How does anesthesia work? - Steven Zheng

Translator: Arvind Patil Reviewer: Smita Kantak

If you've had surgery,

तुमच्या शस्त्रक्रियेच्या वेळी

you might remember starting to count backwards from ten,

तुम्हाला दहा ते शून्य असे उलट अंक मोजण्यास सांगितले असेल

nine,

नऊ,

eight,

आठ

and then waking up with the surgery already over before you even got to five.

आणि तुम्ही एकदम जागे होता. शस्त्रक्रिया झाल्यावर पाच पर्यंत न मोजता .

And it might seem like you were asleep, but you weren't.

तुम्हाला वाटते आपण झोपलो होतो . पण तसे नसते.

You were under anesthesia,

तुम्ही अनेस्थेशिया मध्ये असता.

which is much more complicated.

ही खूपच गुंतागुंतीची अवस्था आहे.

You were unconscious,

तुम्ही बेशुद्ध असता.

but you also couldn't move,

कोणतीही हालचाल करू शकत नाही.

form memories,

काहीही तुम्हाला आठवत नाही

or, hopefully, feel pain.

वेदनाही जाणवत नाही .

Without being able to block all those processes at once,

हे शक्य नसते जर

many surgeries would be way too traumatic to perform.

शस्त्रक्रिया वेदनामय झाल्या असत्या.

Ancient medical texts from Egypt, Asia and the Middle East

इजिप्त. आशिया मध्यपूर्व मध्ये प्राचीन वैद्यकीय अभिलेखात

all describe early anesthetics

अनेस्थेशियाचा उल्लेख आहे.

containing things like opium poppy,

त्यासाठी अफूचा वापर करीत'

mandrake fruit,

मांद्रेक फळ

and alcohol.

आणि मद्यार्क वापरत.

Today, anesthesiologists often combine

आज अनेस्थेशियन वापर करतात

regional, inhalational and intravenous agents

हुंगी देऊन वा शरीराच्या भागाला इंजेक्शन देऊन.

to get the right balance for a surgery.

शस्त्रक्रिया सुकर व सहनीय करतात.

Regional anesthesia blocks pain signals from a specific part of the body

स्थानिक अनेस्थेशिया हा त्या भागाकडून

from getting to the brain.

मेंदूला जाणारी संवेदना रोखतो .

Pain and other messages travel through the nervous system as electrical impulses.

वेदना व तत्सम संदेश मज्जासंस्थेतून विद्युत संकेत म्हणून वाहतात.

Regional anesthetics work by setting up an electrical barricade.

स्थानिक अनेस्थेशिया एकप्रकारचा विद्युत बारकोड तयार करून काम करतो.

They bind to the proteins in neurons' cell membranes

ते न्युरोन्सच्या पेशी आवरणातील प्रोटीन्सशी संलग्न होते.

that let charged particles in and out,

ते प्रभारित आयनांना आत बाहेर जाऊ देतात'

and lock out positively charged particles.

ते धन भारीत आयन जखडतात.

One compound that does this is cocaine,

कोकेन हे संयुग असेच काम करते.

whose painkilling effects were discovered by accident

त्याचे वेदनाशामक काम प्राचीन काळात अपघाताने शोधले गेले.

when an ophthalmology intern got some on his tongue.

जेव्हा एका नेत्र विशारदाने त्याची चव चाखली .

It's still occasionally used as an anesthetic,

ते आजही काहीवेळा अनेस्थेशियासाठी वापरतात.

but many of the more common regional anesthetics

काही स्थानिक भूल देण्यात येणाऱ्या अनेक पदार्थात

have a similar chemical structure and work the same way.

त्याची रासायनिक रचना समान असते .

But for major surgeries where you need to be unconscious,

पण मोठ्या शस्त्रक्रियेसाठी तुम्हाला बेशुद्ध ठेवावे लागते.

you'll want something that acts on the entire nervous system,

तुम्हाला यासाठी मज्जासंस्थेवर काम करणारे पदार्थ आवश्यक असतात.

including the brain.

त्यांनी मेंदूवरही काम केले पाहिजे.

That's what inhalational anesthetics do.

हे काम हुंगायला लावणारा अनेस्थेशिया करतो .

In Western medicine, diethyl ether was the first common one.

पाश्चात्य देशात डायथिल इथर हे वापरले जाई .

It was best known as a recreational drug

ते एक आनंददायी औषध मानले जाई.

until doctors started to realize that people sometimes didn't notice

डॉक्टरांना कळले की याच्या वापराने याच्या अमलाखाली असतांना

injuries they received under the influence.

झालेल्या जखमा जाणवत नसत.

In the 1840s, they started sedating patients with ether

1840 पासून त्याचा वेदना शामक म्हणून वापर करावयाला सुरवात झाली.

during dental extractions and surgeries.

दात काढणे व शस्त्रक्रिया करणे यात त्याचा वापर व्हायला लागला.

Nitrous oxide became popular in the decades that followed

त्यानंतर नायट्रस आक्साईडचा वापर पुढील दशकात लोकप्रिय झाला.

and is still used today.

आणि आजही याचा वापर होत आहे .

although ether derivatives, like sevoflurane, are more common.

आणखी काही तज्जन्य पदार्थ सेवोफ्लुरेन हेही वापरले जातात.

Inhalational anesthesia is usually supplemented with intravenous anesthesia,

हुंगायचा अनेस्थेशिया सोबत इंजेक्शनचा अनेस्थेशियाही देतात.

which was developed in the 1870s.

त्याचा शोध १८७० मध्ये झाला.

Common intravenous agents include sedatives, like propofol,

इंजेक्शन साठी सामान्यपणे प्रोपोफोल वेद्नाशामक वापरले जाते .

which induce unconsciousness,

ज्याने बेशुद्ध करता येते.

and opioids, like fentanyl, which reduce pain.

अफूजन्य पदार्थ जसे फेन्तानील याने ही वेदना कमी होतात.

These general anesthetics also seem to work

हे देखील असेच काम करतात

by affecting electrical signals in the nervous system.

मज्जा संस्थेतील विद्युत संकेतावर परिणाम करणारा .

Normally, the brain's electrical signals are a chaotic chorus

सामान्यतः मेंदूतील संदेश हे बेशिस्तपणे गाणाऱ्या गायकांच्या चमूसारखे असतात.

as different parts of the brain communicate with each other.

कारण मेंदूचे विविध भाग परस्परांच्या संपर्कात असतात.

That connectivity keeps you awake and aware.

त्या संपर्क प्रणालीमुळेच तुम्ही सतर्क असता.

But as someone becomes anesthetized,

पण जेव्हा एखाद्याला भूल दिली जाते

those signals become calmer and more organized,

तेव्हा हे संदेश शांत व अधिक सुसंघटीत होतात. याचा अर्थ

suggesting that different parts of the brain

मेंदूचे विविध विभाग संपर्क साधून नसतात.

aren't talking to each other anymore.

ते एकमेकांशी बोलत नाहीत.

There's a lot we still don't know about exactly how this happens.

पण हे कसे होते याची पूर्ण माहिती आज आपल्याला नाही.

Several common anesthetics bind to the GABA-A receptor in the brain's neurons.

भूल देणारे पदार्थ मेंदूतील न्यूरॉन्स तील GABA शी बद्ध होतात.

They hold the gateway open,

ते दार उघडतात

letting negatively charged particles flow into the cell.

ऋण प्रभारित कणांना पेशीत जाऊ देण्यासाठी.

Negative charge builds up and acts like a log jam,

आणि जसजसे हे जमा होतात

keeping the neuron from transmitting electrical signals.

ते न्यूरॉन्सला संदेश प्रक्षेपित करण्यास अटकाव करतात.

The nervous system has lots of these gated channels,

मज्जासंस्थेला असे अनेक दरवाजे मिळतात

controlling pathways for movement,

जे हालचालीवर नियंत्रण ठेवतात.

memory,

स्मरण शक्ती

and consciousness.

शुद्ध

Most anesthetics probably act on more than one,

बहुतेक भूल देणारे पदार्थ एक किवा अधिक गोष्टी प्रभावित करतात.

and they don't act on just the nervous system.

केवळ मज्जासंस्थेवरच नाही

Many anesthetics also affect the heart,

काही पदार्थ हृदयावर परिणाम करतात.

lungs,

काही फुफ्फुसांवर

and other vital organs.

आणि महत्वाच्या अवयवांवर.

Just like early anesthetics,

प्राचीन भूल देणारे पदार्थ

which included familiar poisons like hemlock and aconite,

ज्यात प्रसिद्ध हेम्लोक व अकोनाईट आहेत.

modern drugs can have serious side effects.

आधुनिक पदार्थांचे काही गंभीर दुष्परिणाम असतात .

So an anesthesiologist has to mix just the right balance of drugs

यासाठी भूलतज्ञ योग्य असे त्यांचे मिश्रण वापरतात्त .

to create all the features of anesthesia,

ज्यामुळे भूल परिपूर्ण होईल.

while carefully monitoring the patient's vital signs,

यावेळी ते रुग्णाच्या महत्वाच्या चाचण्या सुरु ठेवत असतात.

and adjusting the drug mixture as needed.

आणि त्यानुसार मिश्रणातील घटक कमी अधिक करतात.

Anesthesia is complicated,

भूल देण्याची प्रक्रिया गुंतागुंतीची आहे.

but figuring out how to use it

पण तिच्या वापराने

allowed for the development of new and better surgical techniques.

शस्त्रक्रियेत मोठा विकास झाला आहे.

Surgeons could learn how to routinely and safely perform C-sections,

सरावाने सर्जनच्या हे अंगवळणी पडते ते सीझर करू शकतात.

reopen blocked arteries,

बंद धमन्या खोलू शकतात.

replace damaged livers and kidneys,

खराब यकृत व मूत्रपिंड बदलू शकतात.

and many other life-saving operations.

तसेच अनेक जीवनदायी शस्त्रक्रिया करतात.

And each year, new anesthesia techniques are developed

दर वर्षी भूल देणाऱ्या तंत्रात नवे शोध लागतात

that will ensure more and more patients survive the trauma of surgery.

आणि त्याने अधिकाधिक लोकांचे शस्त्रक्रिया करून प्राण वाचतात.