Evolution’s great mystery - Michael Corballis

Çeviri: Muhammed Önel Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

In the 1980s, a bonobo named Kanzi

1980'lerde Kanzi adındaki bir bonobo

learned to communicate with humans to an unprecedented extent—

konuşma veya işaret dili olmadan nesneleri ve eylemleri temsil eden

not through speech or gestures,

soyut sembollerden oluşan bir tuş dizisi kullanarak

but using a keyboard of abstract symbols representing objects and actions.

insanlarla daha önce hiç görülmemiş düzeyde iletişim kurmayı öğrendi.

By pointing to several of these in order, he created sequences to make requests,

Bu sembollerden birkaçını sırasıyla göstererek istekte bulunmak,

answer verbal questions from human researchers,

araştırmacıların sözel sorularına cevap vermek

and refer to objects that weren’t physically present.

ve fiziksel olarak bulunmayan objeleri ifade etmek için diziler oluşturdu.

Kanzi’s exploits ignited immediate controversy over one question:

Kanzi'nin heyecan verici başarısı

bir husustaki tartışmanın fitilini ateşledi:

had Kanzi learned language?

Kanzi dil mi öğrenmişti?

What we call language is something more specific than communication.

Dil dediğimiz şey, iletişimden daha özgü bir şeydir.

Language is about sharing what’s in our minds:

Dil zihnimizdekilerin paylaşılmasıyla alakalıdır:

stories, opinions, questions, the past or future,

Hikayeler, görüşler, sorular, geçmiş veya gelecek,

imagined times or places, ideas.

hayal edilen zamanlar ve mekanlar, fikirler.

It is fundamentally open-ended,

Esasen bu açık uçlu

and can be used to say an unlimited number of things.

ve sınırsız sayıdaki şeyi söylemek için kullanılabilir.

Many researchers are convinced that only humans have language,

Birçok araştırmacı sadece insanların dile sahip olduğuna

ve diğer türlerin iletişim kurmak için kullandığı işaretlerin ve çağrıların

that the calls and gestures other species use to communicate are not language.

dil olmadığına ikna olmuş durumda.

Each of these calls and gestures generally corresponds to a specific message,

Bu çağrıların ve işaretlerin her biri belli bir mesaja karşılık geliyor,

for a limited total number of messages

daha karmaşık fikirleri oluşturmayan sınırlı sayıdaki mesajlar.

that aren’t combined into more complex ideas.

For example, a monkey species might have a specific warning call

Örneğin, bir maymun türü yılan gibi bir yırtıcıyı kasteden

that corresponds to a particular predator, like a snake—

özgül bir çağrı yeteneğine sahip olabilir.

but with language, there are countless ways to say “watch out for the snake.”

Ama dil aracılığıyla ”yılana dikkat edin” demenin sayısız yolu var.

So far no animal communication seems to have the open-endedness

Bu zamana dek, hiçbir hayvan iletişimi

insan dilinin açık uçluluğuna sahipmiş gibi görünmüyor.

of human language.

We don’t know for sure what’s going on in animals’ heads,

Hayvanların kafalarının içinde ne döndüğünü tam olarak bilemiyoruz

and it's possible this definition of language,

ve dilin bu tanımı veya onu değerlendirdiğimiz yöntemler

or our ways of measuring it, don’t apply to them.

onları kapsamıyor.

But as far as we know, only humans have language.

Ancak bildiğimiz kadarıyla sadece insanlar dile sahip

And while humans speak around 7,000 distinct languages,

ve insanlar 7000'e yakın ayrı dili konuşabilirken

any child can learn any language,

herhangi bir çocuk herhangi bir dili öğrenebilir.

indicating that the biological machinery underlying language

Bu dilin altında yatan biyolojik makinenin hepimiz için ortak olduğunu gösteriyor.

is common to all of us.

So what does language mean for humanity?

O zaman dil insanlık için ne anlama geliyor?

What does it allow us to do, and how did we come to have it?

Ne yapmamıza imkan sağlıyor ve nasıl elde ettik?

Exactly when we acquired this capacity is still an open question.

Bu kabiliyeti tam olarak ne zaman elde ettiğimiz hala çözülmemiş bir mesele.

Chimps and bonobos are our closest living relatives,

Şempanzeler ve bonobolar yaşayan en yakın akrabalarımız

but the lineage leading to humans split from the other great apes

fakat insanların geldiği soy

dört milyon yıldan daha uzun bir süre önce diğer büyük apelerden ayrıldı.

more than four million years ago.

In between, there were many species— all of them now extinct,

Aralarında şu an nesli tükenmiş olan birçok tür var.

which makes it very difficult to know if they had language or anything like it.

Bu, onların dile veya bunun gibi bir şeye

sahip olup olmadıklarını bilmemizi baya zorlaştırıyor.

Great apes give one potential clue to the origins of language, though:

Ama büyük maymunlar dilin kökenleriyle ilgili bir ipucu veriyor:

it may have started as gesture rather than speech.

Kkonuşmadan ziyade işaret olarak başlamış olabilir.

Great apes gesture to each other in the wild much more freely

Büyük maymunlar doğada seslenmekten

than they vocalize.

çok daha özgürce birbirlerine işaret edebilirler.

Language may have begun to take shape during the Pleistocene,

Dil pleistosen dönemi sırasında, iki veya üç milyon yıl önce,

2 to 3 million years ago, with the emergence of the genus Homo

nihayetinde kendi türümüz homo sapiens'i meydana getirecek

that eventually gave rise to our own species, homo sapiens.

Homo cinsinin ortaya çıkmasıyla şekil almaya başlamış olabilir.

Brain size tripled, and bipedalism freed the hands for communication.

Beyin boyutu üçe katlandı,

iki ayaklılık elleri iletişim için serbest bıraktı.

There may have been a transition from gestural communication

İşaretsel iletişimden işaretsel dile,

to gestural language—

objelere işaret etmekten pandomimik eylemlere,

from pointing to objects and pantomiming actions—

daha verimli soyut işaretlemeye bir geçiş olmuş olabilir.

to more efficient, abstract signing.

The abstraction of gestural communication would have removed the need for visuals,

İşaretsel iletişimin soyutlaşması görsellere olan ihtiyacı ortadan kaldırıp

setting the stage for a transition to spoken language.

sözlü dile geçişin zeminini oluşturacaktı.

That transition would have likely come later, though.

Gerçi bu geçiş muhtemelen daha sonra gerçekleşecekti.

Articulate speech depends on a vocal tract of a particular shape.

Net bir şekilde konuşma belli bir şekle sahip ses yoluna bağlıdır.

Even our closest ancestors, the Neanderthals and Denisovans,

En yakın soydaşlarımız bile, Neandertaller ve Denisovanlar,

had vocal tracts that were not optimal,

ideal olmayan ses yollarına sahipti.

though they likely had some vocal capacity,

Buna rağmen muhtemelen belli bir düzeyde ses kapasitesine

and possibly even language.

ve hatta dile sahiptiler.

Only in humans is the vocal tract optimal.

Sadece insanlar ideal ses yoluna sahiptir.

Spoken words free the hands for activities such as tool use and transport.

Konuşulan kelimeler elleri alet kullanımı ve taşımacılık için serbest bıraktı.

So it may have been the emergence of speech,

Bundan dolayı türümüzün egemenliğine yol açan şey

not of language itself, that led to the dominance of our species.

dilin ortaya çıkışından ziyade konuşmanın ortaya çıkması olabilir.

Language is so intimately tied to complex thought, perception, and motor functions

Dil çok derinlemesine bir şekilde karmaşık düşünceye,

algıya ve motor fonksiyonlara bağlı ki

that it’s difficult to untangle its biological origins.

biyolojik kökenlerini açığa çıkarmak zor.

Some of the biggest mysteries remain:

Devam eden en büyük gizemlerden bazıları şunlardır:

to what extent did language as a capacity shape humanity,

Hangi boyutta dilimiz bir kabiliyet olarak insanlığı şekillendirdi

and to what extent did humanity shape language?

ve hangi boyutta insanlık dile şekil verdi?

What came first, the vast number of possible scenarios we can envisage,

Hangisi önce gelir:

öngörebildiğimiz çok sayıdaki muhtemel senaryolar mı

or our ability to share them?

yoksa onları paylaşabilme yeteneğimiz mi?