Why do blood types matter? - Natalie S. Hodge

Kan gruplarımız neden önemlidir? - Natalie S. Hodge

Çeviri: Efser Özer Gözden geçirme: Utku Ertugral

It's often said that despite humanity's many conflicts,

Çoğu çekişmesine rağmen insanların,

we all bleed the same blood.

aynı kanı taşıdığı söylenir.

It's a nice thought but not quite accurate.

Bu güzel bir düşünce fakat kesin değil.

In fact, our blood comes in a few different varieties.

Aslında, kanlarımız çok az farkla birbirinden ayrılır.

Our red blood cells contain a protein called hemoglobin

Kırmızı kan hücrelerimiz hemoglobin adında bir protein içerir.

that binds to oxygen,

Bu protein oksijeni sıkıca tutar.

allowing the cells to transport it throughout the body.

Böylece vücudumuz boyunca hücrelerimize taşınır.

But they also have another kind of complex protein

Kırmızı kan hücrelerimiz ayrıca hücre zarının dışında bulunan

on the outside of the cell membrane.

farklı proteinlere sahip.

These proteins, known as antigens, communicate with white blood cells,

Bu proteinler (Antijenler); beyaz kan hücreleri, enfeksiyonlara karşı

immune cells that protect against infection.

bizi koruyan bağışıklık hücreleri iletişimi sağlar.

Antigens serve as identifying markers,

Antijenler belirtecin ne olduğunu belirler

allowing the immune system to recognize your body's own cells

kendi vücudunun hücreleri tanıması için yabancı gibi saldırmadan

without attacking them as foreign bodies.

bağışıklık sistemine izin verir.

The two main kinds of antigens, A and B, determine your blood type.

Kan tipini belirleyen iki ana antijen vardır: A ve B.

But how do we get four blood types from only two antigens?

Peki nasıl iki antijene sahip olup dört kan tipimiz var?

Well, the antigens are coded for by three different alleles,

Antijenler üç farklı alel -belli genlerin çeşitleri-

varieties of a particular gene.

tarafından kodlanmıştır.

While the A and B alleles code for A and B antigens,

A ve B aleli, A ve B antijeni için kodlanmışsa,

the O allele codes for neither,

0 aleli de hiçbirinin kodlanmamış halidir.

and because we inherit one copy of each gene from each parent,

Çünkü biz her bir genin bir kopyasını hem annemizden hem babamızdan alıyoruz.

every individual has two alleles determining blood type.

Her birey kan tipini belirleyen iki alele sahiptir.

When these happen to be different,

Bunlar farklı olduğu zaman,

one overrides the other depending on their relative dominance.

biri akrabaya bağlı olan diğerine baskındır.

For blood types, the A and B alleles are both dominant, while O is recessive.

Kan tipleri için; 0 çekinikken A ve B alellerinin ikside baskındır.

So A and A gives you type A blood, while B and B gives you type B.

Böylece A ve A sizin A grubu olmanızı sağlar, aynı şey B için de geçerlidir.

If you inherit one of each,

Eğer ikisinden birer tane alırsanız,

the resulting codominance will produce both A and B antigens,

Eşbaskınlık olur ve hem A hem B antijeni üretilir.

which is type AB.

Bu da AB kan grubudur.

The O allele is recessive,

0 aleli çekiniktir,

so either of the others will override it when they're paired,

Herhangi biri ile bir araya geldiğinde 0'dan daha baskındırlar.

resulting in either type A or type B.

Hem A hem de B için geçerlidir.

But if you happen to inherit two Os, instructions will be expressed

Fakat eğer iki taraftan da 0 aldığınızda, A ve B antijeni olmadan kan hücre

that make blood cells without the A or the B antigen.

oluşumu açıklanmış olacak.

Because of these interactions,

Bu etkileşimden dolayı,

knowing both parents' blood types

ebeveynlerin kan tipi belirlenebilir.

lets us predict the relative probability of their children's blood types.

Hadi gelin anne ve babaların doğacak çocukların kan tiplerini tahmin edelim.

Why do blood types matter?

Peki kan tipi neden bu kadar önemli?

For blood transfusions,

Kan nakli sırasında,

finding the correct one is a matter of life and death.

doğru kanı bulmak yaşamı ve ölümü belirleyen önemli bir etken.

If someone with type A blood is given type B blood, or vice versa,

Eğer A kan tipine sahip birine B kan tipi kan verilirse

their antibodies will reject the foreign antigens and attack them,

bilakis antikorlar, yabancı antijenleri reddedecek ve onlarla savaşacak.

potentially causing the transfused blood to clot.

Bu durumda pıhtılaşma oluşacak.

But because people with type AB blood produce both A and B antigens,

Fakat AB kan tipine sahip insanlar hem A hem B antijeni üretirler.

they don't make antibodies against them, so they will recognize either as safe,

antikorları bunlara karşı olmaz ve böylece güvenilir olduğu anlaşılır.

making them universal recipients.

Bu durum onları genel alıcı yapar.

On the other hand,

Diğer bir yandan,

people with blood type O do not produce either antigen,

0 kan tipine sahip insanlar hiç bir antijen üretmezler.

which makes them universal donors,

Bu durum onları genel verici yapar.

but will cause their immune system to make antibodies

Fakat bağışıklık sistemleri diğer kan tiplerini

that reject any other blood type.

geri çevirici antikorları üretir.

Unfortunately, matching donors and recipients is a bit more complicated

Ne yazıkki, alıcı ve vericilerle ek antijen sistemlerinden dolayı

due to additional antigen systems,

eşleşmek biraz karışık bir durum.

particular the Rh factor,

özellikle Rh faktörü

named after the Rhesus monkeys in which it was first isolated.

İlk defa Rhesus maymunlarında fark edildiği için ismini buradan alır.

Rh+ or Rh- refers to the presence or absence of the D antigen

Rh+ ve Rh-, Rh kan grubunda D antijeninin varlığını ve

of the Rh blood group system.

yokluğunu temsil ediyor.

And in addition to impeding some blood transfusions,

Ayrıca engelleyici bazı kan transferleri

it can cause severe complications in pregnancy.

hamilelikte birçok duruma neden olur.

If an Rh- mother is carrying an Rh+ child,

Eğer Rh- bir anne Rh+ bir bebek taşıyorsa

her body will produce Rh antibodies that may cross the placenta

anne vücudu plasentaya geçebilen Rh antikorları üretecek

and attack the fetus,

ve fetüse saldıracak.

a condition known as hemolytic disease of the newborn.

Bu durum yenidoğandaki hemolitik hastalık olarak bilinir.

Some cultures believe blood type to be associated with personality,

Bilim tarafından desteklenmese de bazı kültürlerde kan tipinin

though this is not supported by science.

kişilikle bir ilişkisi olduğu düşünülür.

And though the proportions of different blood types

Farklı kan tipindeki orantı insan popülasyonunda

vary between human populations,

çeşitlilik göstermesine rağmen

scientists aren't sure why they evolved;

bilim adamları niçin evrim geçirdiğini tam bilemiyor.

perhaps as protection against blood born diseases,

Belki kan yoluyla bulaşan hastalıklara karşı koruma

or due to random genetic drift.

ya da rastgele olan genetik sürüklenme.

Finally, different species have different sets of antigens.

Sonunda, farklı türler farklı antijen gruplarına sahiptir.

In fact, the four main blood types shared by us apes

Aslında, bizler ve maymunlar tarafından paylaşılan dört kan tipi

seem paltry in comparison to the thirteen types found in dogs.

on üç kan tipi bulunan köpeklerin yanında oldukça küçük görünüyor.