How do cancer cells behave differently from healthy ones? - George Zaidan

Tế bào ung thư tiến triển trong cơ thể khỏe mạnh như thế nào? - George Zaidan

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Ken Tran Reviewer: Nhu PHAM

We all start life as one single cell.

Mỗi chúng ta đều bắt đầu sự sống từ một tế bào.

Then that cell divides and we are two cells,

Và tế bào đó phân chia thành hai tế bào,

then four,

và thành bốn,

then eight.

rồi thành tám.

Cells form tissues,

Nhiều tế bào hình thành nên các mô,

tissues form organs,

nhiều mô kết hình thành cơ quan,

organs form us.

các cơ quan hình thành nên chúng ta.

These cell divisions, by which we go from a single cell

Sự phân chia tế bào này biến một tế bào đơn lẻ

to 100 trillion cells,

trở thành hàng trăm nghìn tỷ tế bào,

are called growth.

được gọi là sự sinh trưởng.

And growth seems like a simple thing

Và "sinh trưởng" nghe có vẻ đơn giản,

because when we think of it,

vì khi chúng ta nghĩ đến nó,

we typically think of someone getting taller

chúng ta thường liên tưởng đến một người cao lên

or, later in life, wider,

hoặc, sau này có thể là to lên.

but to cells, growth isn't simple.

Nhưng đối với tế bào, sự sinh trưởng không hề đơn giản.

Cell division is an intricate chemical dance

Sự phân chia tế bào giống như một điệu nhảy hóa học phức tạp.

that's part individual, part community-driven.

Một phần do từng tế bào và một phần do tất cả các tế bào điều khiển.

And in a neighborhood of 100 trillion cells,

Và trong hàng trăm nghìn tỷ tế bào

some times things go wrong.

đôi lúc có điều bất ổn.

Maybe an individual cell's set of instructions, or DNA,

Có thể do cấu trúc ADN của một tế bào đơn lẻ

gets a typo,

bị lỗi nhỏ

what we call a mutation.

cái mà chúng ta gọi là đột biến.

Most of the time, the cell senses mistakes

Trong hầu hết các trường hợp, tế bào cảm nhận được lỗi,

and shuts itself down,

nó sẽ tự triệt tiêu

or the system detects a troublemaker

hoặc hệ thống phát hiện ra tác nhân gây hại

and eliminates it.

và sẽ loại trừ chúng.

But, enough mutations can bypass the fail-safes,

Nhưng khi đủ số lượng, các tế bào đột biến vượt qua mạng lưới an toàn,

driving the cell to divide recklessly.

chúng điều khiển các tế bào phân chia không ngừng nghỉ,

That one rogue cell becomes two,

và tế bào bị lỗi ấy sẽ phân chia thành hai,

then four,

rồi bốn,

then eight.

rồi tám...

At every stage, the incorrect instructions

Ở mỗi giai đoạn, những chỉ dẫn sai lệch trong ADN

are passed along to the cells' offspring.

được truyền sang các tế bào mới phân chia.

Weeks, months, or years

Vài tuần, vài tháng hoặc vài năm

after that one rogue cell transformed,

sau khi tế bào bị lỗi ấy biến đổi,

you might see your doctor about a lump in your breast.

bạn có thể sẽ phải gặp bác sĩ vì một khối u trên ngực.

Difficulty going to the bathroom could reveal

Khó khăn trong việc đi vệ sinh có thể là biểu hiện

a problem in your intestine,

bạn đang gặp vấn đề về đường ruột.

prostate,

or bladder.

Tuyến tiền liệt,

hoặc bàng quang

Or, a routine blood test might count too many white cells

hoặc xét nghiệm máu có thể cho thấy bạn có quá nhiều bạch cầu,

or elevated liver enzymes.

hoặc lượng enzym trong gan tăng cao.

Your doctor delivers the bad news:

Bác sĩ thông báo cho bạn tin xấu

it's cancer.

đó là ung thư.

From here your strategy will depend

Kể từ đây việc điều trị sẽ phụ thuộc vào

on where the cancer is and

vị trí của tế bào ung thư

how far it's progressed.

và việc nó đã phát triển đến đâu. trên cơ thể,

If the tumor is slow-growing and in one place,

Nếu khối u phát triển chậm và chỉ ở một chỗ

surgery might be all you need, if anything.

bạn có thể chỉ cần đến phẫu thuật là xong.

If the tumor is fast-growing or invading nearby tissue,

Nếu khối u phát triển nhanh hoặc đã di căn sang các mô bên cạnh,

your doctor might recommend radiation

bác sĩ có thể sẽ đề nghi bạn xạ trị

or surgery followed by radiation.

hoặc là phẫu thuật kèm theo xạ trị.

If the cancer has spread,

Nếu tế bào ung thư đã lan rộng,

or if it's inherently everywhere like a leukemia,

hoặc nó hiện diện ở tất cả mọi nơi như ung thư máu,

your doctor will most likely recommend chemotherapy

bác sĩ sẽ khuyên bạn sử dụng hóa trị,

or a combination of radiation and chemo.

hoặc là một phương pháp kết hợp giữa hóa trị và xạ trị.

Radiation and most forms of chemo work

Xạ trị và hầu hết các dạng hóa trị

by physically shredding the cells' DNA

sẽ nghiền vụn ADN của tế bào

or disrupting the copying machinery.

hoặc phá vỡ cơ chế nhân bản của tế bào.

But neither radiation nor chemotherapeutic drugs target only cancer cells.

Nhưng xạ trị hoặc hóa trị không chỉ tiêu diệt tế bào ung thư

Radiation hits whatever you point it at,

tia phóng xạ tiêu diệt bất cứ thứ gì mà bạn hướng nó vào

and your blood stream carries chemo-therapeutics

và máu trong cơ thể bạn mang các chất hóa trị

all over your body.

đi khắp cơ thể.

So, what happens when different cells get hit?

Vậy chuyện gì sẽ xảy ra nếu các tế bào khỏe mạnh khác cũng bị ảnh hưởng?

Let's look at a healthy liver cell,

Hãy nhìn vào một tế bào gan khỏe mạnh,

a healthy hair cell,

một tế bào tóc khỏe mạnh,

and a cancerous cell.

và một tế bào ung thư.

The healthy liver cell divides only when it is stressed;

Một tế bào gan khỏe mạnh chỉ phân chia khi cần thiết,

the healthy hair cell divides frequently;

tế bào tóc khỏe mạnh thì thường xuyên phân chia

and the cancer cell divides even more frequently and recklessly.

và tế bào ung thư thậm chí còn phân chia thường xuyên hơn và không ngừng nghỉ.

When you take a chemotherapeutic drug,

Khi bạn uống thuốc hóa trị

it will hit all of these cells.

nó sẽ tiêu diệt tất cả các tế bào này.

And remember that the drugs work typically by disrupting cell division.

Và nhớ rằng, loại thuốc này sẽ phá vỡ quá trình phân chia của tế bào,

So, every time a cell divides,

do đó mỗi khi tế bào phân chia,

it opens itself up to attack,

chúng lại khiêu khích các cuộc tấn công từ thuốc hóa trị.

and that means the more frequently a cell divides,

Có nghĩa là tế bào càng phân chia thường xuyên

the more likely the drug is to kill it.

khả năng thuốc tiêu diệt tế bào càng cao.

So, remember that hair cell?

Bạn còn nhớ tế bào tóc chứ?

It divides frequently and isn't a threat.

Nó phân chia thường xuyên và không đáng sợ cho lắm,

And, there are other frequently dividing cells in your body

và còn có những tế bào khác trong cơ thể thường xuyên phân chia

like skin cells, gut cells, and blood cells.

như là tế bào da, tế bào ruột, tế bào máu...

So the list of unpleasant side effects of cancer treatment

Tác dụng phụ không mong muốn của việc điều trị ung thư

parallels these tissue types:

tương ứng với các loại mô trên.

hair loss,

skin rashes,

Rụng tóc,

nổi mẩn ngứa trên da,

nausea,

buồn nôn,

vomiting,

fatigue,

nôn,

mệt mỏi,

weight loss,

sút cân,

and pain.

đau đớn,...

That makes sense because these are the cells that get hit the hardest.

Cũng dễ hiểu vì đấy là những tế bào bị ảnh hưởng nặng nhất.

So, in the end, it is all about growth.

Suy cho cùng, tất cả cũng là sự sinh trưởng.

Cancer hijacks cells' natural division machinery

Tế bào ung thư đánh cắp cơ chế phân chia tư nhiên của tế bào

and forces them to put the pedal to the metal,

và buộc chúng phải phân chia nhanh hơn

growing rapidly and recklessly.

phát triển một cách nhanh chóng và không ngừng nghỉ.

But, using chemotherapeutic drugs,

Nhưng khi sử dụng thuốc hóa trị,

we take advantage of that aggressiveness,

chúng ta lợi dụng tính hung hăng của các tế bào ung thư

and we turn cancer's main strength

và chúng ta biến điểm mạnh của tế bào ung thư

into a weakness.

thành điểm yếu của chúng