What causes seizures, and how can we treat them? - Christopher E. Gaw

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Nearly three millennia ago,

Neredeyse üç bin yıl önce,

a Babylonian tablet described a curious illness called miqtu.

bir Babil tableti miqtu denen tuhaf bir hastalığı anlatıyordu.

Said to cause symptoms ranging from facial twitching to full body convulsions,

Yüz tikleri ve vücut kasılmaları gibi belirtilere neden olduğu söylenirken

the Babylonians believed those afflicted were possessed by evil spirits,

Babilliler, hastalığa yakalananların kötü ruhlar tarafından ele geçirildiğine

and the only treatment was divine intervention.

ve tek tedavinin ilahi müdahale olduğuna inanıyorlardı.

Today, we know the symptoms of miqtu by another name,

Günümüzde miqtu’nun belirtilerini başka bir isimle biliyoruz

and modern medicine has developed numerous treatments

ve modern tıp nöbet geçirenler için

for those experiencing seizures.

çok sayıda tedavi geliştirdi.

But these ancient afflictions still hold a surprising number of secrets.

Ama bu antik hastalıklar hala şaşırtıcı sayıda sır barındırıyor.

Doctors define a seizure as any set of symptoms

Doktorlar, beyindeki aşırı elektriksel aktiviteden kaynaklanan

resulting from excess electrical activity in the brain.

her bir takım belirtiyi nöbet olarak tanımlıyor.

Outside this shared feature, there is a massive range of seizure symptoms,

Bu ortak özelliğin dışında, çok sayıda nöbet belirtileri bulunuyor

and researchers have identified a variety of different seizure types.

ve araştırmacılar çeşitli nöbet türleri tespit ettiler.

But regardless of the underlying conditions that cause them,

Ama nöbetlere neden olan altında yatan durumlara rağmen,

every seizure begins here.

her nöbet burada başlar.

Hippocrates identified the brain as the source of seizures around 400 BCE.

Hipokrat, MÖ 400′lerde beyni nöbetlerin kaynağı olarak gösterdi.

However, this insight didn't immediately lead to better treatments.

Ancak bu görüş hemen daha iyi tedavilere yol açmadı.

Generally, ancient Greeks prescribed medicinal herbs and alterations in diet.

Genelde antik Yunanlar şifalı otlar ve beslenmede değişiklik tavsiye ederdi.

If they believed the seizure was caused by bleeding in the skull,

Nöbete kafatasındaki kanamanın neden olduğuna inandıklarında

they sometimes employed a technique called trepanation.

bazen trepanasyon denen bir tekniği uygularlardı.

This early surgery involved drilling a hole in the skull to let blood escape

Bu ameliyat, kanın sızarak beyindeki baskıyı dindirmek için

and relieve pressure on the brain.

kafatasında bir delik açmayı içeriyordu.

Trepanation had... sizable risks.

Trepanasyonun... büyük riskleri vardı.

But it wasn’t until the 19th century that scientists would make

Ancak bilim insanları nöbet tedavisinde sonraki aşamayı kaydetmeleri

the next leap forward in seizure treatment.

19. yüzyılı buldu.

In 1870, two German researchers discovered that using electricity

1870′te iki Alman araştırmacı, bir köpeğin beyninin belli bölgelerini uyarmak için

to stimulate specific areas of a dog’s brain could move parts of its body.

elektriği kullanmanın vücudunun bazı bölümlerini oynatabildiğini keşfetti.

Around the same time, other scientists discovered the brain and nervous system

Aynı yıllarda başka bilim insanları beynin ve sinir sisteminin

were connected via a network of cells called neurons

tüm vücut boyunca elektrik sinyalleri ileten ve nöron denen

that transmitted electrical signals throughout the body.

bir hücre ağı ile bağlı olduklarını keşfetti.

This established the brain as the control center for nerve impulses

Bu, beyni düşüncelerimizi ve hareketlerimizi belirleyen

that determine our thoughts and movement.

sinir sinyalleri için kontrol merkezi olarak belirledi.

Better yet, this model made it clear that seizures were due to errors

Daha da iyisi, bu model nöbetlerin

yanlış tetiklenen nöronlar ya da aşırı elektriksel aktivite gibi

in that control center,

such as misfiring neurons or excess electrical activity.

bu kontrol merkezindeki hatalardan dolayı olduğunu netleştirdi.

Early experiments even suggested that different patterns of misfiring

Hatta ilk deneyler farklı biçimdeki yanlış tetiklemelerin

could account for different seizure types and symptoms.

farklı nöbet türleri ve belirtilerinden sorumlu olabileceğini ileri sürdü.

So if seizures were due to neurons misfiring,

O halde nöbetler yanlış tetiklenen nöronlar yüzündense

how could doctors stop this from happening?

doktorlar bunun olmasını nasıl durdurabilirler?

Physicians like Sir Charles Locock hypothesized that sedative drugs

Sör Charles Locock gibi hekimler, sakinleştirici ilaçların

might calm overactive brain activity,

aşırı faal beyin aktivitesini sakinleştirebileceğini varsaydılar,

a theory he confirmed by treating seizures

bu teoriyi nöbetleri potasyum bromür denen bir ilaçla tedavi ederek doğruladı.

with a medication called potassium bromide.

Others like Sir Victor Horsley

Sör Victor Horsley gibi diğerleri,

suspected that removing damaged parts of the brain might stop a patient's seizures.

beynin hasarlı bölümlerini alarak hastanın nöbetlerini durdurabileceklerini sandılar.

In 1886, he performed a craniotomy,

1886′da bir kraniotomi gerçekleştirdi,

temporarily removing part of a patient's skull to extract scarred brain tissue.

yaralı beyin dokusunu almak için

hastanın kafatasının bir bölümünü geçici olarak çıkardı.

Not only did his patient survive, but his seizures improved,

Hem hastası hayatta kaldı hem de nöbetleri düzeldi,

launching further research in surgical treatments.

cerrahi tedavilerde daha ileri araştırmaları başlattı.

Over the next two centuries, seizure treatments advanced rapidly.

Sonraki iki yüzyıl boyunca, nöbet tedavileri hızla gelişti.

And today, there are dozens of available seizure medications

Günümüzde eşi benzeri görülmemiş özgünlükle işe yarayan

that work with unprecedented specificity.

düzinelerce nöbet ilaçları bulunuyor.

Some newer medications are able to focus on specific proteins

Bazı yeni ilaçlar elektriksel aktiviteyi yönetmeye yardımcı olmak için

in the neuron to help manage electrical activity.

nöronlardaki belli proteinlere odaklanabiliyor.

And advanced brain imaging techniques can sometimes allow doctors to pinpoint

Gelişmiş beyin görüntüleme teknikleri ise bazen beynin tam olarak hangi bölümlerinin

exactly what parts of the brain are causing an individual's seizures.

kişide nöbetlere sebep olduğunu gösterebiliyor.

Surgeons then use this information to perform targeted surgeries.

Cerrahlar sonrasında bu bilgiyi

o bölgeye yönelik ameliyatlar gerçekleştirmek için kullanıyor.

These various treatments help doctors manage the majority of seizure cases,

Bu çeşitli tedaviler,

doktorların nöbet vakalarının çoğunun üstesinden gelmesini

allowing most people with seizures to live healthy and comfortable lives.

ve nöbet geçiren çoğu kişinin sağlıklı ve huzurlu hayatlar yaşamalarını sağlıyor.

But the underlying pathology of many seizures remains elusive.

Ama çoğu nöbetin altında yatan patoloji anlaşılması zor kalmaya devam ediyor.

In cases without clear brain damage or certain types of pre-existing conditions,

Bariz beyin hasarının ya da önceden var olan durumların

belli türleri olmadığı vakalarda

it's incredibly difficult to determine what causes neurons to misfire.

nöronların yanlış tetiklenmesine neyin neden olduğunu bulmak oldukça zorlaşıyor.

It's also not always clear why some treatments are effective.

Bazı tedavilerin neden etkili olduğu da her zaman açık değil.

And even more mysterious are cases where seizures are resistant

Daha da gizemli olansa benzer nöbet türlerinde işe yarayan mevcut tedavilere

to existing treatments that work on similar seizure types.

karşı kayan nöbetlerin olduğu vakalar.

Scientists are still working on these questions,

Bilim insanları hala bu sorular üzerine çalışıyorlar

but there are clear answers for what to do

ama eğer nöbet geçiren biriyle karşılaşırsanız

if you encounter someone experiencing a seizure.

ne yapılması gerektiği konusunda net cevaplar var.

You should never hold a seizing person down,

Nöbet geçiren birini asla yatırmamalı,

put objects in their mouth, or perform CPR.

ağızlarına nesneler koymamalı veya kalp masajı yapmamalısınız.

Instead, try to keep the person safe from falling or bumping their head,

Bunun yerine, nöbet geçiren kişiyi düşmekten

ya da kafalarını vurmalarından korumaya çalışmalı,

shift them onto their side to keep airways open,

solunum yolunu açık tutmak için yan yatırmalı

and stay with them until medical help arrives.

ve tıbbi yardım geleseye kadar yanlarında kalmalısınız.