History's deadliest king - by Georges Nzongola-Ntalaja

Tłumaczenie: Alicja Bartczak Korekta: Ola Królikowska

On December 12, 1904, Chief Lontulu laid 110 twigs

12 grudnia 1904 roku wódz Lontulu położył 110 gałązek

in front of a foreign commission.

przed zagraniczną komisją.

Every twig represented a person in his village who died

Każda gałązka reprezentowała osobę w jego wiosce, która zmarła

because of King Leopold’s horrific regime in the Congo—

przez przerażający reżim króla Leopolda w Kongo.

all in the name of rubber.

Wszystko w imię kauczuku.

Chief Lontulu separated the twigs into four piles:

Wódz Lontulu podzielił gałązki na cztery stosy.

tribal nobles, men, women, and children—

Plemienna szlachta, mężczyźni, kobiety i dzieci.

then proceeded to name the dead of one-by-one.

Następnie wymienił po kolei zmarłych.

His testimony joined hundreds of others to help bring an end

Jego zeznania dołączyły do setek innych, żeby pomóc w zakończeniu

to one of the greatest atrocities in history.

jednej z największych zbrodni w historii.

Beginning in the late 1800s,

Od końca XIX wieku

European countries participated in the so-called “Scramble for Africa.”

europejskie kraje brały udział w tak zwanym “wyścigu o Afrykę”.

They colonized 90% of the continent,

Skolonizowały 90% kontynentu,

exploiting African resources and enriching their countries.

wykorzystując surowce Afryki do wzbogacenia swoich krajów.

Belgium had recently become an independent kingdom.

Belgia niedawno stała się niepodległym królestwem.

Its ruler, Leopold II, wanted to acquire what he called

Jej władca Leopold II chciał zdobyć to, co nazywał

“a slice of this magnificent African cake.”

“kawałkiem tego wspaniałego afrykańskiego tortu”.

Meanwhile, he read colonial explorer Henry Morton Stanley’s reports

W międzyczasie czytał raporty odkrywcy kolonialnego Henry’ego Mortona Stanleya

about traveling through Africa.

o podróży przez Afrykę.

Stanley emphasized the Congo basin’s majesty.

Stanley podkreślił majestat dorzecza Kongo.

So, in 1879, Leopold contracted him to return to the Congo.

W 1879 roku Leopold zawarł z nim umowę o jego powrocie do Kongo.

There, Stanley deceived leaders into signing some 450 treaties

Tam Stanley oszukał przywódców, żeby podpisali około 450 traktatów

allowing for land use.

umożliwiających użytkowanie ziem.

Leopold persuaded the US and European powers to grant him ownership

Leopold przekonał USA i europejskie mocarstwa do przekazania mu

of the Congo,

Kongo na własność,

pledging to protect free trade in the region.

obiecując ochronę wolnego rynku w tym rejonie.

And on May 29, 1885, a territory more than 80 times the size of Belgium

29 maja 1885 roku terytorium większe 80 razy od Belgii

and home to 20 million people was declared his own private colony—

i będące domem dla 20 milionów ludzi zostało ogłoszone jego prywatną kolonią

by no one it actually belonged to.

przez tych, do których Kongo nie należało.

Leopold lost no time consolidating power in what he called the Congo Free State.

Leopold, nie tracąc czasu, zaczął umacniać władzę w tak zwanym Wolnym Państwie Kongo.

He claimed land, raised an army,

Zajął ziemię, powołał armię

and forced many Congolese men to complete unpaid labor.

i zmusił wielu kongijskich mężczyzn do nieodpłatnej pracy.

Things got even worse when, in 1887,

Sytuacja pogorszyła się jeszcze bardziej, kiedy w 1887 roku

a Scottish inventor redeveloped the pneumatic tire,

szkocki wynalazca opracował na nowo oponę pneumatyczną,

creating a massive international market for rubber.

tworząc ogromny, międzynarodowy rynek kauczuku.

The Congo had one of the world’s largest supplies.

Kongo miało jedne z największych zapasów kauczuku na świecie.

Leopold seized the opportunity,

Leopold wykorzystał okazję,

requiring villages to meet ever-greater rubber quotas.

nakazując wioskom zapewnianie coraz większych kontyngentów kauczuku.

Congolese men had to harvest the material from wild vines.

Kongijscy mężczyźni musieli zbierać materiał z dzikich winorośli.

As supplies drained, they walked for days to gather enough.

Próbowali zebrać dość kauczuku, choć ten się kończył.

Leopold’s army entered villages and held women and children hostage

Armia Leopolda wkraczała do wiosek i brała kobiety i dzieci jako jeńców

until the impossible quota was met.

aż do osiągnięcia niemożliwego kontyngentu.

Soldiers sexually violated women and deprived children of food and water.

Żołnierze gwałcili kobiety oraz pozbawiali dzieci picia i jedzenia.

Congolese people rebelled—

Kongijska ludność zbuntowała się.

they refused to cooperate, fought Leopold’s soldiers,

Odmówiła współpracy, walczyła z żołnierzami Leopolda,

hid in the forests, and destroyed rubber vines.

chowała się w lasach i niszczyła winorośle kauczuku.

Leopold’s army responded to resistance or failure to meet quotas

Na opór albo nieosiągnięcie kontyngentów armia Leopolda odpowiadała

with unflinching torture and executions.

bezlitosnymi torturami i egzekucjami.

Because guns and ammunition were expensive,

Ponieważ pistolety i amunicja były drogie,

officers ordered soldiers to prove they used their bullets in the line of duty

oficerowie nakazali żołnierzom udowadniać uzasadnienie użycia kul

by removing a hand from anyone they killed.

poprzez ucięcie ręki każdego zabitego.

However, many soldiers hunted using their guns.

Jednak wielu żołnierzy używało pistoletów do polowań.

To avoid harsh penalties and account for lost bullets,

Żeby uniknąć surowych kar i rozliczenia za stracone pociski,

they cut off living people’s hands.

odcinali ręce żyjącym ludziom.

They also used this practice as punishment.

Stosowali to też jako karę.

If rubber quotas weren’t met,

Jeśli kontengenty były za małe,

soldiers would sever people’s hands and bring them to their commanders

żołnierze odcinali ludziom ręce i przynosili je swoim dowódcom

instead of rubber.

zamiast kauczuku.

The regime dramatically upended daily life and agriculture,

Reżim doprowadził do dramatycznego upadku życia codziennego i rolnictwa,

causing widespread starvation and disease.

powodując powszechny głód i choroby.

Meanwhile, King Leopold built monuments and private estates

W międzyczasie król Leopold wznosił pomniki i prywatne posiadłości

with the wealth he extracted.

za uzyskane bogactwo.

Soon, people brought international attention to the horrific abuses

Wkrótce ludzie zwrócili międzynarodową uwagę na straszliwe nadużycia

of Leopold’s Congo Free State.

w Wolnym Państwie Kongo Leopolda.

In 1890, American journalist George Washington Williams

W 1890 roku amerykański dziennikarz George Washington Williams

accused King Leopold of “deceit, fraud, robberies, arson,

oskarżył króla Leopolda o “oszustwo, podstęp, rozboje,

murder, slave-raiding, and [a] general policy of cruelty.”

podpalenia, morderstwa, niewolnictwo i ogólną politykę okrucieństwa”.

In 1903, Diplomat Roger Casement wrote a report that corroborated

W 1903 roku dyplomata Roger Casement napisał raport potwierdzający

the nature and scale of the atrocities.

naturę i skalę zbrodni.

It was published the following year.

Został on opublikowany w następnym roku.

In response, Leopold appointed his own commission to investigate the accusations.

W odpowiedzi Leopold powołał własną komisję do zbadania zarzutów.

They heard numerous witness statements in the Congo— Chief Lontulu’s included.

Komisja poznała liczne zeznania świadków z Konga, w tym wodza Lontulu.

The report only confirmed the worst.

Raport jedynie potwierdził najgorsze.

Facing pressure, Leopold relinquished control of the Congo

Pod presją Leopold zrzekł się kontroli nad Kongiem

to the Belgian government in 1908.

na rzecz belgijskiego rządu w 1908 roku.

But this did not mean justice.

Ale to nie oznaczało sprawiedliwości.

The Belgian state awarded Leopold 50 million francs

Państwo belgijskie przyznało Leopoldowi 50 milionów franków

“in testimony for his great sacrifice in favor of the Congo.”

“jako świadectwo jego wielkiego poświęcenia na rzecz Konga”.

He died the following year.

Rok później Leopold zmarł.

Crowds booed his funeral procession.

Tłumy wygwizdały jego procesję pogrzebową.

For more than 50 years following, the Congo remained a Belgian colony,

Przez kolejne ponad 50 lat Kongo pozostawało kolonią Belgii

until declaring independence in 1960.

aż do zadeklarowania jego niepodległości w 1960 roku.

That year, the Congo elected its first prime minister, Patrice Lumumba.

W tamtym roku Kongo wybrało pierwszego premiera Patrice’a Lumumbę.

But months later, he was unseated in a US and Belgium backed coup.

Kilka miesięcy później został on obalony w zamachu wspieranym przez USA i Belgię.

In early 1961, Lumumba was assassinated under Belgian supervision.

Na początku 1961 roku Lumumba został zamordowany pod nadzorem Belgii.

The coup launched the country into a decades-long dictatorship.

Zamach doprowadził kraj do dyktatury trwającej przez dekady.

Around 10 million Congolese people are thought to have died

Uważa się, że około 10 milionów Kongijczyków zginęło

during Leopold’s occupation and looting of the Congo.

podczas okupacji Leopolda i plądrowania Kongo.

Despite this devastation, calls for reparations have gone unanswered.

Mimo zniszczeń apele o reparacje pozostały bez odpowiedzi.

To this day, throughout Belgium can be found the monuments King Leopold built

Do dziś w Belgii można znaleźć pomniki, które wybudował król Leopold

on a foundation of inconceivable cruelty.

na fundamencie niewyobrażalnego okrucieństwa.