Why do we kiss under mistletoe? - Carlos Reif

Neden ökse otu altında öpüşüyoruz? - Carlos Reif

Çeviri: Ahmet M. ATES Gözden geçirme: Yunus Aşık

The sight of mistletoe may either send you scurrying

Ökse otu görmek koşarak uzaklaşmanıza

or if you have your eye on someone,

ya da gözünüze birisini kestirmişseniz

awaiting an opportunity beneath its snow white berries.

kar beyazı yemişlerin altında fırsat gözetmenize sebep olabilir.

But how did the festive Christmas tradition of kissing under mistletoe

Peki bu neşeli ökse otu altında öpüşme geleneği

come about?

nasıl ortaya çıktı?

The long lived custom intertwines the mythology and biology

Uzun soluklu bu gelenek,

bu bitkinin mitoloji ve biyolojisini bir araya getiriyor.

of this intriguing plant.

There are more than 1,000 species of mistletoe which grows the world over.

Ökse otunun dünya üzerinde binden fazla çeşidi bulunmaktadır.

In fact, the ancient Europeans were so captivated

Hatta, Avrupalılar bitkinin sıra dışı yetişmesinden etkilenmiş

by the plant’s unusual growth habits that they included it in their legends

ve bitkiye efsane ve mitolojilerinde yer vermişlerdir.

and myths.

Eski Roma'da ise,

In ancient Rome, Pliny the Elder described how

Büyük Pliny, eski İngiltere’deki Druid ruhbanlığın ökse otunun

the Druid priesthood in ancient England believed that mistletoe

Tanrılar tarafından cennetten gönderildiğine

was a plant dropped down from heaven by the gods;

inandıklarından söz etmektedir.

that explained its unlikely position amongst the high branches

Bu, bitkinin belirli ağaçların üst dallarındaki alışılmadık

of certain trees.

konumunu açıklamaktaydı.

They also believed it had powers of healing and bestowing fertility.

Ayrıca iyileştirme gücü olduğuna

ve doğurganlık sağladığına inanıyorlardı.

Meanwhile, Scandinavian legends told of the plant’s mystical qualities

Bu sırada, İskandinav efsanesi Tanrı Baldr ve sevgi dolu,

in the story of the god Baldur and his adoring mother, Frigg,

aşk, evlilik ve bereket tanrıçası annesi Frigg'in hikâyesinde

goddess of love, marriage and fertility.

bitkinin mistik özellikleri anlatılıyordu.

Frigg loved her son so much that she commanded every plant,

Frigg, oğlunu o kadar çok seviyordu ki bütün bitki,

animal and inanimate object to vow they’d never harm him.

hayvan ve cansız nesneye ona zarar vermeme yemini ettirdi.

In her fervor, however, she overlooked the mistletoe.

Bu hevesinden dolayı ökse otunu göz ardı etti.

The mischievous god Loki realized this oversight,

Muzip tanrı Loki bu hatayı fark etti

and pierced Baldur’s heart with an arrow carved from a mistletoe branch.

ve Baldr’ın kalbini ökse otundan oyulmuş bir ok ile deldi.

Frigg cried tears of such sadness that they formed

Frigg öyle bir üzüntüyle ağladı ki

bu damlalar ökse otunun inci rengi yemişlerini oluşturdu,

the mistletoe’s pearly berries,

making the other gods pity her and agree to resurrect Baldur.

tanrıların ona acıyarak Baldr'ı diriltme kararı vermesi sağladı.

Hearing the news, Frigg became so overjoyed that she transformed

Bu haberi duyan Frigg, bu sefer de o kadar sevinmişti ki

ökse otunu bir ölüm simgesinden

the mistletoe from a symbol of death into one of peace and love.

barış ve aşk simgesine dönüştürdü.

She mandated a one day truce for all fights

Bütün kavgalar için bir günlük ateşkes yapılmasını

and that everyone embraced beneath its branches when they passed

ve dünyaya sevgiyi yaymak için herkesin otun altından geçince

to spread more love into the world.

kucaklaşmasını emretti.

In the 17th century, British colonists arriving in the New World

17. yüzyılda Yeni Dünya’ya gelen İngiliz kolonileri

found a different but very similar looking species of mistletoe.

farklı ancak çok benzer görünüşlü bir ökse otu

türüyle karşılaştılar.

They applied it to these tales of magic, fertility and love,

Sihir, bereket ve sevgi öykülerini bu bitkiye atfederek

spreading the mistletoe hanging tradition from Europe into America.

ökse otu asma geleneğini Avrupa’dan Amerika’ya taşıdılar.

18. yüzyıla geldiğimizde, Britanya’da insanlar

By the 18th century, people in Britain had turned this

bunu bir Hristiyan geleneğine çevirdiler,

into a Christmas tradition.

But this custom comes down to more than just human imagination.

ama bu gelenek hayal gücünden çok daha fazlasına dayanıyor.

All of it was inspired by the plant’s intriguing biology.

Bütün geleneği bitkinin ilgi çekici biyolojik özelliklerine borçluyuz.

We see mistletoe as a festive decoration, but draped on tree boughs in the wild,

Ökse otunu neşeli bir süs olarak görüyoruz

ama doğada ağaç dallarına yayılan bitki kısmen asalak bir bitki.

it’s known as a partly parasitic plant.

Mistletoe relies on modified roots called haustoria

Ökse otu haustoria olarak bilinen

that penetrate the tree bark and siphon off the water and minerals

ve ağaç dallarını delerek kendilerini taşıyan ağaçtan su ve mineral sömüren

trees carry up their trunks.

modifiye köklerle yaşıyor.

To colonize nearby trees with its seeds,

Yakın ağaçları tohumlarıyla kolonize eden ökse otu,

mistletoe depends on birds and other creatures

serpilme işlemi için kuşlar ve diğer canlılardan yararlanıyor.

to do the dispersing.

Birds that eat the mistletoe’s sticky white berries

Ökse otunun yapışkan beyaz yemişlerini yiyen kuşlar

sometimes get rid of the gluey seeds by wiping them off onto tree bark,

bazen bu tohumlardan ağaç kabuğuna sürtünerek kurtuluyorlar.

or with a bit of luck,

Ya da şansın yardımıyla, sindirilmez tohumları bir ağaca dışkılıyorlar,

they excrete the indigestible seed onto a tree where it germinates

tohumlar çimlenerek büyüyorlar.

and starts to grow.

With its resilience and foliage that stays lush

Esnekliği ve çevredeki ağaçlar yaprak döktüğünde,

even while the surrounding trees lose their leaves,

özlü kalan yapraklarıyla ökse otunun

you can see why mistletoe captivated our superstitious ancestors.

neden batıl inançlı atalarımızı cezbettiğini anlayabilirsiniz.

They saw these as signs of the plant’s magical qualities and fertility.

Bunları bitkinin sihirli özellikleri ve verimliliğine işaret olarak gördüler.

Even today, the mistletoe inspires wonder

Bugün dahi, ökse otu beslediği yabani hayat

with the diversity of wildlife it supports.

çeşitliliği ile mucizeleri esinliyor.

More than just a parasite, it’s also known as a keystone species.

Bir asalaktan çok temel bir canlı türü olarak biliniyor.

It's eaten by a diversity of animals, including deer, elk, squirrels, chipmunks,

Çeşitli hayvanlar tarafından tüketiliyor;

mesela karaca, Kanada geyiği,

sincap, çizgili sincap,

kirpi, nar bülbülü,

porcupines, robins, bluebirds, mourning doves,

mavi kuşlar,

matemli kumru,

and the butterfly genus Delius.

ve Delias sınıfı kelebekleri kapsıyor.

Some mistletoe species produce dense bushes,

Bazı ökse otu türleri sıkı çalılar oluşturuyor,

which are excellent nesting locations for a variety of birds.

bunlar da farklı kuşlar için mükemmel yuvalar sağlıyor.

And despite their parasitic relationship with trees,

Ağaçlarla olan asalak ilişkilerine rağmen,

mistletoes can also help other plants.

diğer bitkiler için faydası da oluyor.

For instance, juniper sprouts near mistletoe to benefit

Örneğin, ardıçlar yemişe gelen kuşlardan

from the visiting berry-eating birds.

faydalanmak için ökse otu çevresinde filizleniyor.

Through the many benefits it provides,

Sağladığı bir çok faydayla ökse otu çeşitliliği etkiliyor

mistletoe influences diversity and allows ecosystems to flourish.

ve eko-sistemin büyümesini sağlıyor.

You might even say, that for this iconic plant,

Bu ikonik bitki için yaşamın efsaneyi taklit ettiğini söyleyebilirsiniz.

life imitates legend.

In the wild, mistletoe has the power to bring things together.

Ökse otu, doğada, nesneleri bir araya getirme gücüne sahip

And in our own traditions we see that happening too.

ve geleneklerimizde de bunun gerçekleştiğini görüyoruz.