What causes seizures, and how can we treat them? - Christopher E. Gaw

Translator: Quyen Phan Reviewer: Nguyen Quoc Khanh Phan

Nearly three millennia ago,

Gần ba thiên niên kỉ trước,

a Babylonian tablet described a curious illness called miqtu.

một tấm bảng thời Babylon đã mô tả một căn bệnh nghiêm trọng tên là miqtu.

Said to cause symptoms ranging from facial twitching to full body convulsions,

Căn bệnh ấy có nhiều triệu chứng khác nhau,

từ co giật cơ mặt đến co giật toàn thân,

the Babylonians believed those afflicted were possessed by evil spirits,

người Babylon tin rằng linh hồn ma quỷ

đã ám những nạn nhân kia, khiến họ đau đớn,

and the only treatment was divine intervention.

và cách chữa trị duy nhất là nhờ vào sự can thiệp của thần linh.

Ngày nay, chúng ta biết các triệu chứng của bệnh miqtu

Today, we know the symptoms of miqtu by another name,

bằng một cái tên khác,

and modern medicine has developed numerous treatments

và nền y học hiện đại đã phát triển vô số cách chữa trị

for those experiencing seizures.

cho những người đang sống cùng các cơn động kinh.

But these ancient afflictions still hold a surprising number of secrets.

Tuy nhiên, những tai họa cổ xưa này vẫn còn nắm giữ

nhiều bí mật đáng kinh ngạc.

Doctors define a seizure as any set of symptoms

Các bác sĩ định nghĩa một cơn động kinh là một tập hợp các triệu chứng bất kì

resulting from excess electrical activity in the brain.

gây ra bởi hoạt động điện não vượt quá giới hạn.

Outside this shared feature, there is a massive range of seizure symptoms,

Ngoài những đặc điểm trên, có rất nhiều các triệu chứng động kinh,

and researchers have identified a variety of different seizure types.

và các nhà nghiên cứu đã xác định nhiều loại động kinh khác nhau.

But regardless of the underlying conditions that cause them,

Tuy nhiên, bất kể các nguyên nhân gây ra chúng,

every seizure begins here.

mọi cơn động kinh đều bắt nguồn từ đây.

Hippocrates identified the brain as the source of seizures around 400 BCE.

Hippocrates đã xác định não bộ là nguồn gốc của các cơn động kinh

vào khoảng năm 400 Trước Công nguyên.

However, this insight didn't immediately lead to better treatments.

Tuy nhiên, quan niệm này không tức thì dẫn đến các cách chữa trị tốt hơn.

Generally, ancient Greeks prescribed medicinal herbs and alterations in diet.

Nhìn chung, người Hy Lạp cổ điều trị bằng thảo dược

và thay đổi chế độ ăn uống.

If they believed the seizure was caused by bleeding in the skull,

Nếu họ tin rằng động kinh xảy ra là do chảy máu trong hộp sọ,

they sometimes employed a technique called trepanation.

thi thoảng họ áp dụng một kĩ thuật có tên là phẫu thuật khoan sọ.

This early surgery involved drilling a hole in the skull to let blood escape

Phẫu thuật này đòi hỏi việc khoan một lỗ trên hộp sọ

giúp máu thoát ra

and relieve pressure on the brain.

và giảm bớt áp lực cho não.

Trepanation had... sizable risks.

Phẫu thuật khoan sọ có... rủi ro khá lớn.

But it wasn’t until the 19th century that scientists would make

Tuy nhiên, mãi cho đến thế kỉ 19, các nhà khoa học

the next leap forward in seizure treatment.

mới tạo được bước tiến tiếp theo trong điều trị động kinh.

In 1870, two German researchers discovered that using electricity

Vào năm 1870, hai nhà nghiên cứu người Đức đã khám phá ra việc sử dụng điện

to stimulate specific areas of a dog’s brain could move parts of its body.

để kích thích những vùng nhất định trong não của một chú chó

có thể di chuyển các bộ phận khác trong cơ thể.

Around the same time, other scientists discovered the brain and nervous system

Cùng lúc đó, các nhà khoa học khác đã phát hiện ra não và hệ thần kinh

were connected via a network of cells called neurons

được kết nối qua một mạng lưới các tế bào được gọi là tế bào thần kinh,

that transmitted electrical signals throughout the body.

chúng truyền tín hiệu điện đi khắp cơ thể.

This established the brain as the control center for nerve impulses

Điều này khiến cho bộ não trở thành trung tâm điều khiển các xung thần kinh

that determine our thoughts and movement.

quyết định suy nghĩ và hành động của chúng ta.

Better yet, this model made it clear that seizures were due to errors

Hơn nữa, mô hình này giúp ta hiểu rõ hơn rằng động kinh là do các sai sót

in that control center,

xảy ra trong trung tâm điều khiển,

such as misfiring neurons or excess electrical activity.

ví dụ như rối loạn tế bào thần kinh hay hoạt động điện quá giới hạn.

Early experiments even suggested that different patterns of misfiring

Các thí nghiệm ban đầu thậm chí còn gợi ý rằng

các hình thức rối loạn khác nhau

could account for different seizure types and symptoms.

có thể giải thích cho các triệu chứng và kiểu động kinh khác nhau.

So if seizures were due to neurons misfiring,

Vì vậy, nếu động kinh là do rối loạn các tế bào thần kinh,

how could doctors stop this from happening?

làm thế nào để các bác sĩ ngăn việc này xảy ra?

Physicians like Sir Charles Locock hypothesized that sedative drugs

Các bác sĩ như Ngài Charles Locock đưa ra giả thuyết rằng thuốc an thần

might calm overactive brain activity,

có thể làm dịu hoạt động quá mức của não,

a theory he confirmed by treating seizures

một lý thuyết được ông xác nhận bằng việc chữa trị động kinh

with a medication called potassium bromide.

với một loại thuốc có tên là potassium bromide.

Others like Sir Victor Horsley

Các bác sĩ khác như Ngài Victor Horsley

suspected that removing damaged parts of the brain might stop a patient's seizures.

hoài nghi rằng việc loại bỏ các phần bị tổn thương của não

có thể dừng cơn động kinh ở người bệnh.

In 1886, he performed a craniotomy,

Vào năm 1886, ông thực hiện một ca phẫu thuật não,

temporarily removing part of a patient's skull to extract scarred brain tissue.

tạm thời loại bỏ một phần hộp sọ của bệnh nhân

để loại bỏ mô não tổn thương.

Not only did his patient survive, but his seizures improved,

Bệnh nhân của ông không những sống sót, mà cơn động kinh cũng được cải thiện,

launching further research in surgical treatments.

thúc đẩy nghiên cứu cách chữa trị bằng phẫu thuật.

Over the next two centuries, seizure treatments advanced rapidly.

Trong hai thế kỉ tiếp theo, việc chữa trị động kinh

phát triển nhanh chóng.

And today, there are dozens of available seizure medications

Và ngày nay, có sẵn hàng tá thuốc điều trị động kinh

that work with unprecedented specificity.

có độ đặc hiệu chưa từng thấy.

Some newer medications are able to focus on specific proteins

Một số loại thuốc mới hơn có thể tập trung vào từng protein cụ thể

in the neuron to help manage electrical activity.

trong tế bào thần kinh để giúp chế ngự hoạt động điện.

And advanced brain imaging techniques can sometimes allow doctors to pinpoint

Và các kĩ thuật chụp ảnh não tiên tiến

thỉnh thoảng có thể cho phép bác sĩ xác định chính xác

exactly what parts of the brain are causing an individual's seizures.

các phần của bộ não đang gây ra cơn động kinh của người bệnh.

Surgeons then use this information to perform targeted surgeries.

Sau đó, các bác sĩ phẫu thuật sử dụng những thông tin này

để thực hiện các phẫu thuật chuẩn xác.

These various treatments help doctors manage the majority of seizure cases,

Những cách chữa trị đa dạng giúp bác sĩ chế ngự

phần lớn các ca động kinh,

allowing most people with seizures to live healthy and comfortable lives.

cho phép hầu hết bệnh nhân động kinh sống khỏe mạnh và thoải mái.

But the underlying pathology of many seizures remains elusive.

Tuy nhiên, cơ chế sinh bệnh của nhiều loại động kinh

vẫn còn là bí ẩn.

In cases without clear brain damage or certain types of pre-existing conditions,

Trong trường hợp không phát hiện rõ các tổn thương ở não

hoặc các bệnh lý đã tồn tại từ trước,

it's incredibly difficult to determine what causes neurons to misfire.

rất khó xác định nguyên nhân khiến các tế bào thần kinh bị rối loạn.

It's also not always clear why some treatments are effective.

Vì vậy, khó biết được vì sao một số cách chữa trị lại hiệu quả.

And even more mysterious are cases where seizures are resistant

Bí ẩn hơn nữa là trong nhiều trường hợp, cơn động kinh kháng lại

to existing treatments that work on similar seizure types.

phác đồ chữa trị, dù phác đồ này hiệu quả

đối với các cơn động kinh cùng loại.

Scientists are still working on these questions,

Các nhà khoa học vẫn đang tìm lời giải cho những câu hỏi này,

but there are clear answers for what to do

nhưng câu trả lời về những gì nên làm thì đã quá rõ ràng

if you encounter someone experiencing a seizure.

nếu bạn tình cờ gặp ai đó đang trải qua cơn động kinh.

You should never hold a seizing person down,

Bạn không được đặt người đang động kinh xuống,

put objects in their mouth, or perform CPR.

đưa đồ vật vào miệng họ, hoặc hồi sức tim phổi.

Instead, try to keep the person safe from falling or bumping their head,

Thay vào đó, hãy cố gắng giữ nạn nhân khỏi bị ngã hoặc va đập vào đầu,

shift them onto their side to keep airways open,

đặt họ nằm nghiêng để giữ cho đường thở thông thoáng,

and stay with them until medical help arrives.

và ở lại với họ cho đến khi nhân viên y tế đến.