How does anesthesia work? - Steven Zheng

Çeviri: Gizem Gözde Uçar Gözden geçirme: Sancak Gülgen

If you've had surgery,

Eğer ameliyat olduysanız,

you might remember starting to count backwards from ten,

ondan geriye doğru saymaya başladığınızı hatırlarsınız.

nine,

Dokuz,

eight,

Sekiz

Ve uyanıp, siz beşe gelene kadar ameliyatın

and then waking up with the surgery already over before you even got to five.

çoktan bitmiş olduğunun farkında varırsınız.

And it might seem like you were asleep, but you weren't.

Sanki uyumuşsunuz gibi gelebilir, ama uykuda değildiniz.

You were under anesthesia,

Anestezi etkisi altındaydınız.

which is much more complicated.

Bu, uykudan biraz daha karmaşık bir durum.

You were unconscious,

Bilinciniz kapalıydı,

but you also couldn't move,

ve aynı zamanda kıpırdayamıyor,

form memories,

yeni anılar oluşturamıyor

or, hopefully, feel pain.

ve umarım ki acı hissedemiyordunuz.

Without being able to block all those processes at once,

Bütün bunları durdurmadan

many surgeries would be way too traumatic to perform.

birçok ameliyatı gerçekleştirmek korkunç olurdu.

Ancient medical texts from Egypt, Asia and the Middle East

Antik Mısır’a, Asya’ya ve Orta Doğu’ya ait tıbbı metinlerde

all describe early anesthetics

İlk anestetiklerin içinde

containing things like opium poppy,

haşhaş,

mandrake fruit,

adamotu

ve alkol gibi maddelerin olduğu tarif ediliyordu.

and alcohol.

Today, anesthesiologists often combine

Bugün anestezi uzmanları ameliyat için

gerekli dengeyi oluşturmak için

regional, inhalational and intravenous agents

çoğunlukla bölgesel, inhalasyon (teneffüs),

to get the right balance for a surgery.

ve damar içi öğeleri birleştirerek kullanırlar.

Regional anesthesia blocks pain signals from a specific part of the body

Bölgesel anestezi vücudun belirli bir yerinden gelen

from getting to the brain.

acı sinyallerinin beyne ulaşmasını engeller.

Pain and other messages travel through the nervous system as electrical impulses.

Acı ve diğer mesajlar sinir sisteminde elektriksel impulslar

yani uyarılar olarak ilerler.

Regional anesthetics work by setting up an electrical barricade.

Bölgesel anestezi ise bir elektrik bariyeri kurarak çalışır.

They bind to the proteins in neurons' cell membranes

Nöronların hücre zarlarındaki yüklü partikülleri

that let charged particles in and out,

içeri ve dışarı alan proteinlere bağlanırlar.

and lock out positively charged particles.

Ve pozitif yüklü olanları dışarıda bırakırlar.

One compound that does this is cocaine,

Bunu yapan bileşenlerden biri kokain.

whose painkilling effects were discovered by accident

Kokainin ağrıkesici etkileri bir göz hekimliği stajerinin

when an ophthalmology intern got some on his tongue.

diline yanlışlıkla geldiğinde keşfedilmiştir.

It's still occasionally used as an anesthetic,

Ara sıra anestetik olarak kullanılır,

but many of the more common regional anesthetics

Ama daha genel bir çok bölgesel anestezik maddenin

have a similar chemical structure and work the same way.

benzer kimyasal yapıları vardır ve aynı şekilde çalışırlar.

Ama bilincinizin yerinde olmaması gereken büyük ameliyatlarda

But for major surgeries where you need to be unconscious,

you'll want something that acts on the entire nervous system,

beyin de dahil tüm sinir sistemi üzerinde etkili

including the brain.

bir şeye ihtiyacınız vardır.

That's what inhalational anesthetics do.

Bu da inhalasyon anestezikleri ile sağlanır.

In Western medicine, diethyl ether was the first common one.

Batı tıbbında ilk genel kullanımı olan ise dietil eterdir.

It was best known as a recreational drug

İlk olarak eğlence amaçlı bir uyuşturucu olarak kullanılıyordu.

until doctors started to realize that people sometimes didn't notice

Ta ki doktorlar insanların eterin etkisi altındayken

injuries they received under the influence.

yaralandıklarını bazen fark etmediklerini anlayana kadar.

In the 1840s, they started sedating patients with ether

1840’larda insanları ameliyatlarda

during dental extractions and surgeries.

eter ile uyutmaya başladılar.

Nitrous oxide became popular in the decades that followed

1850’lerde ise nitröz oksit popülerleşti

and is still used today.

ve günümüzde hala kullanılmakta.

although ether derivatives, like sevoflurane, are more common.

Ama Sevofluran gibi eter türevlerinin kullanımı daha yaygındır.

İnhalasyon anestezikleri, genellikle 1870’lerde

Inhalational anesthesia is usually supplemented with intravenous anesthesia,

which was developed in the 1870s.

geliştirilmiş olan damar içi anestezikleriyle desteklenir.

Common intravenous agents include sedatives, like propofol,

Damar içi kullanımı yaygın olan yatıştırıcı maddelere,

which induce unconsciousness,

bilinçsizlik sağlayan propofol,

and opioids, like fentanyl, which reduce pain.

ve acıyı azaltan fentanil gibi opioidleri örnek verebiliriz.

These general anesthetics also seem to work

Bu genel anestezikler ayrıca sinir sistemindeki

by affecting electrical signals in the nervous system.

elektrik sinyallerini etkileyerek de çalışıyorlar.

Normally, the brain's electrical signals are a chaotic chorus

Normalde beynin elektrik sinyalleri karmaşık bir korodur.

as different parts of the brain communicate with each other.

Beynin farklı bölgeleri birbirleriyle iletişim halindedirler.

That connectivity keeps you awake and aware.

Bu bağlantılar sizi uyanık ve farkında tutarlar.

But as someone becomes anesthetized,

Ama biri, anestezi etkisi altına girdiğinde

those signals become calmer and more organized,

bu sinyaller sakinleşir ve daha düzenli bir hale gelirler.

suggesting that different parts of the brain

Yani beynin farklı bölgeleri

aren't talking to each other anymore.

birbiriyle konuşmayı bırakır.

There's a lot we still don't know about exactly how this happens.

Bunun tam olarak nasıl olduğuyla ilgili henüz bilmediğimiz çok şey var.

Several common anesthetics bind to the GABA-A receptor in the brain's neurons.

Bir çok yaygın anestezik beyindeki nöronların

GABA-A reseptörüne bağlanıyor.

They hold the gateway open,

Bunlar hücrenin kapılarını negatif yüklü partiküller

letting negatively charged particles flow into the cell.

içeri geçebilsinler diye açık tutuyorlar.

Negatif yük birikiyor ve bir tür tıkanıklık oluşturuyor

Negative charge builds up and acts like a log jam,

keeping the neuron from transmitting electrical signals.

böylelikle nöronun elektrik sinyali göndermesini engelliyor.

The nervous system has lots of these gated channels,

Sinir sisteminde bu çeşit bir sürü giriş çıkışı olan kanallar bulunur.

controlling pathways for movement,

Bunlar hareket,

hafıza

memory,

ve bilinç yollarını kontrol ederler.

and consciousness.

Most anesthetics probably act on more than one,

Bir çok anestezik bu yollardan bir kaçında etkili oluyor

and they don't act on just the nervous system.

ve sinir sisteminden çok daha fazlasına etki ediyorlar.

Many anesthetics also affect the heart,

Çoğu anestetik aynı zamanda kalbi,

lungs,

akciğerleri

and other vital organs.

ve diğer hayati organları da etkiler.

Just like early anesthetics,

Baldıran ve itboğan gibi

which included familiar poisons like hemlock and aconite,

tanıdık zehirlerin bir çoğunu içinde barındıran ilk anestetikler gibi,

modern drugs can have serious side effects.

Modern ilaçlarında çok ciddi yan etkileri olabilir.

So an anesthesiologist has to mix just the right balance of drugs

Bu yüzden bir anestezi uzmanının

ilaçları karıştırıp doğru dengeyi elde etmesi

to create all the features of anesthesia,

ve anesteziden isteneni oluşturması gerekir.

while carefully monitoring the patient's vital signs,

Aynı zamanda hastanın hayati sinyalleri

de gözetim altında tutulur.

and adjusting the drug mixture as needed.

Gerekli oldukça da anestezi miktarı uygun şekilde ayarlanır.

Anesthesia is complicated,

Anestezi karmaşıktır

but figuring out how to use it

ama nasıl kullanıldığını öğrenmek

allowed for the development of new and better surgical techniques.

daha iyi ameliyat tekniklerinin gelişimine yol açmıştır.

Surgeons could learn how to routinely and safely perform C-sections,

Cerrahlar nasıl daha güvenli sezaryen

yapabileceklerini öğrenebilmişler,

reopen blocked arteries,

tıkalı damarları tekrar açabilmişler,

replace damaged livers and kidneys,

zarar görmüş böbrekleri ve karaciğerleri değiştirebilmişler

and many other life-saving operations.

ve benzer birçok hayat kurtarıcı

operasyon yapabilmişlerdir.

And each year, new anesthesia techniques are developed

Her yıl daha çok hastayı ameliyat travmasından kurtarabilecek

that will ensure more and more patients survive the trauma of surgery.

yeni anestezi teknikleri geliştiriliyor.