How do cancer cells behave differently from healthy ones? - George Zaidan

Czym różni się zachowanie komórek nowotworowych od zdrowych? - George Zaidan

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Anna Brennauer Korekta: Rysia Wand

We all start life as one single cell.

Wszyscy zaczynamy życie jako jedna mała komórka.

Then that cell divides and we are two cells,

Ta komórka dzieli się i staje dwiema komórkami,

then four,

potem czterema,

then eight.

ośmioma.

Cells form tissues,

Komórki tworzą tkanki,

tissues form organs,

tkanki tworzą organy,

organs form us.

a organy tworzą nas.

These cell divisions, by which we go from a single cell

Podziały komórkowe, dzięki którym z jednej komórki

to 100 trillion cells,

otrzymujemy 100 bilionów,

are called growth.

nazywamy wzrostem.

And growth seems like a simple thing

Proces wzrostu wydaje się prosty.

because when we think of it,

Kojarzy nam się zwykle

we typically think of someone getting taller

z rośnięciem wzwyż

or, later in life, wider,

lub, w późniejszym wieku, wszerz,

but to cells, growth isn't simple.

ale wzrost komórkowy nie jest taki prosty.

Cell division is an intricate chemical dance

Podział komórkowy to misterny chemiczny taniec,

that's part individual, part community-driven.

po części solowy, a po części sterowany przez grupę.

And in a neighborhood of 100 trillion cells,

W grupie 100 bilionów komórek

some times things go wrong.

czasem coś może potoczyć się w złym kierunku.

Maybe an individual cell's set of instructions, or DNA,

W DNA, czyli instrukcji obsługi danej komórki,

gets a typo,

pojawiają się "literówki",

what we call a mutation.

które nazywamy mutacjami.

Most of the time, the cell senses mistakes

Najczęściej komórka wyczuwa błędy

and shuts itself down,

i wtedy albo przestaje się dzielić,

or the system detects a troublemaker

albo system wykrywa szkodnika

and eliminates it.

i go niszczy.

But, enough mutations can bypass the fail-safes,

Niestety, wielu mutacjom udaje się ominąć te zabezpieczenia,

driving the cell to divide recklessly.

co powoduje niekontrolowany podział komórki.

That one rogue cell becomes two,

Ta jedna komórka-łobuz dzieli się na dwie,

then four,

potem na cztery

then eight.

i na osiem.

At every stage, the incorrect instructions

Na każdym etapie wadliwe instrukcje

are passed along to the cells' offspring.

są przekazywane nowym komórkom.

Weeks, months, or years

Upłyną tygodnie, miesiące, a nawet lata

after that one rogue cell transformed,

od momentu pierwszego podziału złośliwej komórki,

you might see your doctor about a lump in your breast.

zanim pacjent zjawi się u lekarza z guzem piersi.

Difficulty going to the bathroom could reveal

Trudności w wypróżnianiu się

a problem in your intestine,

mogą oznaczać problem z jelitami,

prostate,

or bladder.

prostatą czy pęcherzem.

prostatą czy pęcherzem.

Or, a routine blood test might count too many white cells

Czasem rutynowe badanie krwi wykaże podwyższony poziom białych krwinek

or elevated liver enzymes.

lub enzymów wątrobowych.

Your doctor delivers the bad news:

Wtedy doktor przekazuje złą wiadomość:

it's cancer.

nowotwór.

From here your strategy will depend

Strategia zależy od tego,

on where the cancer is and

gdzie nowotwór się znajduje,

how far it's progressed.

i jak dalece jest już rozwinięty.

If the tumor is slow-growing and in one place,

Jeżeli guz rośnie powoli i w jednym miejscu,

surgery might be all you need, if anything.

może wystarczyć jego usunięcie.

If the tumor is fast-growing or invading nearby tissue,

Jeżeli rośnie szybko lub atakuje sąsiadującą tkankę,

your doctor might recommend radiation

doktor może zaproponować radioterapię

or surgery followed by radiation.

lub usunięcie chirurgiczne i radioterapię.

If the cancer has spread,

Jeśli rak się rozprzestrzenił

or if it's inherently everywhere like a leukemia,

lub pojawia się wszędzie, jak białaczka,

your doctor will most likely recommend chemotherapy

lekarz zaproponuje pewnie chemioterapię

or a combination of radiation and chemo.

albo połączenie jej z radioterapią.

Radiation and most forms of chemo work

Radioterapia i większość chemioterapii

by physically shredding the cells' DNA

dosłownie drą na strzępy DNA komórki

or disrupting the copying machinery.

albo zakłócają mechanizm kopiowania DNA.

But neither radiation nor chemotherapeutic drugs target only cancer cells.

Niestety nie ograniczają się do komórek rakowych.

Radiation hits whatever you point it at,

Radioterapia uderza we wszystko na swojej drodze.

and your blood stream carries chemo-therapeutics

Krew rozprowadza leki chemioterapeutyczne

all over your body.

po całym organizmie.

So, what happens when different cells get hit?

Co się dzieje, gdy różne komórki zostają trafione?

Let's look at a healthy liver cell,

Weźmy zdrową komórkę wątroby,

a healthy hair cell,

zdrową komórkę włosa

and a cancerous cell.

i komórkę rakową.

The healthy liver cell divides only when it is stressed;

Zdrowa komórka wątroby dzieli się tylko, gdy musi,

the healthy hair cell divides frequently;

a zdrowa komórka włosa dzieli się dość często.

and the cancer cell divides even more frequently and recklessly.

Komórka rakowa dzieli się jeszcze częściej i w sposób niekontrolowany.

When you take a chemotherapeutic drug,

Lek chemioterapeutyczny

it will hit all of these cells.

oddziałuje na wszystkie te komórki.

And remember that the drugs work typically by disrupting cell division.

Zwykle te leki zaburzają podział komórkowy.

So, every time a cell divides,

Przy każdym podziale

it opens itself up to attack,

komórka otwiera się na atak,

and that means the more frequently a cell divides,

co znaczy, że im częściej się dzieli,

the more likely the drug is to kill it.

tym większe prawdopodobieństwo, że lek ją zabije.

So, remember that hair cell?

Pamiętacie tę zdrową komórkę włosa?

It divides frequently and isn't a threat.

Dzieli się często i nie jest zagrożeniem.

And, there are other frequently dividing cells in your body

W organizmie są też inne często dzielące się komórki,

like skin cells, gut cells, and blood cells.

na przykład skóry, jelit, krwi.

So the list of unpleasant side effects of cancer treatment

Dlatego lista efektów ubocznych leczenia raka

parallels these tissue types:

odnosi się do tych rodzajów tkanek:

hair loss,

skin rashes,

utrata włosów, wysypki na skórze,

utrata włosów, wysypki na skórze,

nausea,

mdłości,

vomiting,

fatigue,

wymioty,

zmęczenie,

weight loss,

utrata wagi,

and pain.

ból.

That makes sense because these are the cells that get hit the hardest.

To zrozumiałe, bo te komórki są narażone najbardziej.

So, in the end, it is all about growth.

Wszystko związane jest ze wzrostem.

Cancer hijacks cells' natural division machinery

Rak wkrada się w mechanizm podziału zdrowych komórek

and forces them to put the pedal to the metal,

i zmusza je do jeszcze szybszego podziału

growing rapidly and recklessly.

bez żadnej kontroli.

But, using chemotherapeutic drugs,

Stosując chemioterapię

we take advantage of that aggressiveness,

wykorzystujemy tę agresywność

and we turn cancer's main strength

i zamieniamy siłę napędową raka

into a weakness.

w mechanizm niszczący chorobę.