Jared Diamond: How societies can grow old better

Μετάφραση: Helena Galani Επιμέλεια: Miriela Patrikiadou

To give me an idea of how many of you here

Για να μου δώσετε μια ιδέα πόσοι από σας εδώ

may find what I'm about to tell you

ίσως βρουν αυτό που πρόκειται να σας πω

of practical value,

πρακτικής αξίας,

let me ask you please to raise your hands:

να σας παρακαλέσω να σηκώσετε το χέρι σας:

Who here is either over 65 years old

Ποιος εδώ είναι είτε πάνω από 65 ετών

or hopes to live past age 65

ή ελπίζει να ζήσει πάνω από τα 65

or has parents or grandparents who did live

ή έχει γονείς ή παπούδες που έζησαν

or have lived past 65,

ή έχουν ζήσει μετά τα 65,

raise your hands please. (Laughter)

σηκώστε τα χέρια σας παρακαλώ. (Γέλια)

Okay. You are the people to whom my talk

Είστε οι άνθρωποι για τους οποίους η ομιλία μου

will be of practical value. (Laughter)

θα έχει πρακτική αξία. (Γέλια)

The rest of you

Οι υπόλοιποι από εσάς

won't find my talk personally relevant,

δεν θα βρείτε την ομιλία μου προσωπικά σχετική,

but I think that you will still find the subject

αλλά νομίζω πως παρά ταύτα, θα βρείτε το θέμα

fascinating.

συναρπαστικό.

I'm going to talk about growing older

Θα μιλήσω για τη γήρανση

in traditional societies.

σε παραδοσιακές κοινωνίες.

This subject constitutes just one chapter

Αυτό το θέμα αποτελεί μόνο ένα κεφάλαιο

of my latest book, which compares

του πιο πρόσφατου βιβλίου μου που συγκρίνει

traditional, small, tribal societies

παραδοσιακές, μικρές, φυλετικές κοινωνίες

with our large, modern societies,

με τις μεγάλες, σύγχρονες κοινωνίες μας,

with respect to many topics

σε σχέση με πολλά θέματα

such as bringing up children,

όπως η ανατροφή παιδιών,

growing older, health, dealing with danger,

η γήρανση, η υγεία, η αντιμετώπιση του κινδύνου,

settling disputes, religion

η επίλυση διενέξεων, η θρησκεία

and speaking more than one language.

και η χρήση περισσοτέρων της μίας γλώσσας.

Those tribal societies, which constituted

Αυτές οι φυλετικές κοινωνίες που αποτελούσαν

all human societies for most of human history,

όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας,

are far more diverse than are our modern,

είναι πολύ πιο ποικίλες απ' ό,τι οι σύγχρονες,

recent, big societies.

πρόσφατες, μεγάλες κοινωνίες μας.

All big societies that have governments,

Όλες οι μεγάλες κοινωνίες που έχουν κυβερνήσεις

and where most people are strangers to each other,

κι όπου οι πιο πολλοί άνθρωποι είναι άγνωστοι μεταξύ τους,

are inevitably similar to each other

είναι αναπόφευκτα παρόμοιες μεταξύ τους

and different from tribal societies.

και διαφορετικές από τις φυλετικές κοινωνίες.

Tribes constitute thousands of natural experiments

Οι φυλές αποτελούν χιλιάδες φυσικά πειράματα

in how to run a human society.

στο πώς να διοικηθεί μια ανθρώπινη κοινωνία.

They constitute experiments from which we ourselves

Αποτελούν πειράματα από τα οποία εμείς οι ίδιοι

may be able to learn.

ίσως μπορούμε να μάθουμε.

Tribal societies shouldn't be scorned

Οι φυλετικές κοινωνίες δεν θα πρέπει ν' απαξιώνονται

as primitive and miserable,

ως πρωτόγονες και άθλιες,

but also they shouldn't be romanticized

αλλά επίσης δεν θα πρέπει να εξιδανικεύονται

as happy and peaceful.

ως ευτυχισμένες και γαλήνιες.

When we learn of tribal practices,

Όταν μαθαίνουμε για φυλετικές πρακτικές,

some of them will horrify us,

ορισμένες από αυτές θα μας τρομάξουν

but there are other tribal practices which,

αλλά υπάρχουν άλλες φυλετικές πρακτικές

when we hear about them,

για τις οποίες όταν ακούμε

we may admire and envy

μπορεί να θαυμάσουμε και να ζηλέψουμε

and wonder whether we could adopt those practices

και ν' αναρωτηθούμε αν μπορούμε να τις εφαρμόσουμε

ourselves.

εμείς οι ίδιοι.

Most old people in the U.S. end up living

Οι περισσότεροι ηλικιωμένοι στις ΗΠΑ καταλήγουν να ζουν

separately from their children

χωριστά από τα παιδιά τους

and from most of their friends

κι από τους περισσότερους φίλους τους

of their earlier years,

της νεώτερης ηλικίας τους

and often they live in separate retirements homes for the elderly,

και συχνά ζουν σε ξεχωριστά γηροκομεία,

whereas in traditional societies,

ενώ στις παραδοσιακές κοινωνίες,

older people instead live out their lives

οι ηλικιωμένοι αντί τούτου ζουν τις ζωές τους

among their children, their other relatives,

ανάμεσα στα παιδιά τους, τους άλλους συγγενείς τους

and their lifelong friends.

και τους ισόβιους φίλους τους.

Nevertheless, the treatment of the elderly

Ωστόσο, η αντιμετώπιση των ηλικιωμένων

varies enormously among traditional societies,

ποικίλει πολύ ανάμεσα στις παραδοσιακές κοινωνίες

from much worse to much better

από το πολύ χειρότερο έως το πολύ καλύτερο

than in our modern societies.

απ' ό,τι στις σύγχρονες κοινωνίες μας.

At the worst extreme, many traditional societies

Στο χειρότερο άκρο, πολλές παραδοσιακές κοινωνίες

get rid of their elderly

απαλλάσσονται απ' τους ηλικιωμένους τους

in one of four increasingly direct ways:

με έναν απ' τους τέσσερις όλο και πιο άμεσους τρόπους:

by neglecting their elderly

Παραμελώντας τους ηλικιωμένους τους

and not feeding or cleaning them until they die,

και παραλείποντας την επισίτιση ή τον καθαρισμό τους μέχρι να πεθάνουν,

or by abandoning them when the group moves,

ή εγκαταλείποντάς τους όταν η ομάδα μετακινείται,

or by encouraging older people to commit suicide,

ή ενθαρρύνοντας τους ηλικιωμένους ν' αυτοκτονήσουν,

or by killing older people.

ή θανατώνοντας τα ηλικιωμένα άτομα.

In which tribal societies do children

Σε ποιες φυλετικές κοινωνίες τα παιδιά

abandon or kill their parents?

εγκαταλείπουν ή θανατώνουν τους γονείς τους;

It happens mainly under two conditions.

Αυτό συμβαίνει κυρίως κάτω από δύο συνθήκες.

One is in nomadic, hunter-gather societies

Η μια είναι στη νομαδική κοινωνία κυνηγών-τροφοσυλλεκτών

that often shift camp

που συχνά μετακινούν τον καταυλισμό τους

and that are physically incapable

και που είναι σωματικά ανίκανοι

of transporting old people who can't walk

να μεταφέρουν ηλικιωμένους που δεν μπορούν να περπατήσουν

when the able-bodied younger people already

όταν τα αρτιμελή νεότερα άτομα ήδη

have to carry their young children

πρέπει να κουβαλήσουν τα μικρά παιδιά τους

and all their physical possessions.

κι όλα τα υπάρχοντά τους.

The other condition is in societies

Η άλλη συνθήκη είναι στις κοινωνίες

living in marginal or fluctuating environments,

οι οποίες ζουν σε περιθωριακά ή μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα,

such as the Arctic or deserts,

όπως η Αρκτική ή έρημοι,

where there are periodic food shortages,

όπου υπάρχουν περιοδικές ελλείψεις τροφίμων

and occasionally there just isn't enough food

και περιστασιακά απλά δεν υπάρχει αρκετή τροφή

to keep everyone alive.

για να κρατήσει τους πάντες στη ζωή.

Whatever food is available has to be reserved

Οποιαδήποτε τρόφιμα είναι διαθέσιμα πρέπει να διατηρηθούν

for able-bodied adults and for children.

για εύρωστους ενήλικες και για παιδιά.

To us Americans, it sounds horrible

Σ' εμάς τους Αμερικανούς, ακούγεται τρομερό

to think of abandoning or killing

να σκεφτούμε να εγκαταλείψουμε ή να φονεύσουμε

your own sick wife or husband

την ίδια μας την άρρωστη σύζυγο ή τον σύζυγο

or elderly mother or father,

ή την ηλικιωμένη μητέρα ή τον πατέρα,

but what could those traditional societies

αλλά τι θα μπορούσαν εκείνες οι παραδοσιακές κοινωνίες

do differently?

να κάνουν διαφορετικά;

They face a cruel situation of no choice.

Αντιμετωπίζουν μια σκληρή κατάσταση μηδενικής επιλογής.

Their old people had to do it to their own parents,

Οι γέροντές τους έπρεπε να το κάνουν αυτό στους ίδιους τούς γονείς τους

and the old people know

και οι γέροντες γνωρίζουν

what now is going to happen to them.

τώρα τι πρόκειται να συμβεί σε αυτούς.

At the opposite extreme

Στο αντίθετο άκρο

in treatment of the elderly, the happy extreme,

στην μεταχείριση των ηλικιωμένων, στο ευτυχές άκρο,

are the New Guinea farming societies

είναι οι αγροτικές κοινωνίες της Νέας Γουινέας,

where I've been doing my fieldwork for the past 50 years,

όπου κάνω την κοινωνική έρευνά μου τα τελευταία 50 χρόνια,

and most other sedentary traditional societies

και οι περισσότερες άλλες μόνιμα εγκατεστημένες

παραδοσιακές κοινωνίες σε όλον τον κόσμο.

around the world.

In those societies, older people are cared for.

Σε αυτές τις κοινωνίες, οι ηλικιωμένοι φροντίζονται.

They are fed. They remain valuable.

Τρέφονται. Παραμένουν πολύτιμοι.

And they continue to live in the same hut

Και συνεχίζουν να ζουν στην ίδια καλύβα

or else in a nearby hut near their children,

ή αλλιώς σε μια κοντινή καλύβα κοντά στα παιδιά τους,

relatives and lifelong friends.

τους συγγενείς και τους δια βίου φίλους.

There are two main sets of reasons for this variation

Υπάρχουν δύο κύριοι λόγοι για αυτήν την απόκλιση

among societies in their treatment

ανάμεσα στις κοινωνίες ως προς την μεταχείριση

of old people.

των ηλικιωμένων.

The variation depends especially

Η απόκλιση εξαρτάται κυρίως

on the usefulness of old people

από την χρησιμότητα των ηλικιωμένων

and on the society's values.

και από τις αξίες της κοινωνίας.

First, as regards usefulness,

Πρώτον, όσον αφορά τη χρησιμότητα,

older people continue to perform useful services.

οι γηραιότεροι συνεχίζουν να εκτελούν χρήσιμες υπηρεσίες.

One use of older people in traditional societies

Μια χρήση των ηλικιωμένων στις παραδοσιακές κοινωνίες

is that they often are still effective

είναι ότι συχνά είναι ακόμη αποτελεσματικοί

at producing food.

στην παραγωγή τροφίμων.

Another traditional usefulness of older people

Μια άλλη παραδοσιακή χρησιμότητα των ηλικιωμένων

is that they are capable of babysitting

είναι ότι είναι σε θέση να φυλάξουν μωρά,

their grandchildren,

τα εγγόνια τους,

thereby freeing up their own adult children,

συνεπώς ελευθερώνοντας τα δικά τους ενήλικα παιδιά,

the parents of those grandchildren,

τους γονείς εκείνων των εγγονιών,

to go hunting and gathering food for the grandchildren.

να πάνε για κυνήγι και για τη συλλογή τροφής για τα εγγόνια.

Still another traditional value of older people

Μια ακόμη παραδοσιακή αξία των ηλικιωμένων

is in making tools, weapons, baskets,

είναι στην κατασκευή εργαλείων, όπλων, καλαθιών,

pots and textiles.

γλαστρών και υφασμάτων.

In fact, they're usually the people who are best at it.

Είναι συνήθως οι άνθρωποι που είναι οι καλύτεροι σ' αυτό.

Older people usually are the leaders

Οι ηλικιωμένοι είναι συνήθως οι ηγέτες

of traditional societies,

των παραδοσιακών κοινωνιών,

and the people most knowledgeable about politics,

και οι καλύτεροι γνώστες της πολιτικής,

medicine, religion, songs and dances.

της ιατρικής, θρησκείας, των τραγουδιών και των χορών.

Finally, older people in traditional societies

Τέλος, οι γηραιότεροι στις παραδοσιακές κοινωνίες

have a huge significance that would never occur

έχουν μια τεράστια σημασία, που ποτέ δεν θα συνέβαινε

to us in our modern, literate societies,

σε μας στις σύγχρονες, εγγράμματες κοινωνίες μας,

where our sources of information are books

όπου οι πηγές πληροφοριών μας είναι βιβλία

and the Internet.

και το διαδίκτυο.

In contrast, in traditional societies without writing,

Αντίθετα, στις παραδοσιακές κοινωνίες χωρίς γραφή,

older people are the repositories of information.

οι ηλικιωμένοι είναι τα αποθετήρια των πληροφοριών.

It's their knowledge that spells the difference

Οι γνώσεις τους είναι αυτές που κάνουν την διαφορά

between survival and death for their whole society

μεταξύ επιβίωσης και θανάτου για ολόκληρη την κοινωνία τους

in a time of crisis caused by rare events

σε μια περίοδο κρίσης που προκλήθηκε από σπάνια γεγονότα

for which only the oldest people alive

για τα οποία μόνο οι πιο ηλικιωμένοι επιζώντες

have had experience.

έχουν εμπειρία.

Those, then, are the ways in which older people

Αυτοί είναι οι τρόποι με τους οποίους οι πιο ηλικιωμένοι

are useful in traditional societies.

είναι χρήσιμοι στις παραδοσιακές κοινωνίες.

Their usefulness varies and contributes

Η χρησιμότητά τους ποικίλει και συμβάλλει

to variation in the society's treatment

στην απόκλιση της κοινωνικής αντιμετώπισης

of the elderly.

των ηλικιωμένων.

The other set of reasons for variation

Το άλλο σύνολο λόγων για απόκλιση

in the treatment of the elderly is

ως προς την αντιμετώπιση των ηλικιωμένων

the society's cultural values.

είναι οι πολιτιστικές αξίες της κοινωνίας.

For example, there's particular emphasis

Για παράδειγμα, υπάρχει ιδιαίτερη έμφαση

on respect for the elderly in East Asia,

στον σεβασμό προς τους ηλικιωμένους στην ανατολική Ασία,

associated with Confucius' doctrine

που συνδέεται με το δόγμα του Κομφούκιου

of filial piety, which means obedience,

της υιικής ευσέβειας, που σημαίνει υπακοή,

respect and support for elderly parents.

σεβασμό και στήριξη για τους ηλικιωμένους γονείς.

Cultural values that emphasize respect for older people

Πολιτιστικές αξίες που τονίζουν τον σεβασμό για τους γηραιότερους

contrast with the low status of the elderly

αντιπαραβάλλονται με την χαμηλή θέση των ηλικιωμένων

in the U.S.

στις ΗΠΑ.

Older Americans are at a big disadvantage

Οι γηραιότεροι Αμερικανοί βρίσκονται σε μειονεκτική θέση

in job applications.

ως προς τις αιτήσεις για εργασία.

They're at a big disadvantage in hospitals.

Βρίσκονται σε μειονεκτική θέση σε νοσοκομεία.

Our hospitals have an explicit policy

Τα νοσοκομεία μας έχουν μια ρητή πολιτική

called age-based allocation of healthcare resources.

που ονομάζεται ηλικιακή κατανομή πόρων υγειονομικής περίθαλψης.

That sinister expression means that

Αυτή η απαίσια έκφραση σημαίνει

if hospital resources are limited,

ότι αν οι νοσοκομειακοί πόροι είναι περιορισμένοι,

for example if only one donor heart

για παράδειγμα, εάν μόνο μία καρδιά δότη

becomes available for transplant,

διατίθεται για μεταμόσχευση,

or if a surgeon has time to operate

ή αν ένας χειρούργος έχει χρόνο να χειρουργήσει

on only a certain number of patients,

μόνον έναν ορισμένον αριθμό ασθενών,

American hospitals have an explicit policy

τα Αμερικανικά νοσοκομεία έχουν μια ρητή πολιτική

of giving preference to younger patients

να δοθεί προτίμηση σε νεότερους ασθενείς

over older patients

έναντι των ηλικιωμένων ασθενών

on the grounds that younger patients are considered

για τον λόγον ότι οι νεότεροι ασθενείς θεωρούνται

more valuable to society

πιο πολύτιμοι για την κοινωνία

because they have more years of life ahead of them,

επειδή έχουν περισσότερα χρόνια ζωής μπροστά τους,

even though the younger patients have fewer years

παρ' όλο που οι νεότεροι ασθενείς έχουν λιγότερα χρόνια

of valuable life experience behind them.

πολύτιμης εμπειρίας ζωής πίσω τους.

There are several reasons for this low status

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για την χαμηλή θέση

of the elderly in the U.S.

των ηλικιωμένων στις ΗΠΑ

One is our Protestant work ethic

Ο ένας είναι η Προτεσταντική εργασιακή ηθική μας

which places high value on work,

η οποία δίνει μεγάλη αξία στην εργασία,

so older people who are no longer working

κι έτσι οι ηλικιωμένοι που δεν εργάζονται πλέον

aren't respected.

δεν εκτιμούνται.

Another reason is our American emphasis

Ένας άλλος λόγος είναι η αμερικανική έμφασή μας

on the virtues of self-reliance and independence,

στις αρετές της αυτάρκειας και της ανεξαρτησίας,

so we instinctively look down on older people

έτσι ενστικτωδώς κοιτάζουμε αφ' υψηλού τους ηλικιωμένους

who are no longer self-reliant and independent.

που δεν είναι πλέον αυτάρκεις και ανεξάρτητοι.

Still a third reason is our American cult of youth,

Ένας τρίτος λόγος είναι η αμερικανική λατρεία μας προς τη νεότητα,

which shows up even in our advertisements.

που εμφανίζεται ακόμη και στις διαφημίσεις μας.

Ads for Coca-Cola and beer always depict

Διαφημίσεις για την Coca-Cola και την μπύρα πάντα απεικονίζουν

smiling young people,

χαμογελαστούς νέους,

even though old as well as young people

αν και ηλικιωμένοι καθώς και νέοι

buy and drink Coca-Cola and beer.

αγοράζουν και πίνουν Coca-Cola και μπύρα.

Just think, what's the last time you saw

Σκεφτείτε, ποια είναι η τελευταία φορά που είδατε

a Coke or beer ad depicting smiling people

διαφήμιση Coke ή μπύρας ν' απεικονίζει χαμογελαστούς ανθρώπους

85 years old? Never.

85 ετών; Ποτέ.

Instead, the only American ads

Αντ' αυτού, οι μόνες αμερικανικές διαφημίσεις

featuring white-haired old people

που προβάλλουν ασπρομάλληδες ηλικιωμένους

are ads for retirement homes and pension planning.

είναι διαφημίσεις για οίκους ευγηρίας και προγράμματα συνταξιοδότησης.

Well, what has changed in the status

Τι έχει αλλάξει στην κοινωνική θέση

of the elderly today

των ηλικιωμένων σήμερα

compared to their status in traditional societies?

σε σύγκριση με την θέση τους σε παραδοσιακές κοινωνίες;

There have been a few changes for the better

Έχουν υπάρξει μερικές αλλαγές προς το καλύτερο

and more changes for the worse.

και περισσότερες αλλαγές προς το χειρότερο.

Big changes for the better

Μεγάλες αλλαγές προς το καλύτερο

include the fact that today we enjoy

περιλαμβάνουν το γεγονός ότι σήμερα απολαμβάνουμε

much longer lives,

πολύ μακρύτερη ζωή,

much better health in our old age,

πολύ καλύτερη υγεία στα γηρατειά μας

and much better recreational opportunities.

και πολύ καλύτερες ευκαιρίες αναψυχής.

Another change for the better is that we now have

Μια άλλη αλλαγή προς το καλύτερο είναι ότι τώρα έχουμε

specialized retirement facilities

εξειδικευμένες ανέσεις συνταξιοδότησης

and programs to take care of old people.

και προγράμματα για τη φροντίδα των ηλικιωμένων.

Changes for the worse begin with the cruel reality

Οι αλλαγές προς το χειρότερο αρχίζουν με την σκληρή πραγματικότητα

that we now have

πως έχουμε τώρα

more old people and fewer young people

περισσότερους ηλικιωμένους και λιγότερους νέους

than at any time in the past.

από οποιαδήποτε στιγμή στο παρελθόν.

That means that all those old people

Αυτό σημαίνει ότι όλοι αυτοί οι ηλικιωμένοι

are more of a burden on the few young people,

είναι περισσότερο βάρος για τους λίγους νέους ανθρώπους

and that each old person has less individual value.

κι ότι κάθε ηλικιωμένος έχει λιγότερη ατομική αξία.

Another big change for the worse in the status of the elderly

Μια άλλη μεγάλη αλλαγή προς το χειρότερο για την θέση των ηλικιωμένων

is the breaking of social ties with age,

είναι το σπάσιμο των κοινωνικών δεσμών με την ηλικία,

because older people, their children,

επειδή οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά τους

and their friends,

και οι φίλοι τους,

all move and scatter independently of each other

όλoι κινούνται και διασκορπίζονται ανεξάρτητα μεταξύ τους

many times during their lives.

πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

We Americans move on the average

Εμείς οι Αμερικανοί κινούμαστε κατά μέσο όρο

every five years.

κάθε πέντε χρόνια.

Hence our older people are likely

Ως εκ τούτου, οι ηλικιωμένοι μας

to end up living distant from their children

είναι πιθανό να καταλήξουν να ζουν μακριά από τα παιδιά τους

and the friends of their youth.

και τους φίλους της νιότης τους.

Yet another change for the worse in the status of the elderly

Μια ακόμη αλλαγή προς το χειρότερο για την θέση των ηλικιωμένων

is formal retirement from the workforce,

είναι η επίσημη συνταξιδότηση από το εργατικό δυναμικό,

carrying with it a loss of work friendships

που συμπαρασύρει μαζί της μια απώλεια συναδελφικών φίλων

and a loss of the self-esteem associated with work.

και μια απώλεια της αυτοεκτίμησης που συνδέεται με την εργασία.

Perhaps the biggest change for the worse

Ίσως η μεγαλύτερη αλλαγή προς το χειρότερο

is that our elderly are objectively

είναι ότι οι ηλικιωμένοι μας είναι αντικειμενικά

less useful than in traditional societies.

λιγότερο χρήσιμοι απ' ό,τι στις παραδοσιακές κοινωνίες.

Widespread literacy means that they are no longer

Ο διαδεδομένος γραμματισμός σημαίνει ότι δεν είναι πλέον

useful as repositories of knowledge.

χρήσιμοι ως αποθετήρια γνώσης.

When we want some information,

Όταν θέλουμε κάποια στοιχεία,

we look it up in a book or we Google it

τα ψάχνουμε σε ένα βιβλίο ή στο Google

instead of finding some old person to ask.

αντί να βρούμε κάποιο ηλικιωμένο άτομο για να ρωτήσουμε.

The slow pace of technological change

Ο αργός ρυθμός της τεχνολογικής αλλαγής

in traditional societies

στις παραδοσιακές κοινωνίες

means that what someone learns there as a child

σημαίνει πως ό, τι μαθαίνει κάποιος εκεί σαν παιδί

is still useful when that person is old,

είναι ακόμη χρήσιμο όταν το πρόσωπο αυτό είναι ηλικιωμένο,

but the rapid pace of technological change today

αλλά ο ταχύς ρυθμός της τεχνολογικής αλλαγής σήμερα

means that what we learn as children

σημαίνει πως ό, τι μαθαίνουμε σαν παιδιά

is no longer useful 60 years later.

δεν είναι πλέον χρήσιμο 60 χρόνια αργότερα.

And conversely, we older people are not fluent

Κι αντιστρόφως, εμείς οι πιο ηλικιωμένοι δεν έχουμε ευχέρεια

in the technologies essential for surviving

στις τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για την επιβίωση

in modern society.

στη σύγχρονη κοινωνία.

For example, as a 15-year-old,

Για παράδειγμα, ως δεκαπεντάχρονος,

I was considered outstandingly good at multiplying numbers

θεωρούμουν εξαιρετικά καλός στον πολλαπλασιασμό αριθμών

because I had memorized the multiplication tables

επειδή είχα απομνημονεύσει τους πίνακες της προπαίδειας

and I know how to use logarithms

και ξέρω πώς να χρησιμοποιώ λογάριθμους

and I'm quick at manipulating a slide rule.

και είμαι γρήγορος στο χειρισμό λογαριθμικού κανόνα.

Today, though, those skills are utterly useless

Σήμερα, όμως, αυτές οι δεξιότητες είναι εντελώς άχρηστες

because any idiot

επειδή οποιοσδήποτε ηλίθιος

can now multiply eight-digit numbers

τώρα μπορεί να πολλαπλασιάσει οκταψήφιους αριθμούς

accurately and instantly with a pocket calculator.

με ακρίβεια και άμεσα με μια αριθμομηχανή τσέπης.

Conversely, I at age 75

Αντίθετα, εγώ στην ηλικία των 75

am incompetent at skills

είμαι ανίκανος σε δεξιότητες

essential for everyday life.

απαραίτητες για την καθημερινή ζωή.

My family's first TV set in 1948

Η πρώτη τηλεόραση της οικογένειάς μου το 1948

had only three knobs that I quickly mastered:

είχε μόνο τρία κουμπιά που γρήγορα έμαθα:

an on-off switch, a volume knob,

έναν διακόπτη λειτουργίας, ένα κουμπί για την ένταση

and a channel selector knob.

κι ένα κουμπί επιλογέα καναλιού.

Today, just to watch a program

Σήμερα, μόνο για να παρακολουθήσουμε ένα πρόγραμμα

on the TV set in my own house,

στην τηλεόραση στο δικό μου σπίτι,

I have to operate a 41-button TV remote

πρέπει να χειριστώ ένα τηλεχειριστήριο 41 κουμπιών

that utterly defeats me.

που με διαλύει εντελώς.

I have to telephone my 25-year-old sons

Πρέπει να τηλεφωνήσω στους εικοσιπεντάχρονους γιους μου

and ask them to talk me through it

και να τους ζητήσω να με κατατοπίσουν

while I try to push those wretched 41 buttons.

ενώ προσπαθώ να πατήσω αυτά τα άθλια 41 κουμπιά.

What can we do to improve the lives of the elderly

Τι μπορούμε να κάνουμε για να βελτιώσουμε τις ζωές των ηλικιωμένων

in the U.S., and to make better use of their value?

στις ΗΠΑ και να αξιοποιήσουμε καλύτερα την αξία τους;

That's a huge problem.

Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα.

In my remaining four minutes today,

Στα υπόλοιπα τέσσερα λεπτά μου σήμερα,

I can offer just a few suggestions.

μπορώ να προσφέρω απλά λίγες προτάσεις.

One value of older people is that they are

Μία αξία των ηλικιωμένων ατόμων είναι ότι είναι

increasingly useful as grandparents

όλο και περισσότερο χρήσιμοι ως παππούδες

for offering high-quality childcare

που προσφέρουν υψηλής ποιότητας φροντίδα παιδιών

to their grandchildren, if they choose to do it,

στα εγγόνια τους, αν επιλέξουν να το κάνουν,

as more young women enter the workforce

καθώς περισσότερες νεαρές γυναίκες εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό

and as fewer young parents of either gender

και καθώς λιγότεροι νεαροί γονείς εκατέρου φύλου

stay home as full-time caretakers of their children.

μένουν σπίτι ως τακτικοί φροντιστές των παιδιών τους.

Compared to the usual alternatives

Σε σύγκριση με τις συνήθεις εναλλακτικές

of paid babysitters and day care centers,

της πληρωμένης νταντάς και των κέντρων ημερήσιας φροντίδας,

grandparents offer superior, motivated,

οι παππούδες προσφέρουν ανώτερη, ενθουσιώδη,

experienced child care.

έμπειρη φροντίδα των παιδιών.

They've already gained experience from raising their own children.

Έχουν ήδη αποκτήσει εμπειρία από την ανατροφή των παιδιών τους.

They usually love their grandchildren,

Συνήθως αγαπούν τα εγγόνια τους

and are eager to spend time with them.

και είναι πρόθυμοι να περνούν το χρόνο τους μαζί τους.

Unlike other caregivers,

Σε αντίθεση με άλλους φροντιστές,

grandparents don't quit their job

οι παππούδες δεν παρατούν τη δουλειά τους

because they found another job with higher pay

επειδή βρήκαν άλλη δουλειά με υψηλότερες αμοιβές

looking after another baby.

ψάχνοντας άλλο μωρό.

A second value of older people is paradoxically

Μια δεύτερη αξία των ηλικιωμένων σχετίζεται παραδόξως

related to their loss of value

με την απώλεια της αξίας τους

as a result of changing world conditions and technology.

ως αποτέλεσμα των μεταβαλλόμενων συνθηκών στον κόσμο και την τεχνολογία.

At the same time, older people have gained

Την ίδια στιγμή, οι ηλικιωμένοι έχουν κερδίσει

in value today precisely because

αξία σήμερα ακριβώς εξαιτίας

of their unique experience of living conditions

της μοναδικής εμπειρίας των συνθηκών διαβίωσής τους

that have now become rare

που τώρα έχουν γίνει σπάνιες

because of rapid change, but that could come back.

λόγω των απότομων αλλαγών, αλλά που θα μπορούσαν να επιστρέψουν.

For example, only Americans now in their 70s

Για παράδειγμα, μόνο οι Αμερικανοί τώρα στα 70 κάτι τους

or older today can remember

ή γηραιότεροι, μπορούν να θυμηθούν σήμερα

the experience of living through a great depression,

την εμπειρία της ζωής μέσα από μια μεγάλη ύφεση,

the experience of living through a world war,

την εμπειρία του να ζεις μέσα σε έναν παγκόσμιο πόλεμο

and agonizing whether or not

και να αγωνιάς

dropping atomic bombs would be more horrible

αν η ρίψη ατομικών βομβών θα είναι πιο φρικτή

than the likely consequences of not dropping atomic bombs.

από τις ενδεχόμενες συνέπειες της μη ρίψης ατομικών βομβών.

Most of our current voters and politicians

Οι περισσότεροι από τους τωρινούς ψηφοφόρους και πολιτικούς

have no personal experience of any of those things,

δεν έχουν καμία προσωπική εμπειρία από όλα αυτά,

but millions of older Americans do.

αλλά εκατομμύρια γηραιότερων Αμερικανών έχουν.

Unfortunately, all of those terrible situations

Δυστυχώς, όλες αυτές οι τρομερές καταστάσεις

could come back.

θα μπορούσαν να επιστρέψουν.

Even if they don't come back,

Ακόμη κι αν δεν επιστρέψουν,

we have to be able to plan for them

πρέπει να είμαστε σε θέση να προνοήσουμε

on the basis of the experience of what they were like.

με βάση την εμπειρία τού πώς ήταν.

Older people have that experience.

Οι πιο ηλικιωμένοι έχουν αυτήν την εμπειρία.

Younger people don't.

Οι νεότεροι δεν την έχουν.

The remaining value of older people

Η εναπομένουσα αξία των ηλικιωμένων που θα αναφέρω

that I'll mention involves recognizing that

περιλαμβάνει την αναγνώριση πως

while there are many things that older people

ενώ υπάρχουν πολλά πράγματα που οι ηλικιωμένοι

can no longer do,

δεν μπορούν πλέον να κάνουν,

there are other things that they can do

υπάρχουν άλλα πράγματα που μπορούν να κάνουν

better than younger people.

καλύτερα από τους νεότερους.

A challenge for society is to make use of those things

Μια πρόκληση για την κοινωνία είναι να αξιοποιήσει αυτά τα πράγματα

that older people are better at doing.

που οι ηλικιωμένοι κάνουν καλύτερα.

Some abilities, of course, decrease with age.

Ορισμένες ικανότητες, φυσικά, μειώνονται με την ηλικία.

Those include abilities at tasks

Αυτές περιλαμβάνουν ικανότητες σε καθήκοντα

requiring physical strength and stamina,

που απαιτούν σωματική δύναμη και αντοχή,

ambition, and the power of novel reasoning

φιλοδοξία και τη δύναμη της καινοτόμου συλλογιστικής

in a circumscribed situation,

σε μια καθορισμένη περίπτωση,

such as figuring out the structure of DNA,

όπως ο υπολογισμός της δομής του DNA,

best left to scientists under the age of 30.

καλύτερα να αφήνεται σε επιστήμονες κάτω των 30 ετών.

Conversely, valuable attributes

Αντίστροφα, πολύτιμα γνωρίσματα

that increase with age include experience,

που αυξάνονται με την ηλικία αποτελούν η εμπειρία,

understanding of people and human relationships,

η κατανόηση των ανθρώπων και των ανθρωπίνων σχέσεων,

ability to help other people

η δυνατότητα για βοήθεια προς τους άλλους ανθρώπους,

without your own ego getting in the way,

χωρίς το δικό σας εγώ να μπαίνει στη μέση,

and interdisciplinary thinking about large databases,

και η διεπιστημονική σκέψη για μεγάλες βάσεις δεδομένων,

such as economics and comparative history,

όπως τα οικονομικά και η συγκριτική ιστορία,

best left to scholars over the age of 60.

καλύτερα να αφήνονται στους μελετητές άνω των 60 ετών.

Hence older people are much better than younger people

Άρα, οι μεγαλύτεροι άνθρωποι είναι πολύ καλύτεροι από τους νεότερους

at supervising, administering, advising,

στην επιτήρηση, τη διαχείριση, την παροχή συμβουλών,

strategizing, teaching, synthesizing,

τη στρατηγική, τη διδασκαλία, τη σύνθεση

and devising long-term plans.

και την επινόηση μακροπρόθεσμων σχεδίων.

I've seen this value of older people

Έχω δει αυτήν την αξία των μεγαλυτέρων

with so many of my friends in their 60s,

με τόσο πολλούς από τους φίλους μου στα 60 κάτι τους,

70s, 80s and 90s,

στα 70, 80 και 90,

who are still active as investment managers,

που είναι ακόμα ενεργοί ως διαχειριστές επενδύσεων,

farmers, lawyers and doctors.

αγρότες, δικηγόροι και γιατροί.

In short, many traditional societies

Εν ολίγοις, πολλές παραδοσιακές κοινωνίες

make better use of their elderly

αξιοποιούν καλύτερα τους ηλικιωμένους τους

and give their elderly more satisfying lives

και δίνουν στους ηλικιωμένους τους πιο ικανοποιητική ζωή

than we do in modern, big societies.

από ό, τι κάνουμε εμείς στις σύγχρονες, μεγάλες κοινωνίες.

Paradoxically nowadays,

Παραδόξως σήμερα,

when we have more elderly people than ever before,

όταν έχουμε περισσότερους ηλικιωμένους από ποτέ,

living healthier lives and with better medical care

με υγιέστερη ζωή και με καλύτερη ιατρική περίθαλψη

than ever before,

από ποτέ,

old age is in some respects more miserable

τα γηρατειά είναι από κάποια άποψη πιο δυστυχισμένα

than ever before.

από ποτέ.

The lives of the elderly are widely recognized

Η ζωή των ηλικιωμένων αναγνωρίζεται ευρέως

as constituting a disaster area

σαν να αποτελεί μια πληγείσα περιοχή

of modern American society.

της σύγχρονης Αμερικανικής κοινωνίας.

We can surely do better by learning

Σίγουρα μπορούμε να τα πάμε καλύτερα μαθαίνοντας

from the lives of the elderly

από τη ζωή των ηλικιωμένων

in traditional societies.

σε παραδοσιακές κοινωνίες.

But what's true of the lives of the elderly

Αλλά αυτό που είναι αλήθεια για τη ζωή των ηλικιωμένων

in traditional societies

στις παραδοσιακές κοινωνίες

is true of many other features

ισχύει και για πολλά άλλα χαρακτηριστικά

of traditional societies as well.

των παραδοσιακών κοινωνιών επίσης.

Of course, I'm not advocating that we all give up

Φυσικά, δεν υποστηρίζω να εγκαταλείψουμε όλοι

agriculture and metal tools

τη γεωργία και τα μεταλλικά εργαλεία

and return to a hunter-gatherer lifestyle.

και να επιστρέψουμε σε έναν τρόπο ζωής κυνηγού-τροφοσυλλέκτη.

There are many obvious respects

Από πολλές απόψεις προφανώς

in which our lives today are far happier

οι ζωές μας σήμερα είναι πολύ ευτυχέστερες

than those in small, traditional societies.

από αυτές σε μικρές, παραδοσιακές κοινωνίες.

To mention just a few examples,

Για να αναφέρω λίγα παραδείγματα,

our lives are longer, materially much richer,

η ζωή μας είναι μακρύτερη, υλικά πολύ πλουσιότερη

and less plagued by violence

και μαστίζεται λιγότερο από τη βία

than are the lives of people in traditional societies.

από ό, τι είναι η ζωή των ανθρώπων σε παραδοσιακές κοινωνίες.

But there are also things to be admired

Αλλά υπάρχουν επίσης πράγματα που πρέπει να θαυμάζονται

about people in traditional societies,

για τους ανθρώπους σε παραδοσιακές κοινωνίες

and perhaps to be learned from them.

και ίσως να μπορούν να αντληθούν από εκείνους.

Their lives are usually socially much richer

Η ζωή τους είναι συνήθως κοινωνικά πολύ πλουσιότερη

than our lives,

από τη ζωή μας,

although materially poorer.

αν και είναι υλικά φτωχότερη.

Their children are more self-confident,

Τα παιδιά τους έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση,

more independent, and more socially skilled

είναι πιο ανεξάρτητα και πιο επιδέξια κοινωνικά

than are our children.

από ό, τι είναι τα παιδιά μας.

They think more realistically about dangers than we do.

Σκέφτονται πιο ρεαλιστικά για τους κινδύνους από ό, τι εμείς.

They almost never die of diabetes, heart disease,

Σχεδόν ποτέ δεν πεθαίνουν από διαβήτη, καρδιακές παθήσεις,

stroke, and the other noncommunicable diseases

εγκεφαλικό επεισόδιο και τα άλλα μη μεταδοτικά νοσήματα

that will be the causes of death of almost

που θα είναι τα αίτια θανάτου

all of us in this room today.

σχεδόν όλων μας σε αυτήν την αίθουσα σήμερα.

Features of the modern lifestyle predispose us to those diseases,

Χαρακτηριστικά του σύγχρονου τρόπου ζωής μάς προδιαθέτουν για αυτές τις ασθένειες

and features of the traditional lifestyle

και χαρακτηριστικά του παραδοσιακού τρόπου ζωής

protect us against them.

μάς προστατεύουν ενάντια σε αυτές.

Those are just some examples of what we can learn

Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα του τι μπορούμε να μάθουμε

from traditional societies.

από παραδοσιακές κοινωνίες.

I hope that you will find it as fascinating

Ελπίζω ότι θα το βρείτε τόσο συναρπαστικό

to read about traditional societies

να διαβάσετε για τις παραδοσιακές κοινωνίες

as I found it to live in those societies.

όσο το βρήκα εγώ να ζω σε αυτές τις κοινωνίες.

Thank you.

Ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)