How does anesthesia work? - Steven Zheng

Translator: Trang Kieu Reviewer: Hoai Minh

If you've had surgery,

Nếu bạn đã từng phẫu thuật,

you might remember starting to count backwards from ten,

bạn có lẽ sẽ nhớ khi đếm ngược từ 10,

nine,

9,

eight,

8,

and then waking up with the surgery already over before you even got to five.

và rồi thức dậy khi phẫu thuật xong trước khi bạn đếm đến 5.

And it might seem like you were asleep, but you weren't.

Có vẻ như bạn đã ngủ quên, nhưng không phải thế.

You were under anesthesia,

Bạn bị gây mê,

which is much more complicated.

điều này phức tạp hơn ngủ nhiều.

You were unconscious,

Bạn bị mất ý thức,

but you also couldn't move,

nhưng cũng không thể cử động,

form memories,

nhớ bất kì điều gì,

or, hopefully, feel pain.

hay, hy vọng, cảm thấy đau đớn.

Without being able to block all those processes at once,

Nếu không thể ngăn chặn tất cả quá trình này cùng một lúc,

many surgeries would be way too traumatic to perform.

rất nhiều ca phẫu thuật sẽ rất đau đớn khi thực hiện.

Ancient medical texts from Egypt, Asia and the Middle East

Tài liệu y học cổ từ Ai Cập, Châu Á và Trung Đông

all describe early anesthetics

đều nhắc đến những loại thuốc gây mê nguyên thủy

containing things like opium poppy,

chứa đựng những thứ như cây thuốc phiện,

mandrake fruit,

loại quả có độc,

and alcohol.

và rượu.

Today, anesthesiologists often combine

Ngày nay, bác sĩ gây mê thường kết hợp

regional, inhalational and intravenous agents

gây mê cục bộ, gây mê dạng hít và gây mê bằng cách tiêm tĩnh mạch

to get the right balance for a surgery.

để tạo nên sự cân bằng chuẩn cho một cuộc phẫu thuật.

Regional anesthesia blocks pain signals from a specific part of the body

Gây tê cục bộ ngăn chặn những dấu hiệu đau đớn từ một phần cụ thể của cơ thể

from getting to the brain.

truyền đến não bộ.

Pain and other messages travel through the nervous system as electrical impulses.

Cơn đau và các tín hiệu được truyền đến hệ thần kinh bằng xung điện.

Regional anesthetics work by setting up an electrical barricade.

Gây tê cục bộ hoạt động bằng cách thiết lập và ngăn chặn dòng điện.

They bind to the proteins in neurons' cell membranes

Chúng kết hợp với protein ở màng tế bào của nơ ron thần kinh,

that let charged particles in and out,

màng này là để những hạt mang điện đi ra và đi vô,

and lock out positively charged particles.

và chặn lấy những hạt mang điện dương.

One compound that does this is cocaine,

Một hợp chất chất làm chuyện này là cocaine,

whose painkilling effects were discovered by accident

thứ có tác dụng giảm đau được phát hiện rất vô tình

when an ophthalmology intern got some on his tongue.

khi một bác sĩ thực tập nhãn khoa có một ít chất này trong lưỡi của anh ấy.

It's still occasionally used as an anesthetic,

Nó vẫn được dùng thường xuyên như một chất gây tê,

but many of the more common regional anesthetics

nhưng rất nhiều chất gây tê cục bộ phổ biến nữa

have a similar chemical structure and work the same way.

có một cấu trúc hóa học tương tự chất này và hoạt động theo cách tương tự.

But for major surgeries where you need to be unconscious,

Nhưng với nhiều cuộc phẫu thuật, nơi bạn cần mất ý thức,

you'll want something that acts on the entire nervous system,

bạn sẽ muốn một thứ gì đó vẫn hoạt động trên toàn bộ hệ thần kinh ,

including the brain.

bao gồm cả não bộ.

That's what inhalational anesthetics do.

Đó là điều mà chất gây mê dạng hít làm được,

In Western medicine, diethyl ether was the first common one.

Trong y học phương Tây, chất gây mê diethyl ether là chất phổ biết đầu tiên.

It was best known as a recreational drug

Nó được biết như là thuốc để giải khuây

until doctors started to realize that people sometimes didn't notice

cho tới khi bác sĩ bắt đầu nhận ra rằng nhiều người thỉnh thoảng không chú ý

injuries they received under the influence.

tới những thương tổn họ nhận được dưới tác động của thuốc.

In the 1840s, they started sedating patients with ether

Những năm 1840, họ cho bệnh nhân ngủ với thuốc ether này

during dental extractions and surgeries.

trong khi nhổ răng hay đi phẫu thuật.

Nitrous oxide became popular in the decades that followed

Oxit nitrơ rất thông dụng vào những thập kỷ sau đó

and is still used today.

và vẫn còn dùng đến tận bây giờ.

although ether derivatives, like sevoflurane, are more common.

mặc dù những chất dẫn xuất từ ether, như chất sevoflurance, thì phổ biến hơn.

Inhalational anesthesia is usually supplemented with intravenous anesthesia,

Chất gây mê dạng hít thường dùng bổ sung với gây mê bằng cách tiêm tĩnh mạch,

which was developed in the 1870s.

thứ đã được phát triển vào những năm 1870.

Common intravenous agents include sedatives, like propofol,

Chất được tiêm vào tĩnh mạch bao gồm thuốc giảm đau như propofol

which induce unconsciousness,

làm giảm đi nhận thức,

and opioids, like fentanyl, which reduce pain.

và thuốc giảm đau opioids như fentanyl, giúp ta giảm đau.

These general anesthetics also seem to work

Những chất gây mê này dường như hoạt động

by affecting electrical signals in the nervous system.

bằng cách ảnh hưởng những tín hiệu điện trong hệ thống thần kinh

Normally, the brain's electrical signals are a chaotic chorus

Bình thường, dấu hiệu điện của não bộ là một bản hợp xướng lộn xộn,

as different parts of the brain communicate with each other.

bởi vì những bộ phận khác nhau của não bộ giao tiếp với nhau.

That connectivity keeps you awake and aware.

Sự kết nối đó làm bạn thức tỉnh và có ý thức.

But as someone becomes anesthetized,

Nhưng khi bị gây mê,

those signals become calmer and more organized,

những tín hiệu đó sẽ ổn định hơn, có tổ chức hơn,

suggesting that different parts of the brain

có nghĩa là những vùng khác nhau ở não bộ

aren't talking to each other anymore.

không kết nối với nhau nữa.

There's a lot we still don't know about exactly how this happens.

Ta chưa biết nhiều về điều gì đã thực sự diễn ra.

Several common anesthetics bind to the GABA-A receptor in the brain's neurons.

Nhiều chất gây mê thông dụng kết hợp với GABA-A receptor ở nơ ron thần kinh não bộ

They hold the gateway open,

Nó làm cho cánh cửa mở ra

letting negatively charged particles flow into the cell.

để những dòng điện âm vào tế bào.

Negative charge builds up and acts like a log jam,

Những dòng điện âm xây dựng và hành động như một bộ phận ngăn chặn,

keeping the neuron from transmitting electrical signals.

giữ tế bào thần kinh khỏi việc truyền đạt các tín hiệu điện.

The nervous system has lots of these gated channels,

Hệ thống thần kinh có nhiều cổng thế này,

controlling pathways for movement,

kiểm soát những cách di chuyển,

memory,

ghi nhớ,

and consciousness.

và nhận thức.

Most anesthetics probably act on more than one,

Hầu hết chất gây mê có thể hoạt động trên hơn một chức năng,

and they don't act on just the nervous system.

và nó không chỉ hoạt động trên hệ thống thần kinh.

Many anesthetics also affect the heart,

Nhiều loại gây mê ảnh hưởng đến tim,

lungs,

phổi,

and other vital organs.

hay các cơ quan quan trọng khác.

Just like early anesthetics,

Giống như chất gây mê nguyên thủy

which included familiar poisons like hemlock and aconite,

chứa các chất độc tương tự như chất độc cần hay chất phụ tử

modern drugs can have serious side effects.

thuốc hiện đại cũng gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng.

So an anesthesiologist has to mix just the right balance of drugs

Nên bác sĩ gây mê cần phải pha thuốc đúng liều lượng

to create all the features of anesthesia,

để tạo ra sự gây mê toàn diện,

while carefully monitoring the patient's vital signs,

trong khi kiểm tra cẩn thận phản ứng quan trọng của bệnh nhân,

and adjusting the drug mixture as needed.

và điều chỉnh lượng thuốc pha trộn khi cần thiết.

Anesthesia is complicated,

Việc gây mê rất phức tạp,

but figuring out how to use it

nhưng tìm ra cách dùng nó

allowed for the development of new and better surgical techniques.

sẽ cho phép phát triển các phương pháp giải phẫu mới và tốt hơn.

Surgeons could learn how to routinely and safely perform C-sections,

Bác sĩ phẫu thuật có thể học làm thế nào để thực hiện ca sinh mổ đều đặn và an toàn

reopen blocked arteries,

mở lại những động mạch bị tắt,

replace damaged livers and kidneys,

thay thế gan và thận bị hư hại,

and many other life-saving operations.

và nhiều quá trình cứu sống khác nữa.

And each year, new anesthesia techniques are developed

Và mỗi năm, kĩ thuật gây mê mới lại phát triển

that will ensure more and more patients survive the trauma of surgery.

để chắc rằng sẽ có nhiều bệnh nhân nữa sống sót qua những cuộc phẫu thuật đau đớn