The rise and fall of the medieval Islamic Empire - Petra Sijpesteijn & Birte Kristiansen

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

In the 7th century CE, one man started a chain of events

ခရစ်နှစ် ၇ ရာစုမှာ လူတစ်ဦးဟာ ကမ္ဘာ့အစီအစဥ်ကို ထာဝရ ပြောင်းလဲစေမယ့်

that would change the world order for good.

အဖြစ်အပျက် ကွင်းဆက်တစ်ခုကို စတင်ခဲ့တယ်။

The prophet Muhammad united the people of the Arabian Peninsula

တမန်တော် မုဟမ္မဒ်ဟာ အာရေဗျ ကျွန်းဆွယ်က ပြည်သူတွေကို အစ္စလာမ် သာသနာကို

through the formation of Islam.

ဖွဲ့စည်းမှုအားဖြင့် ပေါင်းစည်းခဲ့တယ်။

These people included both nomadic Bedouin tribes

ဒီလူတွေမှာ အိမ်ယာအတည်တကျမရှိတဲ့ Bedouin မျိုးနွယ်စုတွေနဲ့ မက္ကာနဲ့

and the inhabitants of oasis cities like Mecca and Medina.

မက်ဒီနာလို အိုအေစစ်မြို့ကြီးတွေမှာ နေထိုင်သူတွေ ပါဝင်တယ်။

Until Muhammad’s time, the region hadn’t been considered a serious match

မုဟမ္မဒ် ခေတ်မတိုင်မီအထိ ဒီဒေသက အင်အားကြီး အိမ်နီးချင်း ပါရှန်းနဲ့

for the powerful neighboring Persian and Byzantine empires.

ဘိုင်ဇန်တိုင်း အင်ပါယာတွေအတွက် အရေးကြီးတဲ့ ယှဥ်ပြိုင်ဘက်လို့ မယူဆခဲ့ဘူး။

But the alliance Muhammad formed was political as well as religious,

ဒါပေမဲ့ မုဟမ္မဒ် ဖွဲ့စည်းခဲ့တဲ့ မဟာမိတ်အဖွဲ့ဟာ နိုင်ငံရေးအပြင် ဘာသာရေး၊

an empire with Medina as its political heart

မက်ဒီနာပါတဲ့ အင်ပါယာရဲ့ နိုင်ငံရေး ဗဟိုချက်ကိုပါ

and a force to be reckoned with.

တွက်််ဆထားရမှာပါ။

Muhammad was a one-of-a-kind leader.

မုဟမ္မဒ်ဟာ ကြင်နာတတ်တဲ့ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးပါ။

He had been a member of the Quraysh, the tribe that controlled Mecca.

သူက မက္ကာကို ထိန်းချုပ်တဲ့ Quraysh ၏ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်ဖူးတယ်။

After Muhammad’s death,

မုဟမ္မဒ် ကွယ်လွန်ပြီးမှာ

those close to him deliberated who should succeed him—

သူနဲ့ နီးစပ်သူတွေက ဘယ်သူ ဆက်ခံသင့်လဲဆိုတဲ့ အငြင်းပွားဖွယ်

a contentious question.

မေးခွန်းကို ချင့်ချိန်ခဲ့တယ်။

Abū Bakr, Muhammad’s father-in-law,

မုဟမ္မဒ်ရဲ့ ယောက္ခမ အဘူဘာကာက

emerged victorious and became the new caliph, or successor.

အောင်ပွဲခံကာ ကာလစ်ဖ်အသစ် သို့မဟုတ် ဆက်ခံသူဖြစ်လာခဲ့တယ်။

Over the next 30 years, four caliphs, all from Muhammad's tribe,

နောင်နှစ် ၃၀ ကျော်အတွင်း မုဟမ္မဒ်မျိုးနွယ် စုမှ ကာလစ်ဖ် လေးဦးက သူတို့ရဲ့

conquered vast areas beyond Arabia,

အင်အားကြီး အိမ်နီးချင်း ပါရှန်းနဲ့ ဘိုင်ဇန်တိုင်း

including their mighty neighbors, the Persians and the Byzantines.

အပါအဝင် အာရေဗျအထိ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ဒေသတွေကို သိမ်းပိုက်ခဲ့တယ်။

But as the empire expanded, dissent within it grew

ဒါပေမဲ့ အင်ပါယာ ကျယ်ပြန့်လာတာနဲ့အမျှ သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ကြီးထွားလာပြီး

and a civil war erupted.

ပြည်တွင်းစစ် ပေါ်ပေါက်လာတယ်။

The fourth caliph, Ali, was assassinated.

စတုတ္ထမြောက် ကာလစ်ဖ် အလီဟာ လုပ်ကြံခံရတယ်။

Afterwards, the Umayyad Dynasty came to power.

ဒီနောက် Umayyad မင်းဆက် အာဏာရလာတယ်။

The Umayyads were from the same tribe as Muhammad,

Umayyads တွေက မုဟမ္မဒ်နဲ့ မျိုးနွယ်တူပေမဲ့

but from a different, rival clan.

မတူတဲ့ပြိုင်ဘက်လူမျိုးစုပါ။

They extended the empire’s reach from present-day Spain to India

သူတို့ဟာ ယနေ့ခေတ် စပိန်ကနေ အိန္ဒိယအထိ အင်ပါယာကို တိုးချဲ့ကာ

and made Damascus their capital.

ဒမတ်စကတ်ကို မြို့တော်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့တယ်။

But an empire this vast, full of many different peoples,

ဒါပေမဲ့ လူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည့်နှက်နေတဲ့ ဒီကျယ်ပြောလှတဲ့ အင်ပါယာကြီးဟာ

was at risk of conflict and fracture.

ပဋိပက္ခနဲ့ ပြိုကွဲမယ့် အန္တရာယ်ရှိနေတယ်။

The Umayyads stabilized it by replacing the ruling elite in conquered territories

Umayyads တွေက သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ နယ်မြေတွေမှာ အုပ်ချုပ်သူအထက်တန်းလွှာတွေကို

with Muslim officials,

မွတ်ဆလင် အရာရှိတွေနဲ့အစားထိုးရင်း

while largely allowing the day-to-day customs of local populations—

၎င်းကို တည်ငြိမ်အောင် ထိန်းထားကာ သူတို့ရဲ့ ဘာသာရေး နှစ်သက်မှုများ အပါအဝင်

including their religious preferences— to continue.

ဒေသခံ ပြည်သူတွေရဲ့ နေ့စဉ် ဓလေ့ထုံးစံတွေကို ဆက်လက်ရှိခွင့်ပေးတယ်။

Arabic was used as the administrative language,

အင်ပါယာတစ်လွှား နိုင်ငံရေးကိစ္စတွေကို ပေါင်းစည်းကာ

unifying political affairs across the empire,

အာရဗီကို အုပ်ချုပ်ရေး ဘာသာစကား အဖြစ်အသုံးပြုခဲ့ပေမဲ့

but people continued to speak and write local languages, too.

လူတွေေကလည်း ဒေသန္တရ ဘာသာစကားတွေကို ဆက်လက်ပြောဆိုရေးသားကြတယ်။

Still, many in the empire were dissatisfied with Umayyad rule

ဒါပေမဲ့ အင်ပါယာထဲက အများအပြားက Umayyad အုပ်ချုပ်မှုကို မကျေနပ်ဘဲ

and questioned the dynasty's legitimacy.

မင်းဆက်ရဲ့တရားဝင်မှုကို မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ကြတယ်။

The Abbasid family capitalized on these sentiments,

Abbasid မိသားစုက သူတို့ကိုယ်သူတို့ တမန်တော်ရဲ့ တိုက်ရိုက်

promoting themselves as more direct descendants of the prophet,

သားမြေးတွေအဖြစ် မြှင့်တင်တဲ့ ဒီခံစားချက်တွေကို အရင်းပြုခဲ့ပေမဲ့

though their actual relation to Muhammad was more tenuous than they claimed.

မုဟမ္မဒ်နဲ့ သူတို့ရဲ့ တကယ့် ဆက်ဆံရေးက သူတို့ ပြောဆိုတာထက် ပိုမခိုင်မာခဲ့ဘူး။

They overthrew the Umayyad caliphate in 750 CE,

သူတို့ဟာ ခရစ်နှစ် ၇၅၀ မှာ Umayyad Caliphate ကို ဖြုတ်ချပြီး

becoming the second great dynasty of the Islamic Empire.

အစ္စလမ်အင်ပါယာရဲ့ ဒုတိယမြောက် မဟာမင်းဆက် ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

To establish themselves as the new rulers,

အုပ်စိုးသူအသစ်တွေအဖြစ် သူတို့ကိုယ်တိုင် တည်ထောင်ဖို့

they relocated the capital once more,

မြို့တော်ကို နောက်တစ်ကြိမ် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး

this time building a new city: Baghdad.

ဒီတစ်ကြိမ်မှာ ဘဂ္ဂဒက်မြို့သစ်ကို တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။

Under Abbasid rule, the elite enjoyed a lifestyle of luxury,

Abbasid အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ အထက်တန်းလွှာတွေက ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ

thanks to extensive trade networks that brought both products and people

ထုတ်ကုန်တွေနဲ့ လူတွေကို ဘဂ္ဂဒက်မြို့ကို ပို့ဆောင်ပေးတဲ့ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ကုန်သွယ်မှု

from all over the known world to Baghdad.

ကွန်ရက်တွေကြောင့် ဇိမ်ခံလူနေမှုပုံစံကို နှစ်သက်ကြတယ်။

Byzantine, Persian, Indian and Arab cultures and knowledge intermingled,

ဘိုင်ဇန်တိုင်း၊ ပါရှန်း၊ အိန္ဒိယ၊ အာရပ် ယဉ်ကျေးမှုတွေနဲ့ အသိပညာတွေ ရောယှက်ကာ

leading to artistic and scientific advancement.

အနုပညာနဲ့ သိပ္ပံပညာ တိုးတက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်။

The caliph was wealthy and powerful beyond imagination.

ကာလစ်ဖ်က ချမ်းသာပြီး စိတ်ကူးထက်ကျော်လွန်ကာ အစွမ်းထက်တယ်။

But there was never a clear line of succession

ဒါပေမဲ့ ဘယ်သူက ကာလစ်ဖ်ဖြစ်လာမယ် ဆိုတာကို ထ

dictating who would become the next caliph.

ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သတ်မှတ်တဲ့ ဆက်ခံမှု ဘယ်တုန်းကမှမရှိဘူး။

Any male relative of the former caliph was eligible,

အရင် ကာလစ်ဖ်ရဲ့ဆွေမျိုးတိုင်းဟာ အရည်အချင်းပြည့်မီတာကြောင့် ညီအကိုတွေ၊

so brothers, nephews, and uncles fought to gain power.

တူတွေ၊ ဦးလေးတွေဟာ အာဏာရရှိဖို့ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြတယ်။

Within the court, army officers, wives, concubines, and government officials

နန်းတွင်းမှာ စစ်တပ်အရာရှိတွေ၊ ဇနီးသည်တွေ၊ ကိုယ်လုပ်တော်တော်တွေနဲ့ အစိုးရအရာရှိတွေက

all demanded their share of the treasury.

သူတို့ရဲ့ ဘဏ္ဍာတိုက်ခွဲ ဝေစုကို တောင်းဆိုခဲ့ကြတယ်။

Because the caliph depended on his entourage to stay in power,

ကာလစ်ဖ်ဟာ အာဏာဆက်ရှိဖို့ သူ့အခြွေအရံတွေအပေါ် မှီခိုနေရတာကြောင့်

each transition of rulership opened the doors for favoritism and corruption.

အုပ်ချုပ်မှု အကူးအပြောင်းတိုင်းက ဘက်လိုက် မှုနဲ့ ခြစားမှုအတွက် တံခါးဖွင့်ပေးခဲ့တယ်။

Outside the court,

နန်းတော်အပြင်မှာ လူများစွာက

many questioned the legitimacy of the caliph,

ကာလစ်ဖ်ရဲ့ တရားဝင်မှုကို မေးခွန်းထုတ်ပြီး ကာလစ်ဖ်ရဲ့

noting that the caliph’s religious duty to moral excellence

ကိုယ်ကျင့် ကောင်းမွန်မှုအတွက် ဘာသာရေး တာဝန်က နန်းတော်ရဲ့ပျက်ယွင်းနေတဲ့

was at odds with the court’s decadent displays of wealth.

ကြွယ်ဝမှု ပြသမှုနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်တာကို သတိပြုမိကြတယ်။

In 1258 CE, the Mongols approached Baghdad.

ခရစ်နှစ် ၁၂၅၈ ခုနှစ်မှာ မွန်ဂိုတွေက ဘဂ္ဂဒက်မြို့ကို ချဉ်းကပ်ခဲ့ကြတယ်။

They encountered little resistance as they thoroughly destroyed the city.

သူတို့က မြို့ကို လုံးလုံး ဖျက်ဆီးလိုက်တော့ ခုခံမှု အနည်းငယ်သာ ကြုံခဲ့ရတယ်။

Legend has it that they rolled the caliph in a rug

ကာလစ်ဖ်ကို ကော်ဇောနဲ့ လှိမ့်ပြီး မြင်းတွေနဲ့ နင်းသတ်ကာ

and had horses trample him to death,

ရေထဲကို ပစ်ချလိုက်တဲ့ လက်ရေးစာမူ

and that the Tigris River ran black from the ink of the manuscripts

မှင်တွေကြောင့် တိုက်ဂရစ်မြစ်က မည်းသွားတယ်လို့

that were thrown into it.

ဒဏ္ဍာရီမှာ ဆိုထားပါတယ်။

The siege of Baghdad laid bare a longstanding reality:

ဘဂ္ဂဒက်မြို့ကို ဝိုင်းရံထားတာက ကာလကြာရှည်စွာ တည်ရှိနေတဲ့ အဖြစ်မှန်ပါ။

for centuries, the caliphs had ruled mostly symbolically.

ရာစုနှစ်တွေအတွင်း ကာလစ်ဖ်တွေဟာ အများ အားဖြင့် ပုံဆောင်သဘောအရ အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြတယ်။

Local leaders throughout the empire had grown more powerful,

အင်ပါယာတစ်ခွင်က ဒေသဆိုင်ရာ ခေါင်းဆောင်တွေ ပိုအားကောင်းလာကာ

and they refused to pay taxes,

အခွန်ပေးဆောင်ဖို့ ငြင်းဆိုခဲ့ကြပြီး

spending the money on their own courts instead.

ငွေတွေကို ကိုယ်ပိုင်နန်တော်တွေမှာ အသုံးပြုခဲ့တယ်။

The time of one united Islamic Empire was over,

စည်းလုံးညီညွတ်တဲ့ အစ္စလာမ် အင်ပါယာရဲ့ အချိန်ကာလက ကုန်ဆုံးသွားပေမဲ့

but its influence through written and spoken Arabic,

၎င်းရဲ့ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုက အာရဗီ၊ အစ္စလမ်ဘာသာနဲ့

Islam, and the ideas of its greatest intellectuals,

၎င်းရဲ့ အကြီးမြတ်ဆုံး ပညာတတ်တွေရဲ့ အယူအဆတွေက ကမ္ဘာပေါ်မှာ

left a lasting mark on the world.

တည်မြဲတဲ့ အမှတ်အသား တစ်ခုအဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့တယ်။