Why do blood types matter? - Natalie S. Hodge

Tłumaczenie: Kacper Borowiecki Korekta: Marta Konieczna

It's often said that despite humanity's many conflicts,

Mówi się, że mimo wielu różnych konfliktów,

we all bleed the same blood.

wszyscy krwawimy tą samą krwią.

It's a nice thought but not quite accurate.

To fajne przysłowie, ale niedokładne.

In fact, our blood comes in a few different varieties.

Tak naprawdę krew ma wiele różnych wariantów.

Our red blood cells contain a protein called hemoglobin

Czerwone krwinki zawierają białko zwane hemoglobiną,

that binds to oxygen,

które wiąże się z tlenem,

allowing the cells to transport it throughout the body.

pomagając rozprowadzić go po całym ciele.

But they also have another kind of complex protein

Mają jednak też inny rodzaj złożonego białka

on the outside of the cell membrane.

na zewnątrz błony komórkowej.

These proteins, known as antigens, communicate with white blood cells,

Te białka, zwane antygenami, komunikują się z białymi krwinkami,

immune cells that protect against infection.

komórkami odpornościowymi chroniącymi przed infekcjami.

Antigens serve as identifying markers,

Antygeny służą jako markery identyfikujące,

allowing the immune system to recognize your body's own cells

pozwalają systemowi odpornościowemu rozpoznawać komórki organizmu

without attacking them as foreign bodies.

i nie atakować ich jak ciał obcych.

The two main kinds of antigens, A and B, determine your blood type.

Dwa główne rodzaje antygenów: A i B określają grupę krwi.

But how do we get four blood types from only two antigens?

Skąd więc cztery grupy krwi z wyłącznie dwóch antygenów?

Well, the antigens are coded for by three different alleles,

Antygeny są kodowane przez trzy różne allele,

varieties of a particular gene.

czyli wersje danego genu.

While the A and B alleles code for A and B antigens,

Podczas gdy allele A i B kodują antygeny A i B,

the O allele codes for neither,

allel 0 nie koduje nic,

and because we inherit one copy of each gene from each parent,

a ponieważ dziedziczymy po jednej kopii każdego genu od każdego z rodziców,

every individual has two alleles determining blood type.

otrzymujemy dwa allele ustalające grupę krwi.

When these happen to be different,

Kiedy będą różne,

one overrides the other depending on their relative dominance.

jeden przeważy drugi w zależności od ich wzajemnej dominacji.

For blood types, the A and B alleles are both dominant, while O is recessive.

W grupach krwi allele A i B są dominujące, zaś 0 jest allelem recesywnym.

So A and A gives you type A blood, while B and B gives you type B.

Więc A i A dadzą grupę krwi A, zaś B i B grupę krwi B.

If you inherit one of each,

Gdy odziedziczysz po jednym z obu,

the resulting codominance will produce both A and B antigens,

powstaną antygeny zarówno A i B,

which is type AB.

co da grupę krwi AB.

The O allele is recessive,

Allel 0 jest recesywny,

so either of the others will override it when they're paired,

więc każdy inny nad nim przeważa,

resulting in either type A or type B.

co daje grupę krwi A lub B.

But if you happen to inherit two Os, instructions will be expressed

Jeśli jednak odziedziczysz dwa 0, zostaną wydane instrukcje,

that make blood cells without the A or the B antigen.

które wyprodukują komórki krwi bez antygenu A i B.

Because of these interactions,

Z powodu tych oddziaływań,

knowing both parents' blood types

znajomość grupy krwi obu rodziców

lets us predict the relative probability of their children's blood types.

pozwala przewidzieć grupę krwi ich dziecka.

Why do blood types matter?

Czemu grupy krwi są ważne?

For blood transfusions,

W transfuzji krwi

finding the correct one is a matter of life and death.

odpowiednia grupa jest sprawą życia i śmierci.

If someone with type A blood is given type B blood, or vice versa,

Jeśli ktoś z grupą krwi A otrzyma krew z grupy B lub na odwrót,

their antibodies will reject the foreign antigens and attack them,

jego przeciwciała odrzucą obce antygeny i je zaatakują,

potentially causing the transfused blood to clot.

co może spowodować skrzep krwi.

But because people with type AB blood produce both A and B antigens,

Ponieważ ludzie z grupą krwi AB produkują zarówno antygeny A i B,

they don't make antibodies against them, so they will recognize either as safe,

nie posiadają przeciwciał przeciwko nim, uznając oba za bezpieczne.

making them universal recipients.

Są uniwersalnymi biorcami.

On the other hand,

Z drugiej strony,

people with blood type O do not produce either antigen,

ludzie z grupą krwi 0 nie produkują żadnego antygenu,

which makes them universal donors,

są więc uniwersalnymi dawcami.

but will cause their immune system to make antibodies

To jednak powoduje, że organizm wyprodukuje przeciwciała

that reject any other blood type.

odrzucające każdą inną grupę krwi.

Unfortunately, matching donors and recipients is a bit more complicated

Niestety, dopasowanie biorcy i dawcy jest bardziej skomplikowane

due to additional antigen systems,

ze względu na dodatkowe systemy antygenów,

particular the Rh factor,

zwłaszcza czynnik Rh,

named after the Rhesus monkeys in which it was first isolated.

nazwany na cześć małp rezusów, z których krwi go wyizolowano.

Rh+ or Rh- refers to the presence or absence of the D antigen

Rh+ i Rh- odnoszą się do obecności lub braku antygenu D

of the Rh blood group system.

z systemu grup krwi Rh.

And in addition to impeding some blood transfusions,

Poza utrudnieniem w transfuzjach krwi,

it can cause severe complications in pregnancy.

może on spowodować poważne komplikacje w ciąży.

If an Rh- mother is carrying an Rh+ child,

Jeśli matka z Rh- nosi dziecko z Rh+,

her body will produce Rh antibodies that may cross the placenta

jej ciało wyprodukuje przeciwciała Rh, które mogą przeniknąć przez łożysko

and attack the fetus,

i zaatakować płód.

a condition known as hemolytic disease of the newborn.

Ten stan znany jest jako choroba hemolityczna noworodków.

Some cultures believe blood type to be associated with personality,

Niektóre kultury wierzą, że grupa krwi jest związana z osobowością,

though this is not supported by science.

jednakże nauka tego nie potwierdza.

And though the proportions of different blood types

Ponieważ proporcje różnych grup krwi

vary between human populations,

wahają się w różnych populacjach,

scientists aren't sure why they evolved;

naukowcy nie są pewni, jak powstały;

perhaps as protection against blood born diseases,

jako ochrona przed chorobami przenoszonymi przez krew,

or due to random genetic drift.

a może jako losowy dar genetyczny.

Finally, different species have different sets of antigens.

Różne gatunki mają różne zestawy antygenów.

In fact, the four main blood types shared by us apes

Tak naprawdę, cztery grupy krwi współdzielone z małpami

seem paltry in comparison to the thirteen types found in dogs.

wypadają blado przy trzynastu grupach krwi u psów.