Why is meningitis so dangerous? - Melvin Sanicas

Translator: Hung Tran Phi Reviewer: Anh Lê

In 1987, tens of thousands of people

Năm 1987, hàng chục ngàn người đổ về Ả Rập Saudi

gathered in Saudi Arabia for the annual Hajj pilgrimage.

cho cuộc hành hương Haji hàng năm.

But what started out as a celebration led to a health crisis:

Tuy nhưng lễ hội ấy đã khơi mào cho một cuộc khủng hoảng về sức khỏe:

just a few days after the pilgrimage,

chỉ vài ngày sau cuộc hành hương, hơn 2.000 ca viêm màng não bùng phát,

more than 2,000 cases of meningitis broke out

lan khắp Ả Rập Saudi và sau đó là cả thế giới.

spreading across Saudi Arabia and the rest of the world.

The outbreak was so fierce

Sự bùng phát dữ dội đến mức được cho là tạo ra một đại dịch viêm màng não

that it was believed to have sparked a wave of deadly meningitis epidemics

that ultimately infected tens of thousands of people worldwide.

lây nhiễm cho hàng chục ngàn người trên toàn thế giới.

Meningitis is the inflammation of the meninges,

Viêm màng não là hiện tượng viêm của màng não, vốn gồm ba lớp

three tissue layers responsible for protecting the brain and spinal cord.

chịu trách nhiệm bảo vệ não và tủy sống.

What makes meningitis so dangerous compared to other diseases

Điều làm viêm màng não rất nguy hiểm so với những bệnh khác

is the sheer speed with which it invades a person’s body.

là tốc độ nó tấn công cơ thể người bệnh.

In the worst cases, it causes death within a day.

Trường hợp xấu nhất, cái chết sẽ đến chỉ trong một ngày.

Fortunately, that’s rare for patients who receive early medical treatment.

May thay, điều đó hiếm khi xảy ra khi bệnh nhân được điều trị y tế từ sớm.

The disease primarily comes in three forms:

Bệnh có ba nguyên nhân chính:

fungal, viral, and bacterial-- the last being the most deadly by far,

nấm, virus và vi khuẩn là tác nhân nguy hiểm nhất,

and what we’ll focus on.

cũng là tâm điểm của bài học này.

Mọi người thường nhiễm khuẩn

People usually contract bacterial meningitis by breathing in

tiny particles of mucus and saliva that spray into the air

do hít phải những giọt chất nhầy và nước bọt trong không khí

when an infected person sneezes or coughs.

từ người bị nhiễm khi họ hắt xì hoặc ho.

It can also be transmitted through kissing,

Bệnh cũng lây lan qua hôn, hút thuốc chung,

or sharing cigarettes, toothbrushes or utensils.

dùng chung bàn chải và đồ cá nhân.

Some people can be infected and carry the disease

Vài người có thể bị nhiễm và mang mầm bệnh mà không có biểu hiện bệnh,

without showing symptoms or getting sick,

điều có thể khiến căn bệnh lan rất nhanh cho người khác.

which helps the disease spread quickly to others.

Once the bacteria enter the nose, mouth, and throat,

Khi vi khuẩn xâm nhập vào mũi, miệng và họng,

they cross the surrounding membranes and enter the bloodstream.

chúng xuyên qua niêm mạc và vào thẳng mạch máu.

From there, bacteria have rapid access to the body’s tissues

Từ đó, vi khuẩn xâm nhập nhanh mô của cơ thể - bao gồm màng

--including a membrane called the blood-brain barrier.

gọi là hàng rào máu não.

This is made of a tight mesh of cells which separate blood vessels from the brain,

Màng này được tạo thành từ mạng lưới các tế bào

giúp ngăn cách mạch máu và não, ngăn chặn mọi thứ xâm nhập

and block everything except for a specific set of particles,

trừ một số phân tử đặc biệt, như nước và vài phân tử khí khác.

including water molecules and some gases.

But in ways that scientists are still trying to understand,

Bằng cách mà các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu,

meningitis bacteria can trick the barrier into letting them through.

vi khuẩn viêm màng não có thể đánh lừa hàng rào này và xâm nhập.

Inside the brain, the bacteria swiftly infect the meninges.

Bên trong não, vi khuẩn nhanh chóng gây viêm màng não,

This triggers inflammation as the body’s immune response kicks into overdrive,

tạo hiện tượng viêm khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức cần thiết,

bringing on fever and intense headaches.

gây triệu chứng sốt và đau đầu dữ dội.

As swelling in the meninges worsens, the neck begins to stiffen.

Khi sự phù nề màng não tiến triển xấu, sẽ có hiện tượng cổ gượng.

Swelling in the brain disrupts its normal function--

Sự trương phồng não gây rối loạn chức năng cơ bản - gây các triệu chứng

causing symptoms like hearing loss and extreme light sensitivity.

như mất thính lực và cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng.

As pressure increases in the cranium, it may also make the person confused--

Khi áp suất trong sọ tăng lên, nó khiến bệnh nhân lơ mơ --

một trong các dấu hiệu đặc hiệu của bệnh.

one of the hallmarks of the disease.

A few hours in, the rapidly multiplying bacteria start to release toxins,

Vài giờ sau, vi khuẩn nhân lên nhanh chóng và bắt đầu giải phóng độc tố,

leading to septicemia, also known as blood poisoning.

dẫn đến nhiễm trùng máu, hay còn gọi là nhiễm độc máu.

This breaks down blood vessels,

Chất này gây vỡ mạch máu, máu tràn ra và tạo thành cấu trúc trông như ban đỏ,

letting blood seep out and form what starts out looking like a rash,

and evolves into big discoloured blots beneath the skin.

và hình thành những vết bầm lớn dưới da.

At the same time, these toxins burn through oxygen in the blood,

Cùng lúc, độc tố phân hủy oxy trong máu, làm giảm oxy đến các cơ quan quan trọng

reducing the amount that gets to major organs like the lungs and kidneys.

như phổi và thận,

That increases the chance of organ shut down

khiến các cơ quan có khả năng dừng hoạt động--

--and alongside spreading septicemia, threatens death.

đồng thời, làm tăng nhiễm trùng máu, đe dọa tính mạng.

That all sounds scary, but doctors are so good at treating meningitis

Tất cả nghe thật đáng sợ,

nhưng bác sĩ rất giỏi trong việc điều trị, ở người lớn, bệnh nhân được phát hiện sớm

that a visit to the hospital can drastically reduce an adult’s risk of dying from it.

có thể nhanh chóng giảm nguy cơ tử vong

The longer it’s left untreated, though,

Càng điều trị chậm trễ, nguy cơ để lại di chứng càng cao.

the more likely it will lead to lasting damage.

If declining oxygen levels cause cell death in extreme parts of the body

Khi sự giảm oxy dẫn đến sự chết tế bào ở bộ phận ở xa của cơ thể--

--like fingers, toes, arms and legs-- the risk of amputation goes up.

như ngón tay, ngón chân, tay và chân-- khả năng cao là phải cắt cụt chi.

And if bacterial toxins accumulate in the brain and trigger cell death,

Và nếu độc tố vi khuẩn tích tụ trong não và gây ra chết tế bào,

meningitis could also cause long-term brain damage and memory loss.

viêm màng não có thể gây tổn thương não lâu dài và mất trí nhớ.

So fast treatment, or better yet, prevention, is critical.

Nên việc chữa trị khẩn cấp, hay hơn hết, sự phòng ngừa là rất quan trọng.

That's why most countries have vaccines that defend against the disease

Đó là lí do nhiều quốc gia có vắc-xin phòng ngừa

in its deadliest forms.

thể bệnh nguy hiểm nhất này.

Those are usually given to the people who are most at risk--like young children,

Chúng thường được tiêm cho đối tượng có nguy cơ cao như trẻ nhỏ,

people with weak immune systems, or people who gather in large groups

người có miễn dịch yếu, hay những người

tụ tập thành đám đông, có nguy cơ bùng phát dịch cao.

where an outbreak of meningitis could potentially happen.

In addition to those gatherings,

Hơn nữa, viêm màng não rất phổ biến tại những vùng được gọi là

meningitis is most common in a region called the meningitis belt

vành đai viêm màng não ở châu Phi

that stretches across Africa, though cases do happen all over the world.

dù các ca bệnh vẫn xảy ra toàn thế giới.

If you’re concerned that you or someone you know may have meningitis,

Nếu thấy mình hay người thân có dấu hiệu viêm màng não,

get to the doctor as soon as possible;

hãy đến bác sĩ sớm nhất có thể,

quick action could save your life.

hành động sớm có thể cứu được mạng sống.