Tiu ĉi scenaro, de tiu ĉi civilizo, estis pri akirado de potenco, inteligenteco,

like this idea we have invented, this concept of God.

kiel la ideo, kiun ni elpensis, la koncepto de Dio.

We are God now. We are. It's almost done.

Ni estas Dio nun. Ni ja estas. Estas preskaŭ farite.

We have just to finish the story.

Ni nur devas fini la rakonton.

That is very, very important.

Tio estas tre, tre grava.

And when you don't understand really what's happened,

Kaj kiam vi ne scias vere kio okazis,

you cannot go and fight and work and build and things like that.

vi ne povas iri, kaj lukti, kaj labori, kaj konstrui, k.s.

Vi iras al la estonteco, reverse, k.s.

You go to the future back, back, back, back, like that.

And you can fall, and it's very dangerous.

Kaj vi povas fali, kaj estas danĝere.

No, you must really understand that.

Ne, vi nepre devas kompreni tion.

Because we have almost finished, I'll repeat this story.

Ĉar ni preskaŭ finis, mi ripetos tiun ĉi rakonton.

And the beauty of this, in perhaps 50 years, 60 years, we can finish completely this civilization,

Kaj -- plej mirinde -- post 50-60 jaroj, ni povos tute fini tiun ĉi civilizon

and offer to our children the possibility to invent a new story,

kaj doni al niaj infanoj la eblecon elpensi novan rakonton,

a new poetry, a new romanticism.

novan poezion, novan romantikismon.

With billions of people who have been born, worked, lived and died before us,

Miliardoj da homoj naskiĝis, laboris, vivis, kaj mortis antaŭ ni,

these people who have worked so much,

tiuj homoj laboris tiel multe,

we have now bring beautiful things, beautiful gifts, we know so many things.

ni havas nun belajn aĵojn, belajn donacojn, ni konas tiel multe da aferoj.

We can say to our children, OK, done, that was our story. That passed.

Ni povas diri al niaj infanoj, bone, farite, tio estas nia rakonto. Ĝi pasis.

Now you have a duty: invent a new story. Invent a new poetry.

Nun vi havas devon: elpensi novan rakonton. Elpensi novan poezion.

The only rule is, we have not to have any idea about the next story.

La sola regulo estas, ke ni ne devas havi iun ajn ideon pri la venonta rakonto.

We give you white pages. Invent.

Ni donos al vi blankajn paĝojn. Elpensu.

We give you the best tools, the best tools, and now, do it.

Ni donas al vi la plej bonajn ilojn, la plej bonajn ilojn, kaj nun, faru ĝin.

That's why I continue to work, even if it's for toilet brush.

Tial mi plu laboras, eĉ por neceseja broso.

(Aplaŭdo)