What is dyslexia? - Kelli Sandman-Hurley

Translator: Tamara Shanoyan Reviewer: Sona Martirossian

Take a moment to read the following.

Կարդացե՛ք հետևյալ տեքստը:

How was that?

Ինչպե՞ս էր:

Frustrating?

Հիասթափեցնո՞ղ:

Slow?

Դանդա՞ղ:

What were those sentences about?

Ինչի՞ մասին էին այդ նախադասությունները:

They're actually a simulation

Իրականում դրանք դիսլեքսիայի

of the experience of dyslexia,

մոդելավորում են՝ ուղղված նրան, որ դուք

designed to make you decode each word.

ապակոդավորեք ամեն մի բառը:

Those with dyslexia experience that laborious pace

Դիսլեքսիայով հիվանդները ամեն անգամ կարդալիս

every time they read.

կատարում են այդ տաժանակիր աշխատանքը:

When most people think of dyslexia,

Շատերը կարծում են, որ դիսլեքսիան

they think of seeing letters and words backwards,

տառերն ու բառերը ետադարձ տեսնելն է, ինչպես օրինակ

like seeing "b" as "d" and vice versa,

"b" տառը "d" և հակառակը,

or they might think people with dyslexia

կամ էլ կարծում են, որ դիսլեքսիկները

see "saw" as "was".

"saw" բառը "was" են տեսնում:

The truth is people with dyslexia

Սակայն իրականում դիսլեքսիայից տառապողները

see things the same way as everyone else.

այդ ամենը տեսնում են, ինչպես և բոլորը:

Dyslexia is caused by a phonological processing problem,

Դիսլեքսիան առաջանում է Ֆոնոլոգիկ (հնչյունաբանական) պրոբլեմի արդյունքում՝

meaning people affected by it

նշանակելով, որ դիսլեքսիկների

have trouble not with seeing language

խնդիրն է ոչ թե լեզուն հասկանալը,

but with manipulating it.

այլ այն կիրառելը:

For example, if you heard the word cat

Օրինակ, եթե դուք լսում եք «սարդ» բառը,

and then someone asked you, "Remove the 'c',"

և հետո ինչ-որ մեկը խնդրում է ձեզ «հեռացնել դ տառը»,

what word would you have left?

ի՞նչ բառ կստանաք:

At.

Սար:

This can be difficult for those with dyslexia.

Սա կարող է դժվար թվալ դիսլեքսիկների համար:

Given a word in isolation,

Եթե դիսլեքսիկին տրվի համատեքստից

like fantastic,

դուրս «Ֆանտաստիկ» բառը,

students with dyslexia need to break the word

ապա նա պետք է վանկատի այն,

into parts to read it:

որպեսզի կարողանա կարդալ.

fan,

ֆան-

tas,

տաս-

tic.

տիկ:

Time spent decoding makes it hard

Ապակոդավորելու համար տրվող ժամանակը բարդացնում է

to keep up with peers

հասակակիցներից հետ չմնալու և

and gain sufficient comprehension.

սովորելու կարողությունը:

Spelling words phonetically,

Բառերը ինչպես լսել, այնպես էլ գրելը՝

like s-t-i-k

ինչպես կ-ա-ր-թ-ա-լ

for stick

«կարդալ» -ի փոխարեն

and f-r-e-n-s

և մ-ա-ր-թ

for friends

«մարդ» գրելու փոխարեն

is also common.

նույնպես տարածված երևույթ է:

These difficulties are more widespread and varied

Նման բարդությունները ավելի լայն տարածում ունեն և բազմապիսի են,

than commonly imagined.

քան ոմանք կարծում են:

Dyslexia affects up to one in five people.

Դիսլեքսիայով տառապում է ամեն 5-րդը:

It occurs on a continuum.

Յուրաքանչյուրի մոտ այն տարբեր կերպ է արտահայտվում:

One person might have mild dyslexia

Մեկը կարող է տառապել թեթև դիսլեքսիայով,

while the next person has a profound case of it.

մինչդեռ մյուսի մոտ ծանր դեպք է:

Dyslexia also runs in families.

Դիսլեքսիան նաև ժառանգաբար է փոխանցվում:

It's common to see one family member

Հաճախ կարելի է նկատել, որ ընտանիքի մի անդամ

who has trouble spelling

դժվարանում է ճիշտ գրել,

while another family member

իսկ մյուսը նույնիսկ

has severe difficulty decoding even one syllable words,

չի կարողանում կարդալ 1 վանկ ունեցող բառերը,

like catch.

օրինակ «մուկ»:

The continuum and distribution of dyslexia

Դիսլեքսիայի բազմապիսիությունը

suggests a broader principle to bear in mind

ավելի խորը իմաստ ունի, երբ

as we look at how the brains of those with dyslexia

քննում ենք, թե ինչպես է դիսլեքսիայով հիվանդի ուղեղը

process language.

գործում լեզու սովորելիս:

Neurodiversity is the idea

Նեյրոբազմազանության իմաստն այն է, որ

that because all our brains show differences

քանի որ մեր ուղեղները տարբեր են

in structure and function,

և՛ կառուցվածքով, և՛ գործառույթով,

we shouldn't be so quick to label

մենք չպետք է այդքան արագ պիտակավորենք

every deviation from "the norm"

«նորմայից» յուրաքանչյուր շեղում իբրև

as a pathological disorder

պաթոլոգիկ խանգարում

or dismiss people living with these variations

կամ էլ նման տարբերություններով մադկանց համարել

as "defective."

«արատավոր»:

People with neurobiological variations like dyslexia,

Նեյրոկենսաբանական տարբերու- թյուններով մարդիկ, ինչպիսին դիսլեքսիան է՝

including such creative and inventive individuals

ներառյալ ստեղծագործ անհատներ,

as Picasso,

ինչպես օրինակ Պիկասսոն,

Muhammad Ali,

Մուհամեդ Ալին,

Whoopi Goldberg,

Վուպի Գոլդբերգը,

Steven Spielberg,

Սթիվեն Սփիլբերգը

and Cher,

և Շերը,

clearly have every capacity

անկասկած հնարավորություն ունեն

to be brilliant and successful in life.

կյանքում փայլել և լինել հաջողակ:

So, here's the special way

Այսպիսով, ահա ինչպես է

the brains of those with dyslexia work.

դիսլեքսիայով հիվանդների ուղեղը գործում:

The brain is divided into two hemispheres.

Ուղեղը բաժանված է երկու կիսագնդերի:

The left hemisphere is generally in charge of language

Ձախ կիսագունդը գլխավորապես պատասխանատու է լեզվի

and, ultimately, reading,

և ընթերցանության համար,

while the right typically handles spatial activities.

մինչդեռ աջ կիսագունդը գործ ունի տարածական հարցերի լուծման հետ:

fMRI studies have found

Ֆունկցիոնալ ՄՌՏ-ն ցույց է տալիս, որ

that the brains of those with dyslexia

դիսլեքսիկների ուղեղները

rely more on the right hemisphere and frontal lobe

ավելի շատ հիմնվում են աջ կիսագնդի և ճակատային մասի վրա,

than the brains of those without it.

քան նրանց ուղեղները, ովքեր չունեն դիսլեքսիա:

This means, when they read a word,

Սա նշանակում, որ երբ նրանք որևէ բառ են կարդում,

it takes a longer trip through their brain

գործընթացն ավելի է դանդաղում

and can get delayed in the frontal lobe.

և կարող է հետաձգվել ճակատային հատվածում:

Because of this neurobiological glitch,

Հենց այս պատճառով է, որ

they read with more difficulty.

նրանք մեծ դժվարությամբ են կարդում:

But those with dyslexia

Սակայն դիսլեքսիկները կարող են

can physically change their brain

ֆիզիկապես փոխել իրենց ուղեղը

and improve their reading

և բարելավել ընթերցանությունը

with an intensive, multi-sensory intervention

ինտենսիվ, այլ զգայարանների վրա ազդող միջամտությամբ,

that breaks the language down

որը կբացի լեզուն

and teaches the reader to decode

և կսովորեցնի դիսլեքսիկին ապակոդավորել

based on syllable types and spelling rules.

խոսքը ըստ վանկերի քանակի և ուղղագրության կանոնների:

The brains of those with dyslexia

Դիսլեքսիկների ուղեղը սկսում է

begin using the left hemisphere

կարդալիս ավելի արդյունավետ

more efficiently while reading,

օգտագործել ձախ կիսագունդը,

and their reading improves.

և ընթերցանությունը բարելավվում է:

The intervention works

Միջամտությունն աշխատում է,

because it locates dyslexia appropriately

քանի որ այն դիսլեքսիան դիտում է իբրև

as a functional variation in the brain,

ուղեղի ֆունկցիոնալ գործունեության տեսակ,

which, naturally, shows all sorts of variations

որն, իրականում, անհատական է

from one person to another.

յուրաքանչյուր մարդու մոտ:

Neurodiversity emphasizes this spectrum

Նեյրոբազմազանությունն ընդգծում է, որ

of brain function in all humans

բոլոր մարդկանց մոտ ուղեղը տարբեր կերպ է գործում

and suggests that to better understand the perspectives

և նշում է, որ մեզ շրջապատող մարդկանց

of those around us,

ավելի լավ հասկանալու համար,

we should try not only to see the world through their eyes

անհրաժեշտ է ոչ միայն փորձել աշխարհը նրանց աչքերով տեսնել,

but understand it through their brains.

այլև մտածել իրենց պես: