What is dyslexia? - Kelli Sandman-Hurley

Disleksi nedir? - Kelli Sandman-Hurley

Çeviri: Büşra Ay Gözden geçirme: Sevkan Uzel

Take a moment to read the following.

Şunu bir okuyun:

Özetlemey gereyirçe, byyle bir çey var, byna hanti itmin vepildiki önepli depil (örnağiş, bir tür ökrenme güjlüyü vb). Atlında, Tilly Thiywitz'e (2013) göre, görülme sıtlıyı beş çozukyan bifinde, yani yütde yirmi.

How was that?

Nasıldı?

Frustrating?

Sinir bozucu? Yavaş?

Slow?

What were those sentences about?

Cümleler ne hakkındaydı?

They're actually a simulation

Aslında bu bir disleksi simülasyonu.

of the experience of dyslexia,

Her kelimeyi çözmeye çalışarak,

designed to make you decode each word.

disleksiyi deneyimlemeniz için tasarlandı.

Those with dyslexia experience that laborious pace

Disleksisi olanlar, bu yorucu tempoya

every time they read.

her okuduklarında maruz kalıyorlar.

When most people think of dyslexia,

Çoğu insan disleksiyi düşündüğünde

they think of seeing letters and words backwards,

harfleri ve kelimeleri tersten görmek olarak düşünüyor:

like seeing "b" as "d" and vice versa,

"b"yi "d" olarak görmek gibi ya da tersi,

or they might think people with dyslexia

ya da disleksisi olan kişilerin

see "saw" as "was".

"saw" yerine "was" gördüğünü düşünüyor.

The truth is people with dyslexia

Gerçek şu ki disleksisi olan kişiler

see things the same way as everyone else.

her şeyi herkes gibi görüyor.

Dyslexia is caused by a phonological processing problem,

Disleksi, fonolojik (sesbilimsel) bir işlem sorunundan kaynaklanıyor.

meaning people affected by it

Bu da etkilenen insanların

have trouble not with seeing language

dili görmekte değil ancak onu işlemekte

but with manipulating it.

sıkıntı yaşadığı anlamına geliyor.

For example, if you heard the word cat

Mesela kedi(cat) kelimesini duysanız,

and then someone asked you, "Remove the 'c',"

biri sizden 'k'(c) harfini atmanızı istese

what word would you have left?

size hangi kelime kalırdı?

At.

Edi (At).

This can be difficult for those with dyslexia.

Bu disleksisi olanlar için zor olabilir.

Given a word in isolation,

Bir kelime tek başına verilirse,

like fantastic,

mesela fantastik,

students with dyslexia need to break the word

disleksili öğrenciler kelimeyi okumak için

into parts to read it:

parçalara ayırmak zorunda kalacak:

fan,

fan,

tas,

tas,

tic.

tik.

Time spent decoding makes it hard

Çözümleme için harcanan zaman onların

to keep up with peers

akranlarına yetişmesini ve

and gain sufficient comprehension.

yeterli anlamaya ulaşmasını zorlaştırıyor.

Spelling words phonetically,

Kelimeleri duyulduğu gibi hecelemek

like s-t-i-k

mesela s-t-i-k,

for stick

"stick" için

and f-r-e-n-s

ya da f-r-e-n-s

for friends

"friends" için

is also common.

oldukça yaygındır.

These difficulties are more widespread and varied

Bu zorluklar sanılandan

daha yaygın ve çeşitlidir.

than commonly imagined.

Dyslexia affects up to one in five people.

Disleksi her 5 kişiden birini etkiliyor.

It occurs on a continuum.

Sürekli olarak ortaya çıkıyor.

One person might have mild dyslexia

Bir kişide orta derece disleksi varken,

while the next person has a profound case of it.

bir diğerinde daha şiddetlisi olabilir.

Dyslexia also runs in families.

Disleksi aileden gelen genlerde de var.

It's common to see one family member

Ailede birinin yazma sorunu varken diğeri

who has trouble spelling

tek hecelileri bile

while another family member

çözümlemede ciddi sıkıntı

has severe difficulty decoding even one syllable words,

yaşaması oldukça yaygındır,

like catch.

"catch" gibi.

The continuum and distribution of dyslexia

Disleksinin sürekliliği ve dağılımı

suggests a broader principle to bear in mind

daha geniş bir temeli unutmamayı öneriyor

as we look at how the brains of those with dyslexia

disleksili zihinlerin

dili nasıl işlediğine baktığımızda.

process language.

Neurodiversity is the idea

Nöroçeşitlilik fikri şu:

that because all our brains show differences

Beyinlerimiz yapı ve işlevde

in structure and function,

farklılık gösterdiğinden

we shouldn't be so quick to label

"norm" dan ayrılan her yapıyı

every deviation from "the norm"

patolojik bir hastalık gibi

as a pathological disorder

etiketlemek için aceleci olmamalı

or dismiss people living with these variations

ya da bu farklılıkları olanları "kusurlu" olarak görmemeliyiz.

as "defective."

People with neurobiological variations like dyslexia,

Disleksi gibi nörobiyolojik farklılıkları olan kişiler,

including such creative and inventive individuals

ki oldukça yaratıcı bireyleri de içeriyor;

as Picasso,

mesela Picasso,

Muhammad Ali,

Muhammed Ali,

Whoopi Goldberg,

Whoopi Goldberg,

Steven Spielberg,

Steven Spielberg,

and Cher,

ya da Cher gibi

clearly have every capacity

şüphesiz yaşamda parlak ve

to be brilliant and successful in life.

başarılı olmak için tüm kapasiteye sahip.

So, here's the special way

İşte disleksili beyinlerin

the brains of those with dyslexia work.

özel çalışma yolları şu.

The brain is divided into two hemispheres.

Beyin iki yarıküreye ayrılır.

The left hemisphere is generally in charge of language

Sol beyin genellikle dilin ve sonuç olarak

and, ultimately, reading,

okumanın sorumluluğunu alır.

while the right typically handles spatial activities.

Sağ ise konumsal aktiviteleri idare eder.

fMRI studies have found

fMRI çalışmaları buldu ki,

that the brains of those with dyslexia

disleksisi olanların beyinleri, olmayanlara kıyasla

rely more on the right hemisphere and frontal lobe

daha çok sağ beyin ve ön loba dayanıyor.

than the brains of those without it.

Bu da bir kelime okuduklarında

This means, when they read a word,

it takes a longer trip through their brain

beyinlerinde daha uzun bir yola çıktığı

and can get delayed in the frontal lobe.

ve ön lobta gecikebileceği anlamına gelir.

Because of this neurobiological glitch,

Bu nörobiyolojik kusurdan dolayı

they read with more difficulty.

daha büyük zorlukla okurlar.

But those with dyslexia

Ancak dislektikler

can physically change their brain

fiziksel olarak beyinlerini

and improve their reading

değiştirip okumalarını geliştirebilirler.

with an intensive, multi-sensory intervention

Yoğun, çok algılı müdahale ile

that breaks the language down

dili bölerek, okuyucuya

and teaches the reader to decode

çözümlemeyi öğretir

based on syllable types and spelling rules.

hece türüne ve yazım kurallarına göre.

The brains of those with dyslexia

Disleksililerin beyinleri

begin using the left hemisphere

okurken sol beyni daha etkili

more efficiently while reading,

kullanmaya başlarlar

and their reading improves.

ve okumaları gelişir.

The intervention works

Müdahale işe yarar

because it locates dyslexia appropriately

çünkü disleksiyi beyinde işlevsel bir

as a functional variation in the brain,

çeşitlilik olarak uygun bir şekilde saptar

which, naturally, shows all sorts of variations

ki doğal olarak bir kişiden diğerine

from one person to another.

her türlü çeşitliliği gösterir.

Neurodiversity emphasizes this spectrum

Nöreçeşitlilik tüm insanlardaki

of brain function in all humans

beyin işlevlerinin bu izgesini vurgular ve

and suggests that to better understand the perspectives

çevremizdekilerin bakış açılarını daha iyi anlamak için

of those around us,

dünyayı onların sadece gözünden değil,

we should try not only to see the world through their eyes

beyinlerinden de görmeyi denememizi önerir.

but understand it through their brains.