Why is meningitis so dangerous? - Melvin Sanicas

Çeviri: berat güven Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

In 1987, tens of thousands of people

1987'de on binlerce insan Suudi Arabistan'da

gathered in Saudi Arabia for the annual Hajj pilgrimage.

Hac ibadeti için toplandı

But what started out as a celebration led to a health crisis:

ama bir sağlık krizine yol açan bir şey ortaya çıktı.

just a few days after the pilgrimage,

Hac'dan bir iki gün sonra

more than 2,000 cases of meningitis broke out

Suudi Arabistan ve bütün dünyada

spreading across Saudi Arabia and the rest of the world.

2.000'den fazla menenjit vakası ortaya çıktı.

The outbreak was so fierce

Bu salgın o kadar şiddetliydi ki

that it was believed to have sparked a wave of deadly meningitis epidemics

sonunda dünyada on binlerce kişinin hastalığı kapması ile sonuçlanan

that ultimately infected tens of thousands of people worldwide.

ölümcül bir menenjit dalgasını başlattığına inanıldı.

Meningitis is the inflammation of the meninges,

Menenjit beyin ve omurilik zarının iltihaplanmasıdır,

three tissue layers responsible for protecting the brain and spinal cord.

bu üç doku katmanının görevi beyin ve omuriliği korumak.

What makes meningitis so dangerous compared to other diseases

Menenjiti diğer hastalıklardan çok daha tehlikeli yapan şey

is the sheer speed with which it invades a person’s body.

insan vücuduna çok hızlı yayılması.

In the worst cases, it causes death within a day.

En şiddetli vakalarda hastayı bir gün içinde öldürür.

Fortunately, that’s rare for patients who receive early medical treatment.

Neyse ki tedaviye erken başlanan hastalarda bu durum nadiren gerçekleşir.

The disease primarily comes in three forms:

Hastalık temelde üç şeyden kaynaklanır:

fungal, viral, and bacterial-- the last being the most deadly by far,

Mantar, virüs ve bakteri- sonuncusu en ölümcül olanı

and what we’ll focus on.

ve oraya odaklanacağız.

People usually contract bacterial meningitis by breathing in

İnsanlar bakteriyel menenjite, hastalığı kapmış birinin

tiny particles of mucus and saliva that spray into the air

hapşırması veya öksürmesiyle havaya karışan küçük balgam

when an infected person sneezes or coughs.

veya salya zerreciklerini nefes yoluyla içine çekerek yakalanır.

It can also be transmitted through kissing,

Ayrıca öpüşme yoluyla,

or sharing cigarettes, toothbrushes or utensils.

sigara, diş fırçası, çatal, kaşık veya bardak paylaşmakla da geçebilir.

Some people can be infected and carry the disease

Bazı insanlar hastalığı kapmasına rağmen

without showing symptoms or getting sick,

belirti göstermeden hastalığı taşıyabilir

which helps the disease spread quickly to others.

ve diğer insanlara hızla bulaştırabilir.

Once the bacteria enter the nose, mouth, and throat,

Bakteri, burun, ağız veya boğazdan içeri girdikten sonra

they cross the surrounding membranes and enter the bloodstream.

etrafındaki zarları aşarak kana karışır.

From there, bacteria have rapid access to the body’s tissues

Oradan da hızla vücut dokularına ulaşır

--including a membrane called the blood-brain barrier.

ve bunlar arasında kan beyin bariyeri denen bir zar da vardır.

This is made of a tight mesh of cells which separate blood vessels from the brain,

Bu zar sıkı bir hücre ağından oluşur ve kan akışı ile beyni birbirinden ayırır

and block everything except for a specific set of particles,

ve su ve bazı gazlar dâhil belirli parçacıklar haricindeki

including water molecules and some gases.

diğer şeylerin geçişine izin vermez.

But in ways that scientists are still trying to understand,

Ama bilim insanlarının hâlâ çözemediği bir yöntemle

meningitis bacteria can trick the barrier into letting them through.

menenjit bakterisi bu bariyeri kandırarak içeri girmeyi başarabilir.

Inside the brain, the bacteria swiftly infect the meninges.

Beyne giren menenjit hızla beyin zarına saldırır.

This triggers inflammation as the body’s immune response kicks into overdrive,

Bu durum vücudun bağışıklık sistemini alarma geçirir ve ateş yapar,

bringing on fever and intense headaches.

yüksek ateş ve yoğun baş ağrısı görülür.

As swelling in the meninges worsens, the neck begins to stiffen.

Beyin zarındaki şişme arttıkça boyun sertleşmeye başlar.

Swelling in the brain disrupts its normal function--

Beyindeki şişme normal işlevleri durdurur

causing symptoms like hearing loss and extreme light sensitivity.

ve işitme kaybı ve ışığa karşı aşırı hassasiyet gibi belirtiler görülür.

As pressure increases in the cranium, it may also make the person confused--

Kafatası içindeki basınç arttıkça kişinin zihni bulanıklaşabilir,

one of the hallmarks of the disease.

bu, hastalığın en önemli ayırt edici özellliklerindendir.

A few hours in, the rapidly multiplying bacteria start to release toxins,

Hızla çoğalan bakteriler birkaç saat içinde toksin üretmeye başlar

leading to septicemia, also known as blood poisoning.

ve kan zehirlenmesi olarak da bilinen septisemiye yol açar.

This breaks down blood vessels,

Bu durum kan hücrelerinde yıkıma yol açar

letting blood seep out and form what starts out looking like a rash,

ve kızarıklık gibi görünen sızıntı kanamalarına yol açar

and evolves into big discoloured blots beneath the skin.

ve daha sonra bunlar cilt altında bozuk renkli lekelere dönüşür.

At the same time, these toxins burn through oxygen in the blood,

Bu toksinler aynı zamanda kandaki oksijeni yakmaya başlar

reducing the amount that gets to major organs like the lungs and kidneys.

ve akciğer ve böbrek gibi ana organlara giden oksijen azalır.

That increases the chance of organ shut down

Bu durum organ çökmesi olasılığını artırır

--and alongside spreading septicemia, threatens death.

ve septiseminin yayılmasıyla hayati tehlike ortaya çıkar.

That all sounds scary, but doctors are so good at treating meningitis

Bütün bunlar çok korkutucu, ancak doktorlar menenjit tedavisinde oldukça iyi

that a visit to the hospital can drastically reduce an adult’s risk of dying from it.

ve hastaneye başvurmak bir yetişkinin bu hastalıktan ölme riskini çok azaltır.

The longer it’s left untreated, though,

Fakat tedavide geç kalındıkça

the more likely it will lead to lasting damage.

kalıcı bir hasar oluşması riski de artar.

If declining oxygen levels cause cell death in extreme parts of the body

Oksijen miktarındaki azalma örneğin el ayak parmakları gibi

--like fingers, toes, arms and legs-- the risk of amputation goes up.

uç organlarda hücre ölümüne yol açarsa bunların kesilme riski vardır.

And if bacterial toxins accumulate in the brain and trigger cell death,

Eğer bakteriyel toksinler beyinde birikir ve hücre ölümü oluşursa

meningitis could also cause long-term brain damage and memory loss.

menenjit uzun süreli beyin hasarı ve hafıza kaybına da yol açabilir.

So fast treatment, or better yet, prevention, is critical.

Yani hızlı müdahale veya daha iyisi korunma çok önemli.

That's why most countries have vaccines that defend against the disease

Bu nedenle pek çok ülke bu hastalığın en ölümcül türlerine karşı

in its deadliest forms.

aşı kullanmaktadır.

Those are usually given to the people who are most at risk--like young children,

Aşılar genellikle yaşı küçük çocuklar,

people with weak immune systems, or people who gather in large groups

bağışıklık sistemi zayıf olanlar veya menenjit salgınına açık

where an outbreak of meningitis could potentially happen.

kalabalık toplanma grupları gibi en riskli gruplara uygulanır.

In addition to those gatherings,

Bu toplanmalara ek olarak

meningitis is most common in a region called the meningitis belt

menenjitin yaygın görüldüğü bir diğer bölge menenjit kuşağı denen

that stretches across Africa, though cases do happen all over the world.

Afrika'dan başlayan ve şiddetli salgınlarda dünyaya uzanan bir kuşaktır.

If you’re concerned that you or someone you know may have meningitis,

Eğer kendiniz veya bir tanıdığınızın menenjit kaptığından şüphelenirseniz

get to the doctor as soon as possible;

en kısa sürede doktora başvurun,

quick action could save your life.

hızlı olmak hayatınızı kurtarabilir.