Plato’s Allegory of the Cave - Alex Gendler

Tłumaczenie: Mateusz Głuszkowski Korekta: Rysia Wand

What is reality, knowledge, the meaning of life?

Czym jest rzeczywistość, wiedza, sens życia

Big topics you might tackle figuratively

Wielkie tematy można ująć w przenośni,

explaining existence as a journey down a road or across an ocean,

ujmując życie jako podróż lub przeprawę przez ocean

a climb, a war, a book, a thread, a game, a window of opportunity,

wspinaczkę, wojnę, książkę, nić, grę, okazję

or an all-too-short-lived flicker of flame.

lub ulotne migotanie płomienia.

2,400 years ago,

2400 lat temu

one of history's famous thinkers said life is like being chained up in a cave,

jeden z największych myślicieli historii

przyrównał życie do przebywania w jaskini na łańcuchu,

forced to watch shadows flitting across a stone wall.

skąd widać tylko cienie na ścianach.

Pretty cheery, right?

Fajnie, nie?

That's actually what Plato suggested in his Allegory of the Cave,

To właśnie sugerował Platon w swojej alegorii jaskini,

found in Book VII of "The Republic,"

w księdze VII "Republiki",

in which the Greek philosopher envisioned the ideal society

w którym grecki filozof przedstawił wizję idealnego społeczeństwa,

by examining concepts like justice, truth and beauty.

badając pojęcia takie jak sprawiedliwość, prawda czy piękno.

In the allegory, a group of prisoners have been confined in a cavern since birth,

Grupa więźniów jest trzymana od urodzenia w jaskini.

with no knowledge of the outside world.

Nic nie wiedzą o świecie zewnętrznym.

They are chained, facing a wall, unable to turn their heads,

Są przykuci tyłem do wyjścia, nie mogą ruszyć głową.

a ogień za ich plecami rzuca słabe światło.

while a fire behind them gives off a faint light.

Occasionally, people pass by the fire,

Czasami obok ognia przechodzą ludzie,

carrying figures of animals and other objects that cast shadows on the wall.

niosąc rzeźby zwierząt i inne przedmioty,

które rzucając cienie na ściany.

The prisoners name and classify these illusions,

Więźniowie nazywają i klasyfikują te iluzje,

biorąc swoje percepcje za rzeczywistość.

believing they're perceiving actual entities.

Suddenly, one prisoner is freed and brought outside for the first time.

Nagle jeden więzień odzyskuje wolność i po raz pierwszy wychodzi poza jaskinię.

The sunlight hurts his eyes and he finds the new environment disorienting.

Światło razi go w oczy, a otoczenie go dezorientuje.

When told that the things around him are real,`

Kiedy dowiaduje się, że rzeczy wokół są prawdziwe,

while the shadows were mere reflections, he cannot believe it.

a cienie to tylko odbicie świata, nie może w to uwierzyć.

The shadows appeared much clearer to him.

Cienie są dla niego bardziej zrozumiałe,

But gradually, his eyes adjust

ale stopniowo wzrok mu przywyka,

until he can look at reflections in the water,

aż może ujrzeć własne odbicie w wodzie,

at objects directly,

zobaczyć przedmioty bezpośrednio

and finally at the Sun,

i w końcu może zobaczyć słońce,

whose light is the ultimate source of everything he has seen.

którego światło było pierwotnym źródłem wszystkiego, co widział.

The prisoner returns to the cave to share his discovery,

Więzień wraca do jaskini i dzieli się swoim odkryciem,

but he is no longer used to the darkness,

ale oczy odwykły mu już od mroku

and has a hard time seeing the shadows on the wall.

i prawie nie widzi już cieni na ścianie.

The other prisoners think the journey has made him stupid and blind,

Więźniowie myślą, że przez podróż zgłupiał i oślepł

and violently resist any attempts to free them.

i agresywnie opierają się próbom uwolnienia.

Plato introduces this passage as an analogy

Platon przedstawia tę sytuację jako analogię tego,

of what it's like to be a philosopher trying to educate the public.

jak to jest być filozofem próbującym uczyć ludzi.

Most people are not just comfortable in their ignorance

Większość ludzi nie tylko dobrze się ma w swojej ignorancji,

but hostile to anyone who points it out.

ale źle znosi, kiedy ktoś im ją wytknie.

In fact, the real life Socrates was sentenced to death

Prawdziwy Sokrates został skazany na śmierć przez ateńczyków

by the Athenian government for disrupting the social order,

za burzenie ładu społecznego

and his student Plato spends much of "The Republic"

i jego uczeń, Platon, w swojej "Republice"

disparaging Athenian democracy,

szydzi z ateńskiej demokracji,

while promoting rule by philosopher kings.

promując ideę króla-filozofa.

With the cave parable,

Przypowieścią o jaskini Platon dowodzi,

Plato may be arguing that the masses are too stubborn and ignorant

że masy są zbyt uparte i nieuświadomione,

to govern themselves.

by same sobą rządzić.

But the allegory has captured imaginations for 2,400 years

Ale alegoria rozpala wyobraźnię od ponad 2400 lat,

because it can be read in far more ways.

bo można ją odczytywać na wiele innych sposobów.

Importantly, the allegory is connected to the theory of forms,

Co ważne, alegoria łączy się z teorią form

developed in Plato's other dialogues,

wymyśloną przez Platona w jego dialogach,

which holds that like the shadows on the wall,

która utrzymuje, że tak jak cienie na ścianach,

things in the physical world are flawed reflections of ideal forms,

zjawiska fizyczne są tylko odbiciem idealnych form,

such as roundness, or beauty.

takich jak okrągłość czy piękno.

In this way, the cave leads to many fundamental questions,

Jaskinia prowadzi do wielu zasadniczych pytań,

including the origin of knowledge,

włączając w to źródło wiedzy,

the problem of representation,

problem reprezentacji

and the nature of reality itself.

i naturę samej rzeczywistości.

For theologians, the ideal forms exist in the mind of a creator.

Dla teologów idealne formy istnieją w umyśle Stwórcy.

For philosophers of language viewing the forms as linguistic concepts,

Dla filozofów języka formy to koncepty lingwistyczne.

the theory illustrates the problem of grouping concrete things

Teoria ukazuje problem podziału konkretnych zjawisk

under abstract terms.

z użyciem abstrakcyjnych reguł.

And others still wonder whether we can really know

Inni wciąż zastanawiają się, jak stwierdzić na pewno,

that the things outside the cave are any more real than the shadows.

czy rzeczy poza jaskinią są bardziej rzeczywiste niż cienie.

As we go about our lives,

A mówiąc o naszym życiu,

can we be confident in what we think we know?

czy możemy ufać własnej wiedzy?

Perhaps one day,

Być może pewnego dnia

a glimmer of light may punch a hole in your most basic assumptions.

przebłysk światła przedziurawi nasze podstawowe założenia.

Will you break free to struggle towards the light,

Czy wyrwiesz się, by podążyć do światła,

even if it costs you your friends and family,

nawet za cenę utraty rodziny i przyjaciół?

or stick with comfortable and familiar illusions?

Czy pozostaniesz przy wygodnych, znanych iluzjach?

Truth or habit? Light or shadow?

Prawda czy nawyk? Światło czy cień? Trudne wybory.

Hard choices, but if it's any consolation, you're not alone.

Ale pociesz się, że nie jesteś sam.

There are lots of us down here.

Jest nas tu więcej.