Carolyn Porco: This is Saturn

Translator: Mohammad Tofighi Reviewer: Ali Hasanzadeh

In the next 18 minutes, I'm going to take you on a journey.

Önümüzdəki 18 dəqiqə boyunca sizi bir səfərə çıxaracağam.

And it's a journey that you and I have been on for many years now,

Bu sizin və mənim uzun illərdir davam etdirməkdə olduğumuz bir səfər.

and it began some 50 years ago, when humans first stepped off our planet.

Bu səfər 50 il əvvəl, insanlar planetimizin xaricinə ilk addım attıklarında başladı.

And in those 50 years, not only did we literally, physically set foot on the moon,

Bu 50 ildə yalnız aya sözün tam mənasıyla ayaq basmakla qalmadıq,

but we have dispatched robotic spacecraft to all the planets -- all eight of them --

planetlərin səkkiz yaşına birdən robot kosmos vasitələri göndərdik,

and we have landed on asteroids, we have rendezvoused with comets,

asteroid eniş etdik, quyruqlu ulduzlarla randevulaştık,

and, at this point in time, we have a spacecraft on its way to Pluto,

və bu anda Plutoya doğru yol alan bir kosmos aracımız var.

the body formerly known as a planet.

köhnədən planet olaraq bilinən Plutoya.

And all of these robotic missions are part of a bigger human journey:

Bütün bu robot vəzifələr daha böyük bir insan səfərinin parçaları:

a voyage to understand something, to get a sense of our cosmic place,

kosmik yerimiz haqqında bir fikir əldə etmək,

to understand something of our origins, and how Earth, our planet,

kökenlerimiz haqqında bir şeyi və Dünyanın, planetimizin,

and we, living on it, came to be.

və üzərində yaşayan bizlərin necə meydana gəldiyini anlamaq üçün.

And of all the places in the solar system that we might go to

Günəş sistemi içərisində gedə biləcəyimi,

and search for answers to questions like this,

və bu kimi sualların cavabını arayabileceğimiz bir yer varsa,

there's Saturn. And we have been to Saturn before --

ora Saturn'dür. Saturna daha əvvəl də etdik -

we visited Saturn in the early 1980s --

1980-ci illərdə Saturnun ziyarət etdik,

but our investigations of Saturn have become far more in-depth in detail

ancaq Saturn haqqındakı incelemelerimiz,

since the Cassini spacecraft, traveling across interplanetary space

7 ildən bəri gezegenlerarası səfər edən Cassini kosmos vasitəsi

for seven years, glided into orbit around Saturn in the summer of 2004,

2004-cü ilin yazında Saturnun orbitinə kaydığında, dərinlik və detal qazandı,

and became at that point the farthest robotic outpost

və insanlığın günəş ətrafında o zamana qədər çatdığı

that humanity had ever established around the Sun.

ən irəli nöqtəyə çatmış oldu.

Now, the Saturn system is a rich planetary system.

Saturn sistemi zəngin bir planet sistemi.

It offers mystery, scientific insight and obviously splendor beyond compare,

Sirr və elmi anlayış təqdim edir və karşılaştırılabileceğin kənarında parıltılı.

and the investigation of this system has enormous cosmic reach.

bu sistem haqqında araşdırmaların böyük bir mənzili var.

In fact, just studying the rings alone, we stand to learn a lot

Necə ki, yalnız halqalar üzərində çalışaraq belə

about the discs of stars and gas that we call the spiral galaxies.

ulduz diskləri haqqında və spiral qalaktikalar olaraq adlandırdığımız qaz haqqında bir çox şey öyrəndik.

And here's a beautiful picture of the Andromeda Nebula,

İşdə Samanyolunda'ki ən yaxın və ən böyük spiral Qalaktikalarımız olan

which is our closest, largest spiral galaxy to the Milky Way.

Andromeda Nebulanı gözəl bir fotoşəkili.

And then, here's a beautiful composite of the Whirlpool Galaxy,

Bu da Whirlpool Galaksi'sinin

taken by the Hubble Space Telescope.

Habl teleskopu tərəfindən çəkilmiş gözəl bir görünüşü.

So the journey back to Saturn is really part of and is also a metaphor

Saturna çevril səfəri həqiqətən və məcazi

for a much larger human voyage

ətrafımızdakı hər şeyin bir-birləriylə əlaqəsini və insanların bu şəkilin harasında olduğunu anlamaq üçün etdiyimiz,

to understand the interconnectedness of everything around us,

çox daha böyük

and also how humans fit into that picture.

bir insanlıq səfərinin bir hissəsi.

And it pains me that I can't tell you all that we have learned with Cassini.

Zamanımız çatmayacağı üçün sizə son 2,5 il içində Cassini sayəsində öyrəndiyimiz hər şeyi anlatamamak,

I can't show you all the beautiful pictures that we've taken

çəkdiyimiz bütün gözəl fotoşəkilləri gösterememek

in the last two and a half years, because I simply don't have the time.

məni üzür.

So I'm going to concentrate on two of the most exciting stories

Ona görə Saturnun ətrafında reallaşdırmaqda olduğumuz və 2,5 ildir davam edən bu kəşf səfərinin

that have emerged out of this major exploratory expedition

ortaya çıxardığı ən həyəcanlı

that we are conducting around Saturn,

iki hekayəyə

and have been for the past two and a half years.

odaklanacağım.

Saturn is accompanied by a very large and diverse collection of moons.

Saturna çox sayda və çox müxtəlif peyklər yoldaşlıq edir.

They range in size from a few kilometers across to as big across as the U.S.

Bu peyklərin ebatları bir neçə kilometr ilə ABŞ-ın böyüklüyü arasında dəyişir.

Most of the beautiful pictures we've taken of Saturn, in fact,

Necə ki Saturnun çəkdiyimiz ən gözəl fotoşəkilləri

show Saturn in accompaniment with some of its moons. Here's Saturn with Dione,

onu uydularının bir neçəsiylə birlikdə gösterenler.Burada Saturn və Dion

and then, here's Saturn showing the rings edge-on,

burada da halqalarını

showing you just how vertically thin they are, with the moon Enceladus.

və onların şaquli olaraq nə qədər incə olduqlarını göstərir, Enceladus peyki ilə birlikdə.

Now, two of the 47 moons that Saturn has are standouts.

Saturnun 47 peykindən ikisi önə çıxır.

And those are Titan and Enceladus. Titan is Saturn's largest moon,

Titan və Enceladus.Titan Saturnun ən böyük peyki,

and, until Cassini had arrived there,

və Cassini oraya çatana qədər,

was the largest single expanse of unexplored terrain

günəş sistemimizdə hələ kəşf edilməmiş olan

that we had remaining in our solar system.

tək bölgə.

And it is a body that has long intrigued people who've watched the planets.

Eyni zamanda planetlərlə məşğul olanların başını uzun müddətdir qarışdıran bir cisimdi.

It has a very large, thick atmosphere,

Titanın çox böyük və incə bir atmosferi var

and in fact, its surface environment was believed to be

və səthi quruluşunun dünyadakılara

more like the environment we have here on the Earth,

günəş sistemindəki digər göy cisimlərindən daha çox

or at least had in the past, than any other body in the solar system.

bənzədiyinə inanılırdı.

Its atmosphere is largely molecular nitrogen, like you are breathing here in this room,

Atmosferi böyük nisbətdə molekulyar nitrojen, bu otaqda Nəfəs aldığınız kimi,

except that its atmosphere is suffused with

tək fərq

simple organic materials like methane and propane and ethane.

sadə üzvi materiallar olan metan, propan və etan ilə örtülmüş olması.

And these molecules high up in the atmosphere of Titan

Titanın atmosferindeki bu molekullar

get broken down, and their products join together to make haze particles.

qırılır və birləşib sis partikülleri meydana gətirirlər.

This haze is ubiquitous. It's completely global and enveloping Titan.

Bu sis tamamilə qlobal və Titanın hamısını örtür.

And that's why you cannot see down to the surface

Görünür yelpikdə olduğu halda

with our eyes in the visible region of the spectrum.

dəqiq görememenizin səbəbi bu.

But these haze particles, it was surmised,

Cassini ilə oraya varmamızdan əvvəl bu sis partiküllerinin

before we got there with Cassini, over billions and billions of years,

milyardlarla il əvvəl

gently drifted down to the surface and coated the surface

səthə yavaşca sürüklənəcək və

in a thick organic sludge.

incə orqanik bir palçıqdan səthi kapladıklarına inanılırdı.

So like the equivalent, the Titan equivalent, of tar, or oil, or what -- we didn't know what.

Yəni Titan katrandan, yağdan ya da hər hansı bir şeydən ibarətdir ola bilərdi-nə olduğunu bilmirdik.

But this is what we suspected. And these molecules,

Təxminimiz bu şəkildə idi. Bu molekullar

especially methane and ethane, can be liquids at the surface temperatures of Titan.

xüsusilə methan və Ethan Titanın səth sıcaklıklarında maye hala keçə bilərlər.

And so it turns out that methane is to Titan what water is to the Earth.

Beləliklə dünya üçün su nəysə, Titan üçün də metan'ın o olduğu ortaya çıxdı.

It's a condensable in the atmosphere,

Metan atmosferdə sıxlaşıb sıvılaşabilir,

and so recognizing this circumstance brought to the fore

bu şərtləri farketmemiz çox başqa, müxtəlif və qəribə

a whole world of bizarre possibilities. You can have methane clouds, OK,

ehtimalların önünü açdı. Metan bulutlarına sahib ola bilərsiniz, OK

and above those clouds, you have this hundreds of kilometers of haze,

bu buludların üzərində günəş işığının səthə çatmasını maneə törədən

which prevent any sunlight from getting to the surface.

yüzlərlə kilometr sis də ola bilər.

The temperature at the surface is some 350 degrees below zero Fahrenheit.

Səthdəki istilik mənfi 350 Fahrenheit altında (-212 dərəcə santigrat)

But despite that cold, you could have rain falling down on the surface of Titan.

Ancaq bu soyuğa baxmayaraq Titanın səthinə yağış yağa bilər.

And doing on Titan what rain does on the Earth: it carves gullies; it forms rivers

Dünyaya olduğu kimi yağış Titanda da oyuqlar, çaylar və çağlayanlar bilər

and cataracts; it can create canyons; it can pool in large basins and craters.

Kanyonlar meydana gətirə bilər, böyük havzalarda və kraterlərdə birikebilir.

It can wash the sludge off high mountain peaks and hills,

Yüksək dağ təpələrindəki palçığı

down into the lowlands. So stop and think for a minute.

alçaq bölgələrə akıtabilir.Öyleyse durun və bir dəqiqə düşünün.

Try to imagine what the surface of Titan might look like.

Titanın səthinin necə görünə biləcəyini xəyal etməyə çalışın.

It's dark. High noon on Titan is as dark as deep earth twilight on the Earth.

Qaranlıq-Titanın ən işıqlı zamanı dünyadakı alacakaranlığa bərabər.

It's cold, it's eerie, it's misty,

Soyuq, ürküdücü, dumanlı,

it might be raining, and you might be standing

yağış yağır ola bilər və

on the shores of Lake Michigan brimming with paint thinner. (Laughter)

siz tinerle dolub daşan Michigan Gölü sahillərində tikilir ola bilərsiniz.

That is the view that we had of the surface of Titan before we got there with Cassini,

Cassini ilə oraya getmədən əvvəl Titanın səthinin necə haqqındakı fikrimiz bu idi

and I can tell you that what we have found on Titan, though it is not the same in detail,

və deyə bilərik ki, Titanda qarşılaşdığımız, detallar tam olaraq eyni olmasa da

is every bit as fascinating as that story is.

bu hekayə qədər ovsunlayıcı.

And for us, it has been like -- the Cassini people --

Bu bizlər üçün, yəni Cassini insanları üçün

it has been like a Jules Verne adventure come true.

Bir Jules Verne macərasının reallaşması kimi idi.

As I said, it has a thick, extensive atmosphere.

Dediyim kimi qalın geniş bir atmosferi var.

This is a picture of Titan, backlit by the Sun, with the rings as a beautiful backdrop.

Bu günəşin arxadan işıqlandırdığı Titanın bir fotoşəkili, halqalar gözəl bir arxa zəmin meydana gətirir.

And yet another moon there --

Və başqa bir peyk da görülür

I don't even know which one it is. It's a very extensive atmosphere.

hansı olduğunu bilmirəm, çox üyük-əhatəli bir atmosfer.

We have instruments on Cassini which can see down to the surface

Cassini'de bu atmosfer quruluşunun içindən səthi görə biləcəyimiz alətlər var

through this atmosphere, and my camera system is one of them.

mənim kamera sisteminin də onlardan biridir.

And we have taken pictures like this.

Və biz bunun kimi fotoşəkillər çəkdik.

And what you see is bright and dark regions, and that's about as far as it got for us.

Gördüyünüz şey isə parlaq və qaranlıq bölgələr, və bizə də ancaq bu qədəri çatdı.

It was so mystifying: we couldn't make out what we were seeing on Titan.

Çox gizemliydi - Nə gördüyümüzü bir cür anlaya bilmədim.

When you look closer at this region, you start to see things

Bu bölgəyə daha yaxından baxdığınızda, bir şey görməyə başlayırsınız

like sinuous channels -- we didn't know. You see a few round things.

daha əvvəl bilmədiyimiz dalğalı kanallar kimi. Bir neçə yumru cisim görürsünüz.

This, we later found out, is, in fact, a crater,

Bunun əslində bir krater olduğunu daha sonra fərqinə vardım.

but there are very few craters on the surface of Titan,

Ancaq Titanın səthində çox az krater var.

meaning it's a very young surface.

Bu da çox gənc bir səth olduğu mənasını verir.

And there are features that look tectonic.

Tektonik (səth qabığının hərəkəti ilə o.ç.) görünən meydana gəlmələr var.

They look like they've been pulled apart.

Bir-birlərindən çəkilib ayrılmış kimi görünürlər.

Whenever you see anything linear on a planet,

Bir planetin üzərində çizgisel hər hansı bir şey görsəniz,

it means there's been a fracture, like a fault.

bu bir qırılma olduğu mənasını verər, fay kimi.

And so it's been tectonically altered.

Yəni səthi, səth qabığının hərəkətləriylə dəyişmişdi.

But we couldn't make sense of our images,

Amma bu görünüşlərdən bir məna çıxara bilmədim

until, six months after we got into orbit,

orbitə girməmizi 6 ay sonra

an event occurred that many have regarded

bir hadisə meydana gəlib

as the highlight of Cassini's investigation of Titan.

Cassini'nin Titan araştırmasındaki ən parlaq nəticəsi alana qədər

And that was the deployment of the Huygens probe,

Bu hadisə Cassini'nin yeddi il boyunca günəş sistemində daşıdığı

the European-built Huygens probe that Cassini had carried

Avropa istehsalı Huygens sondasının

for seven years across the solar system. We deployed it to the atmosphere of Titan,

yönlendirilmesiydi. Huygens'ı Titanın atmosferinə yönlendirdik,

it took two and a half hours to descend, and it landed on the surface.

alçalması 2,5 saat davam etdi və səthə eniş etdi.

And I just want to emphasize how significant an event this is.

Bunun nə qədər əhəmiyyətli bir hadisə olduğunu vurğulamaq istəyirəm.

This is a device of human making,

Bu insan istehsalı bir alət,

and it landed in the outer solar system for the first time in human history.

və insanlıq tarixində bir ilk olaraq günəş sistemi içində bu qədər uzağa eniş edildi.

It is so significant that, in my mind,

Bu mənim düşüncəmə görə çox əhəmiyyətli bir hadisə,

this was an event that should have been celebrated

hətta bu qeyd olunması lazım olan, Avropa və ABŞ-dakı bütün şəhərlərdə

with ticker tape parades in every city across the U.S. and Europe,

afişalar, konfetiler ilə, mərasimlər təşkil edərək qeyd olunması lazım olan bir hadisə idi,

and sadly, that wasn't the case.

amma çox təəssüf ki belə olmadı.

(Laughter).

(Gülüşmələr)

It was significant for another reason. This is an international mission,

Bu əslində tam fərqli bir səbəbdən ötəri əhəmiyyətli idi. Bu beynəlxalq bir vəzifə.

and this event was celebrated in Europe, in Germany,

və bu hadisə Avropada, Almaniyada qeyd olundu,

and the celebratory presentations were given in English accents,

və bu qeyd etmə Prezentasiyalar İngilis aksentiylə,

and American accents, and German accents, and French and Italian and Dutch accents.

Amerika aksentiylə, Alman aksentiylə, Fransız, İtalyan və Hollandiya aksanlarıyla edildi.

It was a moving demonstration of what the words

Bu bu iki sözün

"united nations" are supposed to mean:

"Birləşmiş Millətlər Təşkilatının" 'in nə demək olduğunu göstərən toxunaqlı bir gösteriydi

a true union of nations joined together in a colossal effort for good.

yaxşı bir məqsəd uğruna millətlərin, böyük bir şəkildə, həqiqətən birləşmiş olması.

And, in this case, it was a massive undertaking to explore a planet,

Bizim durumumuzda, bir planeti araşdırmanın məsuliyyətini alaraq

and to come to understand a planetary system

bu planet sistemini anlama nöqtəsinə çatmaq

that, for all of human history, had been unreachable,

bütün insanlıq tarixi boyunca ulaşılamamıştı

and now humans had actually touched it.

və artıq insanlar həqiqətən ona toxundu.

So it was -- I mean, I'm getting goose bumps just talking about it.

Demək istədiyim - Bu mövzuda danışarkən belə tüklərim tikan tikan olur,

It was a tremendously emotional event,

bu son dərəcə romantik bir olaydı,

and it's something that I will personally never forget, and you shouldn't either.

və bu mənim şəxsi olaraq əsla unutamayağım bir şey və sizlər də unutmamalısınız.

(Applause).

(Alqışlar)

But anyway, the probe took measurements of the atmosphere on the way down,

Hər nədirsə, sonda atmosferdə aşağı enərkən bəzi atmosferik ölçmələr etdi,

and it also took panoramic pictures.

ayrıca panoramik fotoşəkil çəkər çəkdi.

And I can't tell you what it was like to see the first pictures

Və sizə sondadan gələn Titanın səthinə aid ilk fotoşəkilləri görmənin necə bir hiss olduğunu izah edə bilməm.

of Titan's surface from the probe. And this is what we saw.

Bizim Gördüklərimiz işdə bunlar idi.

And it was a shocker, because it was everything we wanted

Şok edici idi çünki tapmağı istədiyimiz hər şey burada

those other pictures taken from orbit to be.

Daha əvvəl orbitdən çəkdiyimiz şəkillər.

It was an unambiguous pattern, a geological pattern.

Həqiqətən belirginlikte, açıq bir şekildi, coğrafi bir şəkil.

It's a dendritic drainage pattern that can be formed only by the flow of liquids.

Yalnız suyun axışıyla meydana gələ biləcək dendritik (ağac dallanmasına bənzər / dallanan) bir axış şəkli.

And you can follow these channels

Kanalları təqib edə bilirsiniz

and you can see how they all converge.

və necə birləşdiklərini görə bilirsiniz.

And they converge into this channel here, which drains into this region.

Və bu kanalın içində birləşib bu bölgənin içinə süzülüyorlar

You are looking at a shoreline.

Bir sahilinə baxırsınız.

Was this a shoreline of fluids? We didn't know.

Bu bir mayeyə aid sahil şeridi idimi? Bilmirik.

But this is somewhat of a shoreline.

Amma bu bir növ sahil şeridi.

This picture is taken at 16 kilometers.

Bu fotoşəkil 16 km.den çəkildi.

This is the picture taken at eight kilometers, OK? Again, the shoreline.

Bu da 8 km.den çeliken Musiqi, tamam? Təkrar, sahil şeridi.

Okay, now, 16 kilometers, eight kilometers -- this is roughly an airline altitude.

Bəli 16 km, 8 km - bu təxminən olaraq bir uçuş irtifası.

If you were going to take an airplane trip across the U.S.,

Əgər ABŞ içində bir təyyarə səfəri edəcək olsaydınız,

you would be flying at these altitudes.

bu irtifalarda uçur olacaqdınız.

So, this is the picture you would have at the window of Titanian Airlines

Yəni bu Titan Havayollarının pəncərəsindən

as you fly across the surface of Titan. (Laughter)

Titanın səthi boyunca uçarkən görəcəyiniz görünüşdür. (Gülmə)

And then finally, the probe came to rest on the surface,

Və sonunda sonda səthin üstünə endi,

and I'm going to show you, ladies and gentlemen,

İndi qadınlar və bəylər,

the first picture ever taken from the surface of a moon in the outer solar system.

sizə xarici günəş sistemindəki bir peykin səthində çəkilən ilk fotoşəkili göstərəcəyəm.

And here is the horizon, OK?

İşdə üfüq xətti burada, oldumu?

These are probably water ice pebbles, yes?

Bunlar da ehtimalla buz daşları, deyilmi?

(Applause).

(Alqışlar)

And obviously, it landed in one of these flat, dark regions

Görünüşə görə düz və qaranlıq bölgələrdən birinə eniş etdi

and it didn't sink out of sight. So it wasn't fluid that we landed in.

və görünüşdən kaybolmadı.Yani maye üzərinə eniş yaratmamışdıq.

What the probe came down in was basically

Sondanın eniş etdiyi səth, sadəcə,

the Titan equivalent of a mud flat.

Titanda bir palçıq düzündə ekvivalent bir bölgə.

This is an unconsolidated ground that is suffused with liquid methane.

Zəif və maye metanla örtülmüş bir üzə idi.

And it's probably the case that this material

Və ehtimalla bu material

has washed off the highlands of Titan

Titanın yükseltilerini

through these channels that we saw,

bu gördüyümüz kanallar boyunca yudu

and has drained over billions of years to fill in low-lying basins.

və milyardlarla ildən çox müddət boyunca alçaq havzalara axıtdı.

And that is what the Huygens probe landed in.

Huygens sondası işdə bura eniş etdi.

But still, there was no sign in our images,

Yenə də görüntülerimizde,

or even in the Huygens' images, of any large, open bodies of fluids.

ya da Huygens görünüşlərində, hər hansı böyük və açıq maye meydana gəlmələrinə rast gəlmədik.

Where were they? It got even more puzzling when we found dunes.

Harada idiniz? Kumullar tapdığımızda vəziyyət daha da baş qarışdırıcı hala gəldi.

OK, so this is our movie of the equatorial region of Titan,

Çox yaxşı, bu Titanın ekvatorial bölgəsinin filmi.

showing these dunes. These are dunes that are 100 meters tall,

Kumulları gösteriyor.100 metr uzunluğunda kumullar var,

separated by a few kilometers,

bir neçə km ilə ayrılırlar,

and they go on for miles and miles and miles.

və millər millər millər boyunca sürüyolarlar.

There's hundreds, up to a 1,000 or 1,200 miles of dunes.

100, 1000 ya da 1200 mil uzunluğunda kumullar var.

This is the Saharan desert of Titan.

Bu Titanın Səhra çölü.

It's obviously a place which is very dry, or you wouldn't get dunes.

Təbii ki çox quru bir yer, yoxsa kumullar əmələ gəlməzdi.

So again, it got puzzling that there were no bodies of fluid,

Yəni heç maye meydana gəlmə olmaması yenidən başımızı qarışdırdı,

until finally, we saw lakes in the polar regions.

sonunda qütb bölgələrində göllər görənə qədər.

And there is a lake scene in the south polar region of Titan.

Bu cənub qütb bölgəsindəki bir gölün görünüşü.

It's about the size of Lake Ontario.

Az qala Ontario gölü büyüklünde

And then, only a week and a half ago,

Sonra, yalnız 1,5 həftə əvvəl,

we flew over the north pole of Titan and found, again,

Şimali kuybu üzərində uçdu

we found a feature here the size of the Caspian Sea.

Caspian dənizi böyüklüyündə bir meydana gəlmə tapdıq.

So it seems that the liquids, for some reason we don't understand,

Elə görünür ki, anlamadığımız bir səbəbdən ötəri,

or during at least this season, are apparently at the poles of Titan.

heç olmasa bu mövsüm boyunca, mayelər Titanın qütblərindən.

And I think you would agree that we have found Titan

Sanaram Titanın fövqəladə, mistik bir yer kimi qəbul edir.

is a remarkable, mystical place. It's exotic, it's alien, but yet strangely Earth-like,

Egzotik, xarici amma yenə də qəribə bir şəkildə dünyaya bənzəyir,

and having Earth-like geological formations

dünya bənzəri coğrafi şəkillərə sahib

and a tremendous geographical diversity,

qorxunc bir coğrafi müxtəliflik göstərir,

and is a fascinating world whose only rival in the solar system

və o qədər ovsunlayıcı ki bir dünya ki, günəş sistemində komplekslik və zənginlik baxımından tək rəqibi

for complexity and richness is the Earth itself.

Dünyanın özü.

And so now we go onto Enceladus. Enceladus is a small moon,

İndi Enceladus'a geliyoruz.Enceladus kiçik bir peyk,

it's about a tenth the size of Titan. And you can see it here next to England,

Titanın onda biri qədər, onu burada İngiltərənin yanında görə bilərsiniz.

just to show you the size. This is not meant to be a threat.

Yalnız ebatını göstərmək üçün, yoxsa bir təhdid deyil bu.

(Laughter).

(Gülüşmələr)

And Enceladus is very white, it's very bright,

Enceladus çox ağ, çox parlaq,

and its surface is obviously wrecked with fractures.

səthi çatlaklarla dolu,

It is a very geologically active body.

coğrafi olaraq çox aktiv bir meydana gəlmə.

But the mother lode of discoveries on Enceladus

Ancaq Enceladus kəşflərinin ana damarı

was found at the south pole -- and we're looking at the south pole here --

bu çatlaqlar sistemini getdiyi-ki burada da cənub qütbünə baxırıq-

where we found this system of fractures.

cənub qütbündə ortaya çıxdı.

And they're a different color because they're a different composition.

Fərqli rəngdə çünki fərqli kombinasiyalar.

They are coated. These fractures are coated with organic materials.

Kaplanmışlar.Bu çatlaqlar orqanik materiallarla kaplanmışlar.

Moreover, this whole, entire region, the south polar region,

Hətta, bütün bu bölgə, cənub qütb bölgəsi,

has elevated temperatures. It's the hottest place on the planet, on the body.

yüksək sıcaklıklara sahib, Planet üzərindəki ən isti yer.

That's as bizarre as finding that the Antarctic on the Earth is hotter than the tropics.

Bu Antarktikanın troipk bölgələrdən daha isti olduğunu ortaya çıxarmaq qədər qəribə bir şey.

And then, when we took additional pictures, we discovered

Daha sonra əlavə fotoşəkillər çəkdik,

that from these fractures are issuing jets of fine, icy particles

və bu çatlaqların kosmosda yüzlərlə mil yayılan buz parçacıqları

extending hundreds of miles into space.

püskürtdüyünü kəşf etdik.

And when we color-code this image, to bring out the faint light levels,

Bu görünüşə rəng-kodu tətbiq, nəfəs işıq səviyyələrini ortaya çıxarmağa çalışdıq

we see that these jets feed a plume

və püskürdün quş tükü şəkli meydana gətirdiyini gördük,

that, in fact, we see, in other images, goes thousands of miles

digər görünüşlərdə də

into the space above Enceladus.

püskürdün Enceladus'un xaricindəki kosmosa doğru minlərlə mil getdiyini gördük

My team and I have examined images like this,

Qrupunun və mən buna bənzər görünüşləri araşdırdıq,

and like this one, and have thought about the other results from Cassini.

və Cassini'den aldığımız digər nəticələri düşündük.

And we have arrived at the conclusion

Beləcə, bu şüaların

that these jets may be erupting from pockets

Enceladus'un altındakı ciblərdə

of liquid water under the surface of Enceladus.

püskürüyor ola biləcəyi nəticəsinə çatdıq.

So we have, possibly, liquid water, organic materials and excess heat.

Yəni maye Suyumuz, orqanik materyallerimiz və yüksək hərarəti var.

In other words, we have possibly stumbled upon

Başqa bir deyişlə, günümüz planet araşdırmalarının

the holy grail of modern day planetary exploration,

Müqəddəs Kase'sine rast gəldik.

or in other words, an environment that is potentially suitable for living organisms.

Yəni, yaşayan orqanizmlər üçün uyğun bir yerə.

And I don't think I need to tell you that the discovery of life

Sanaram sizə Enceladus'ta ya da

elsewhere in our solar system,

günəş sistemimizdə başqa hər hansı bir yerdə

whether it be on Enceladus or elsewhere,

həyat kəşf edilsə,

would have enormous cultural and scientific implications.

bunun çox böyük mədəni və elmi nəticələri olacağını söyləməmə ehtiyac yoxdur.

Because if we could demonstrate that genesis had occurred

Çünki əgər Yaradılış'ın günəş sistemimizdə,

not once, but twice, independently, in our solar system,

bir-birindən müstəqil olaraq bir deyil iki dəfə meydana gəldiyini ispatlayabilirsek,

then that means, by inference, it has occurred a staggering number of times

bu, yaradılışın kainatın 13.7 milyard illik tarixi boyunca

throughout the universe and its 13.7 billion year history.

bir çox dəfə meydana gəldiyi mənasını verər.

Right now, Earth is the only planet still that we know is teeming with life.

Bu anda, Dünya üzərində həyat olduğunu bildiyimiz tək planet.

It is precious, it is unique,

Qiymətli və bənzərsiz,

it is still, so far, the only home we've ever known.

hələ bildiyimiz tək yuva.

And if any of you were alert and coherent during the 1960s --

Əgər 1960-cı illərdə ayıq və ardıcıl bəs,

and we'd forgive you, if you weren't, OK --

deyilsinizsə də sizi bağışlayar,

you would remember this very famous picture

1968-ci ildə Apollo VIII astronavtları tərəfindən çəkilən

taken by the Apollo 8 astronauts in 1968.

bu çox məşhur fotoşəkili xatırlayarsınız.

It was the first time that Earth was imaged from space,

Dünya kosmosdan ilk dəfə görüntülənmişdi,

and it had an enormous impact on our sense of place in the universe,

kainatdakı yerimiz

and our sense of responsibility for the protection of our own planet.

və planetimizi qoruma məsuliyyətimiz haqqında algımıza böyük bir qatqısı olmuşdu.

Well, we on Cassini have taken an equivalent first,

Biz də Cassini ilə buna ekvivalent bir ilkin fotoşəkilini çəkdik,

a picture that no human eye has ever seen before.

daha əvvəl heç bir insan gözünün görmədiyi bir fotoşəkil.

It is a total eclipse of the Sun, seen from the other side of Saturn.

Saturnun digər tərəfindən görülən tam bir günəş tutulması.

And in this impossibly beautiful picture,

Bu inanılmaz dərəcədə gözəl fotoşəkildə

you see the main rings backlit by the Sun,

günəşin arxadan işıqlandırdığı ana halqaları görürsünüz,

you see the refracted image of the Sun

işığı kəsilmiş günəşi

and you see this ring created, in fact,

və Enceladus'un solunumuyla ibarət olan

by the exhalations of Enceladus.

bu halqanı görürsünüz.

But as if that weren't brilliant enough, we can spot, in this beautiful image,

Əgər bu kifayət qədər parlaq deyilsə, bu gözəl fotoşəkildə,

sight of our own planet,

Saturnun halqalarının qolları arasına saxlanmış

cradled in the arms of Saturn's rings.

planetimizin görünüşünü tuta bilər.

Now, there is something deeply moving

Bu həqiqətən çox romantik bir şey,

about seeing ourselves from afar,

özümüzü uzaqdan görmək,

and capturing the sight of our little, blue-ocean planet

kiçik mavi planetimizin görünüşünü

in the skies of other worlds.

başqa dünyaların göklerinde tutmaq.

And that, and the perspective of ourselves that we gain from that,

Bu və bunun sonunda özümüz haqqında edineceğimiz perspektiv,

may be, in the end, the finest reward that we earn

yarım əsr əvvəl başlayan bu kəşfin sonunda

from this journey of discovery that started half a century ago.

kazanacağımız ən gözəl mükafat olacaq.

And thank you very much.

Çox təşəkkürlər.

(Applause)

(Alqışlar)