Why do we kiss under mistletoe? - Carlos Reif

Tłumaczenie: Anna Gzik Korekta: Ola Królikowska

The sight of mistletoe may either send you scurrying

Widok jemioły może albo odstraszyć,

or if you have your eye on someone,

albo, jeśli macie kogoś na oku,

awaiting an opportunity beneath its snow white berries.

ucieszyć.

But how did the festive Christmas tradition of kissing under mistletoe

Jak jednak powstała ta radosna bożonarodzeniowa tradycja

come about?

całowania się pod jemiołą?

The long lived custom intertwines the mythology and biology

Ten długowieczny zwyczaj przeplata się z mitologią

i biologią tej niezwykłej rośliny.

of this intriguing plant.

There are more than 1,000 species of mistletoe which grows the world over.

Istnieje ponad tysiąc gatunków jemioły,

która rośnie na całym świecie.

In fact, the ancient Europeans were so captivated

Starożytni Europejczycy byli tak oczarowani

by the plant’s unusual growth habits that they included it in their legends

tą niezwykłą rośliną,

że umieszczali ją w swoich legendach i mitach.

and myths.

In ancient Rome, Pliny the Elder described how

W starożytnym Rzymie

Pliniusz Starszy opisywał, jak kapłani druidzcy w Anglii

the Druid priesthood in ancient England believed that mistletoe

wierzyli, że jemioła była rośliną, którą bogowie upuścili z nieba.

was a plant dropped down from heaven by the gods;

that explained its unlikely position amongst the high branches

To wyjaśniało, dlaczego często znajdowano ją

of certain trees.

na wysokich gałęziach drzew.

They also believed it had powers of healing and bestowing fertility.

Druidzi wierzyli też, że jemioła uzdrawia

i zwiększa płodność.

Skandynawskie legendy opowiadały o tajemniczych właściwościach tej rośliny

Meanwhile, Scandinavian legends told of the plant’s mystical qualities

in the story of the god Baldur and his adoring mother, Frigg,

w opowieściach o bogu Baldurze i uwielbiającej go matce Frigg,

goddess of love, marriage and fertility.

bogini miłości, małżeństwa i płodności.

Frigg loved her son so much that she commanded every plant,

Frigg tak bardzo kochała syna, że kazała każdej roślinie,

animal and inanimate object to vow they’d never harm him.

zwierzęciu

i rzeczy przyrzec, że nigdy go nie zranią.

In her fervor, however, she overlooked the mistletoe.

W swojej gorliwości zapomniała jednak o jemiole.

The mischievous god Loki realized this oversight,

Zły bóg Loki wykorzystał to przeoczenie

and pierced Baldur’s heart with an arrow carved from a mistletoe branch.

i przebił serce Baldura strzałą

wykonaną z gałęzi jemioły.

Frigg cried tears of such sadness that they formed

Łzy żałości Frigg

zmieniły się w perłowobiałe jagody jemioły.

the mistletoe’s pearly berries,

making the other gods pity her and agree to resurrect Baldur.

Jej los wzbudził żal innych bogów, którzy wskrzesili Baldura.

Hearing the news, Frigg became so overjoyed that she transformed

Wieść o tym tak uszczęśliwiła Frigg,

że ta przemieniła jemiołę z symbolu śmierci

the mistletoe from a symbol of death into one of peace and love.

w symbol pokoju i miłości.

She mandated a one day truce for all fights

Ogłosiła jednodniową przerwę od wszelkich waśni

and that everyone embraced beneath its branches when they passed

i nakazała ludziom, aby przytulali się, przechodząc pod jemiołą,

to spread more love into the world.

żeby na świecie było więcej miłości.

In the 17th century, British colonists arriving in the New World

Brytyjscy koloniści,

którzy w XVII wieku przybyli do Nowego Świata,

found a different but very similar looking species of mistletoe.

znaleźli inny, lecz łudząco podobny

gatunek jemioły.

They applied it to these tales of magic, fertility and love,

Zaadaptowali go na swoje potrzeby do opowieści o magii, płodności i miłości,

spreading the mistletoe hanging tradition from Europe into America.

przenosząc tradycję z Europy do Ameryki.

Do XVIII wieku

By the 18th century, people in Britain had turned this

brytyjczycy zmienili jemiołę w tradycję bożonarodzeniową,

into a Christmas tradition.

But this custom comes down to more than just human imagination.

ale ten zwyczaj to coś więcej niż ludzka wyobraźnia.

All of it was inspired by the plant’s intriguing biology.

A to wszystko z powodu niezwykłej biologii tej rośliny.

We see mistletoe as a festive decoration, but draped on tree boughs in the wild,

Jemioła postrzegana jest jako bożonarodzeniowa dekoracja,

ale w przyrodzie uważana jest za roślinę pasożytniczą.

it’s known as a partly parasitic plant.

Mistletoe relies on modified roots called haustoria

Zmodyfikowane korzenie jemioły zwane haustorią

that penetrate the tree bark and siphon off the water and minerals

wrastają w korę drzewa,

pobierając wodę i minerały

z jego pnia.

trees carry up their trunks.

To colonize nearby trees with its seeds,

Do kolonizacji pobliskich drzew

mistletoe depends on birds and other creatures

jemioła używa ptaków i innych stworzeń,

to do the dispersing.

które roznoszą jej nasiona.

Birds that eat the mistletoe’s sticky white berries

Ptaki zjadają jagody jemioły

sometimes get rid of the gluey seeds by wiping them off onto tree bark,

i czasem pozbywają się kleistych pestek, wycierając je o korę drzewa.

or with a bit of luck,

Przy odrobinie szczęścia wydalają niestrawioną pestkę na drzewo,

they excrete the indigestible seed onto a tree where it germinates

gdzie ta kiełkuje i zaczyna rosnąć.

and starts to grow.

With its resilience and foliage that stays lush

Przez swoją odporność i listowie, które pozostaje bujne,

even while the surrounding trees lose their leaves,

nawet gdy drzewa tracą liście,

you can see why mistletoe captivated our superstitious ancestors.

nic dziwnego, że jemioła tak fascynowała naszych zabobonnych przodków.

They saw these as signs of the plant’s magical qualities and fertility.

Kojarzyli te cechy z jej magicznymi właściwościami i płodnością.

Nawet dziś jemioła czyni cuda,

Even today, the mistletoe inspires wonder

with the diversity of wildlife it supports.

wspomagając różnorodność przyrody.

More than just a parasite, it’s also known as a keystone species.

Jemioła, coś więcej niż pasożyt, uważana jest za gatunek kluczowy.

It's eaten by a diversity of animals, including deer, elk, squirrels, chipmunks,

Żywią się nią różne gatunki zwierząt,

jak jelenie,

łosie,

wiewiórki,

pręgowce,

porcupines, robins, bluebirds, mourning doves,

jeżozwierze,

drozdy,

sialie,

gołębiaki długosterne

and the butterfly genus Delius.

i motyle Delias.

Some mistletoe species produce dense bushes,

Niektóre gatunki jemioły tworzą gęste krzaki,

which are excellent nesting locations for a variety of birds.

które są idealnym miejscem na gniazda dla wielu ptaków.

And despite their parasitic relationship with trees,

Mimo pasożytniczych skłonności

mistletoes can also help other plants.

jemioła pomaga też innym roślinom.

For instance, juniper sprouts near mistletoe to benefit

Na przykład jałowiec dobrze rośnie w pobliżu jemioły,

czerpiąc korzyści z wizyt ptaków żywiących się jej owocami.

from the visiting berry-eating birds.

Through the many benefits it provides,

Dzięki licznym zaletom jemioła wpływa na różnorodność

mistletoe influences diversity and allows ecosystems to flourish.

i pozwala ekosystemom rozkwitać.

You might even say, that for this iconic plant,

W przypadku tej kultowej rośliny życie imituje legendę.

life imitates legend.

In the wild, mistletoe has the power to bring things together.

W przyrodzie jemioła ma moc przyciągania

And in our own traditions we see that happening too.

i to samo dzieje się w naszej tradycji, o czym sami możecie się przekonać.