Plato’s Allegory of the Cave - Alex Gendler

Պլատոնի այլաբանությունը քարանձավի մասին․ Ալեքս Ջենդլեր

Translator: Srbuhi Musikyan Reviewer: Kristine Sargsyan

What is reality, knowledge, the meaning of life?

Ի՞նչ է իրականությունը, գիտելիքը,

ո՞րն է կյանքի իմաստը:

Big topics you might tackle figuratively

Մեծ հարցեր, որոնց կարելի է այլաբանորեն մոտենալ

explaining existence as a journey down a road or across an ocean,

մեկնաբանելով գոյությունը որպես կածանն ի վար, օվկիանոսն այն կողմ ճամփորդություն

a climb, a war, a book, a thread, a game, a window of opportunity,

որպես վերելք, պատերազմ, գիրք, թել, եզակի հնարավորություն

or an all-too-short-lived flicker of flame.

կամ արագ հանգչող կրակի բոց:

2,400 years ago,

2400 տարի առաջ

one of history's famous thinkers said life is like being chained up in a cave,

պատմության մեծագույն մտածողներից մեկը

կյանքը համեմատել է քարանձավում շղթայված

forced to watch shadows flitting across a stone wall.

ստիպված պատին ընկնող ստվերներին նայելուն։

Pretty cheery, right?

Հիանալի է, այնպես չէ՞։

That's actually what Plato suggested in his Allegory of the Cave,

Սա Պլատոնի <<Քարանձավի այլաբանությունն>> է

found in Book VII of "The Republic,"

գրված <<Պետության>> VII գրքում,

in which the Greek philosopher envisioned the ideal society

որտեղ հույն փիլիսոփան պատկերում է

կատարյալ հասարակությունը՝

by examining concepts like justice, truth and beauty.

քննելով արդարության, ճշմարտության

և գեղեցկության գաղափարները։

In the allegory, a group of prisoners have been confined in a cavern since birth,

Այլաբանությունում բանտարկյալների մի խումբ

ծնված օրից բանտարկված է քարայրում՝

with no knowledge of the outside world.

մեջքով դեպի ելքը շղթայված, անկարող շրջել գլուխները,

They are chained, facing a wall, unable to turn their heads,

պատկերացում չունենալով դրսի աշխարհի մասին։

while a fire behind them gives off a faint light.

Բայց երբեմն մարդիկ և առարկաներ են անցնում

Occasionally, people pass by the fire,

քարանձավի մուտքի մոտով՝

carrying figures of animals and other objects that cast shadows on the wall.

արձագանքվելով ներսում ու ստվերներ գցելով

բանտարկյալների դիմացի պատին։

The prisoners name and classify these illusions,

Բանտարկյալները անվանում,

դասակարգում են այդ պատրանքները

համոզված, որ ստվերներն իրական իրեր են

believing they're perceiving actual entities.

Suddenly, one prisoner is freed and brought outside for the first time.

Մի օր մի բանտարկյալ ազատվում է

և առաջին անգամ հայտնվում է դրսում։

The sunlight hurts his eyes and he finds the new environment disorienting.

Լույսը ցավեցնում է նրա աչքերը,

և նոր միջավայրը նրա համար շփոթեցնող է։

When told that the things around him are real,`

Երբ նրան ասում են, որ դա է իրականությունը

while the shadows were mere reflections, he cannot believe it.

իսկ ստվերները լոկ արտացոլանք են,

նա չի հավատում սկզբում։

The shadows appeared much clearer to him.

Ստվերները ավելի հստակ էին նրա համար։

Աստիճանաբար նրա աչքերը հարմարվում են

But gradually, his eyes adjust

այնքան,որ կարողանում է նայել

until he can look at reflections in the water,

ջրին ընկած արտացոլանքներին

at objects directly,

տեսնում է առարկաները,

and finally at the Sun,

տեսնում է արևը, որ նրա տեսած ամեն ինչի

whose light is the ultimate source of everything he has seen.

հիմնական աղբյուրն էր։

The prisoner returns to the cave to share his discovery,

Բանտարկյալը վերադառնում է քարանձավ,

որ կիսվի իր հայտնագործությամբ,

but he is no longer used to the darkness,

բայց նա այլևս սովոր չէ խավարին

and has a hard time seeing the shadows on the wall.

և դժվարությամբ է տեսնում ստվերները։

The other prisoners think the journey has made him stupid and blind,

Մյուս բանտարկյալները մտածում են, որ նրան

ճամփորդությունը հիմար ու կույր է դարձրել,

and violently resist any attempts to free them.

և համառորեն դիմադրում են ազատվելուն։

Plato introduces this passage as an analogy

Պլատոնը այս հատվածը համեմատում է

of what it's like to be a philosopher trying to educate the public.

փիլիսոփա լինելու հետ,

ով փորձում է կրթել հանրությանը։

Most people are not just comfortable in their ignorance

Մարդկանց մեծ մասին ոչ միայն դուր է գալիս

իրենց տգիտությունը, այլև ատում են նրան,

but hostile to anyone who points it out.

ով մատնանշում է այդ տգիտությունը։

In fact, the real life Socrates was sentenced to death

Իրական Սոկրատեսին Աթենական իշխանությունը

մահապատժի էր դատապարտել՝ հասարակական

by the Athenian government for disrupting the social order,

կարգը խախտելու համար։

and his student Plato spends much of "The Republic"

Նրա աշակերտ Պլատոնը <<Պետությունում>>

disparaging Athenian democracy,

արհամարհանքով է խոսում Աթենական

while promoting rule by philosopher kings.

ժողովրդավարության մասին, առաջ քաշելով

փիլիսոփա արքաների կառավարման գաղափարը։

With the cave parable,

Քարանձավի առակով Պլատոնը

Plato may be arguing that the masses are too stubborn and ignorant

գուցե պնդում է, որ մասսաները չափազանց տգետ

ու համառ են, որպեսզի կարողանան

կառավարել իրենք իրենց։

to govern themselves.

Բայց այլաբանությունը 2400 տարի է, ինչ

But the allegory has captured imaginations for 2,400 years

գրավում է մարդկանց , որովհետև կարող է

because it can be read in far more ways.

տարբեր իմաստներով մեկնաբանվել։

Importantly, the allegory is connected to the theory of forms,

Էական է, որ այն կապված է ձևերի տեսությանը,

developed in Plato's other dialogues,

որ Պլատոնը զարգացրել է իր մյուս գործերում,

which holds that like the shadows on the wall,

ըստ որի, պատին ընկնող ստվերների նման,

things in the physical world are flawed reflections of ideal forms,

ֆիզիկական աշխարհի առարկաները ևս իդեալական

ձևերի թերի արտացոլանք են, ինչպես, ասենք,

such as roundness, or beauty.

կլորության կամ գեղեցկության։

In this way, the cave leads to many fundamental questions,

Քարանձավը շատ էական հարցեր է առաջ բերում,

including the origin of knowledge,

ներառյալ իմացության ծագման,

the problem of representation,

իմացության ներկայացման խնդիրը,

and the nature of reality itself.

և հենց իր՝ իրականության բնույթի խնդիրը։

For theologians, the ideal forms exist in the mind of a creator.

Աստվածաբանների համար կատարյալ ձևերը

գոյություն ունեն արարչի մտքում։

For philosophers of language viewing the forms as linguistic concepts,

Լեզվի փիլիսոփաների համար, ովքեր ձևերը

լեզվաբանական հասկացություններ են համարում,

the theory illustrates the problem of grouping concrete things

վերացական տերմիններով կոնկրետ առարկաների

under abstract terms.

խմբավորման խնդիրն է սա ցույց տալիս։

And others still wonder whether we can really know

Իսկ ոմանք դեռ մտածում են, թե կարո՞ղ ենք

that the things outside the cave are any more real than the shadows.

իսկապես իմանալ արդյոք քարանձավից դուրս

գտնվող առարկաները նույնքան իրական են,

որքան ստվերները։

As we go about our lives,

Կարո՞ղ ենք համոզված լինել մեր իմացածում։

can we be confident in what we think we know?

Perhaps one day,

Գուցե մի օր լույսի մի շող ճեղքի

a glimmer of light may punch a hole in your most basic assumptions.

գաղափարները, որոնց ամենաշատն էիր հավատում

Will you break free to struggle towards the light,

Կազատվե՞ս շղթաներից լույսին հասնելու համար

even if it costs you your friends and family,

եթե դրա գինը լինի ընտանիքիդ

or stick with comfortable and familiar illusions?

ու ընկերներիդ կորցնելը, թե՞ կկառչես

ծանոթ ու հարմարավետ պատրանքներին։

Truth or habit? Light or shadow?

Ճշմարտություն թե՞ սովորություն։

Լույս թե՞ ստվեր։

Hard choices, but if it's any consolation, you're not alone.

Դժվար ընտրություն է։

Բայց եթե դա քեզ որևէ կերպ կմխիթարի,

There are lots of us down here.

Իմացիր՝ դու մենակ չես։ Մենք շատ ենք։