The rise and fall of the medieval Islamic Empire - Petra Sijpesteijn & Birte Kristiansen

Translator: Huân Trương Đình Reviewer: My Den

In the 7th century CE, one man started a chain of events

Vào thế kỷ 7 sau công nguyên, một người đàn ông đã khơi mào một chuỗi sự kiện

that would change the world order for good.

làm thay đổi vĩnh viễn trật tự thế giới.

The prophet Muhammad united the people of the Arabian Peninsula

Nhà tiên tri Muhammad đã hợp nhất các dân tộc trên bán đảo Ả Rập

through the formation of Islam.

bằng sự hình thành của Hồi GIáo.

These people included both nomadic Bedouin tribes

Những dân tộc này bao gồm những bộ lạc du mục Bedouin

and the inhabitants of oasis cities like Mecca and Medina.

và cư dân của các thành phố ốc đảo như Mecca và Medina.

Until Muhammad’s time, the region hadn’t been considered a serious match

Cho đến thời của Muhammad, khu vực này chưa bao giờ được xem là đối thủ xứng tầm

for the powerful neighboring Persian and Byzantine empires.

với những đế quốc láng giềng hùng mạnh như Ba Tư và Byzantine.

But the alliance Muhammad formed was political as well as religious,

Nhưng liên minh mà Muhammad gầy dựng mang tính chính trị lẫn tôn giáo,

an empire with Medina as its political heart

một đế quốc với Medina là trung tâm chính trị

and a force to be reckoned with.

và là một thế lực đáng gờm.

Muhammad was a one-of-a-kind leader.

Muhammad là một lãnh tụ có một không hai.

He had been a member of the Quraysh, the tribe that controlled Mecca.

Ông xuất thân từ bộ tộc Quraysh, bộ tộc nắm quyền kiểm soát Mecca.

After Muhammad’s death,

Sau cái chết của Muhammad,

those close to him deliberated who should succeed him—

những người thân cận với ông cân nhắc xem ai sẽ nối ngôi ông—

a contentious question.

một câu hỏi gây tranh cãi.

Abū Bakr, Muhammad’s father-in-law,

Abū Bakr, bố vợ của Muhammad,

emerged victorious and became the new caliph, or successor.

là người thắng cuộc và trở thành một tân Khalip, hay người kế vị.

Over the next 30 years, four caliphs, all from Muhammad's tribe,

Trong suốt 30 năm sau đó, bốn Khalip, tất cả đều từ bộ tộc của Muhammad,

conquered vast areas beyond Arabia,

chinh phục những vùng lãnh thổ rộng lớn ngoài Ả Rập,

including their mighty neighbors, the Persians and the Byzantines.

bao gồm cả những láng giềng hùng mạnh, người Ba Tư và người Byzantines.

But as the empire expanded, dissent within it grew

Nhưng khi đế quốc đang mở rộng thì sự bất đồng nội bộ cũng gia tăng,

and a civil war erupted.

và một cuộc nội chiến đã nổ ra.

The fourth caliph, Ali, was assassinated.

Vị Khalip thứ tư, Ali, đã bị ám sát.

Afterwards, the Umayyad Dynasty came to power.

Sau đó, triều đại Umayyad đã lên nắm quyền.

The Umayyads were from the same tribe as Muhammad,

Nhà Umayyads cũng thuộc bộ tộc của Muhammad,

but from a different, rival clan.

nhưng lại từ một gia tộc kình địch.

They extended the empire’s reach from present-day Spain to India

Họ đã mở rộng bờ cõi của đế quốc từ Tây Ban Nha ngày nay đến Ấn Độ.

and made Damascus their capital.

và đã lấy Damascus làm thủ đô.

But an empire this vast, full of many different peoples,

Nhưng một đế chế rộng lớn như vậy, đủ những dân tộc khác nhau,

was at risk of conflict and fracture.

luôn tiềm ẩn nguy cơ xung đột và rạng nứt.

The Umayyads stabilized it by replacing the ruling elite in conquered territories

Nhà Umayyads đã ổn định tình hình bằng cách thay thế

giới cầm quyền thượng lưu ở các vùng lãnh thổ bị trị

with Muslim officials,

với các quan chức Hồi giáo,

while largely allowing the day-to-day customs of local populations—

trong khi vẫn cho phép các dân tộc địa phương theo tập tục của mình—

including their religious preferences— to continue.

bao gồm cả lựa chọn tín ngưỡng tôn giáo của họ.

Arabic was used as the administrative language,

Tiếng Ả Rập được dùng làm ngôn ngữ hành chính,

unifying political affairs across the empire,

hợp nhất công việc chính trị trên khắp đế quốc,

but people continued to speak and write local languages, too.

nhưng dân chúng vẫn tiếp tục nói và viết các ngôn ngữ địa phương.

Still, many in the empire were dissatisfied with Umayyad rule

Dù vậy, vẫn có nhiều người trong đế quốc bất mãn với sự cai trị của Nhà Umayyad.

and questioned the dynasty's legitimacy.

và nghi ngờ tính chính thống của triều đại này.

The Abbasid family capitalized on these sentiments,

Nhà Abbasid đã lợi dụng những tâm lý này,

promoting themselves as more direct descendants of the prophet,

để tự xưng mình như là những hậu duệ huyết thống của nhà tiên tri,

though their actual relation to Muhammad was more tenuous than they claimed.

dù mối quan hệ thực tế của họ và Muhammad thì mỏng manh hơn là họ tuyên bố.

They overthrew the Umayyad caliphate in 750 CE,

Họ soán ngôi Nhà Umayyad vào năm 750 sau Công Nguyên,

becoming the second great dynasty of the Islamic Empire.

trở thành triều đại lớn thứ hai của Đế Quốc Ả Rập.

To establish themselves as the new rulers,

Để xác minh mình là những nhà thống trị mới,

they relocated the capital once more,

họ đã dời đô một lần nữa,

this time building a new city: Baghdad.

lần này họ xây dựng một thành phố mới: Baghdad.

Under Abbasid rule, the elite enjoyed a lifestyle of luxury,

Dưới sự cai trị của nhà Abbasid, giới thượng lưu tận hưởng một lối sống xa hoa,

thanks to extensive trade networks that brought both products and people

nhờ những mạng lưới giao thương rộng lớn đã mang cả sản phẩm và con người

from all over the known world to Baghdad.

từ khắp nơi trên thế giới đến với Baghdad.

Byzantine, Persian, Indian and Arab cultures and knowledge intermingled,

Văn hóa và tri thức Byzantine, Ba Tư, Ấn Độ và Ả Rập đan xen với nhau,

leading to artistic and scientific advancement.

dẫn đến những tiến bộ về khoa học và nghệ thuật.

The caliph was wealthy and powerful beyond imagination.

Khalip trở nên giàu có và quyền lực ngoài sức tưởng tượng.

Nhưng vẫn không có một ranh giới rõ ràng về sự kế thừa

But there was never a clear line of succession

dictating who would become the next caliph.

quyết định xem ai sẽ trở thành Khalip tiếp theo.

Any male relative of the former caliph was eligible,

Bất kì họ hàng nam nào của Khalip trước đó đều có đủ tư cách,

so brothers, nephews, and uncles fought to gain power.

nên các anh em, cháu trai và chú bác đã tranh đấu để giành quyền lực.

Within the court, army officers, wives, concubines, and government officials

Trong triều đình, các sĩ quan quân đội, thê thiếp và quan chức chính quyền

all demanded their share of the treasury.

đều đòi chia phần ngân khố.

Because the caliph depended on his entourage to stay in power,

Do Khalip phụ thuộc vào cận thần của mình để duy trì quyền lực,

each transition of rulership opened the doors for favoritism and corruption.

mỗi thời khắc chuyển giao quyền cai trị tạo điều kiện cho thiên vị và tham nhũng.

Outside the court,

Bên ngoài cung đình,

many questioned the legitimacy of the caliph,

nhiều người đã nghi ngờ tính chính thống của Khalip,

noting that the caliph’s religious duty to moral excellence

khi thấy rằng nghĩa vụ tôn giáo của Khalip đối với đức hạnh

was at odds with the court’s decadent displays of wealth.

mâu thuẫn với sự phô trương tài sản thoái hóa của triều đình.

In 1258 CE, the Mongols approached Baghdad.

Vào năm 1258 sau Công Nguyên, quân Mông Cổ áp sát Baghdad.

They encountered little resistance as they thoroughly destroyed the city.

Họ tàn phá toàn bộ thành phố mà không gặp nhiều kháng cự.

Legend has it that they rolled the caliph in a rug

Truyền thuyết kể rằng họ

cuộn khalip trong thảm

and had horses trample him to death,

và cho ngựa giày đạp đến chết,

and that the Tigris River ran black from the ink of the manuscripts

và nước Sông Tigris bị nhuộm đen bởi mực của những sách vở

that were thrown into it.

bị ném xuống sông.

The siege of Baghdad laid bare a longstanding reality:

Cuộc vây hãm thành Baghdad đã vạch trần một thực tế lâu đời:

for centuries, the caliphs had ruled mostly symbolically.

trong nhiều thế kỷ, những Khalip phần lớn chỉ cai trị trên danh nghĩa.

Local leaders throughout the empire had grown more powerful,

Lãnh đạo địa phương trên khắp đế quốc đã trở nên quyền lực hơn,

and they refused to pay taxes,

và họ đã không chịu đóng thuế,

spending the money on their own courts instead.

mà thay vào đó lại tiêu xài cho riêng mình.

The time of one united Islamic Empire was over,

Thời đại của một Đế Quốc Hồi Giáo thống nhất đã chấm dút,

but its influence through written and spoken Arabic,

nhưng ảnh hưởng của nó đến văn viết và nói Ả Rập,

Islam, and the ideas of its greatest intellectuals,

Hồi giáo, và những tư tưởng của những tri thức vĩ đại nhất,

left a lasting mark on the world.

đã để lại một dấn ấn lâu dài lên thế giới.