How can we solve the antibiotic resistance crisis? - Gerry Wright

1,162,031 views ・ 2020-03-16

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Htet Ye Yint Ko Reviewer: Myo Aung
00:06
Antibiotics: behind the scenes, they enable much of modern medicine.
0
6841
5024
ပဋိဇီဝဆေးတွေဟာ ယခုခေတ် ဆေးပညာမှာ နောက်ကွယ်ကနေ များစွာ အထောက်အပံ့ပြုနေပါတယ်။
00:11
We use them to cure infectious diseases,
1
11865
2620
အဲဒီဆေးတွေကို ကူးစက်ရောဂါတွေကို ကုသဖို့သာမက
00:14
but also to safely facilitate everything from surgery to chemotherapy
2
14485
5122
ဆေးကုသမှုပြုလုပ်ရာမှာ လုံခြုံမှုရှိအောင် ခွဲစိတ်ခြင်း ၊ ကင်ဆာဆေးပေးခြင်းနဲ့
အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတွေ အစားထိုးကုသခြင်းမှာ အသုံးပြုပါတယ်။
00:19
to organ transplants.
3
19607
2000
00:21
Without antibiotics,
4
21607
1563
ပဋိဇီဝဆေးတွေသာ မရှိခဲ့ရင်
00:23
even routine medical procedures can lead to life-threatening infections.
5
23170
4688
သာမန်ကုသမှုတွေမှာတောင် အသက်အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေ ဖြစ်သွားနိုင်ကြပါတယ်။
00:27
And we’re at risk of losing them.
6
27858
2930
အခု အဲဒီဆေးတွေကို လက်လွှတ်ရမယ့် အန္တရာယ်နဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါပြီ။
00:30
Antibiotics are chemicals that prevent the growth of bacteria.
7
30788
4162
ပဋိဇီဝဆေးတွေဟာ ပိုးမွှားတွေပြန့်ပွားမှုကို တားဆီးပေးတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။
00:34
Unfortunately, some bacteria have become resistant
8
34950
3921
ကံမကောင်းစွာနဲ့ အချို့ပိုးမွှားတွေဟာ လက်ရှိအသုံးပြုနေတဲ့ ပဋိဇီဝဆေးတွေကို
00:38
to all currently available antibiotics.
9
38871
3399
ယဉ်ပါးလာကြပါပြီ။
00:42
At the same time, we’ve stopped discovering new ones.
10
42270
4010
ဒီအချိန်မှာပဲ ကျွန်တော်တို့ ဆေးအသစ်တွေရှာဖွေတာကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပါပြီ။
00:46
Still, there’s hope that we can get ahead of the problem.
11
46280
3393
ဒီပြဿနာကို ကျော်လွှားဖို့ အခွင့်အရေး ကျွန်တော်တို့မှာ ရှိပါသေးတယ်။
00:49
But first, how did we get into this situation?
12
49673
3487
ဒါပေမဲ့ အရင်ဆုံးအနေနဲ့ ဒီအခြေအနေမျျိးဆီ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လိုရောက်လာတာလဲ။
00:53
The first widely used antibiotic was penicillin,
13
53160
3374
ပထမဆုံး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အသုံးပြုခဲ့တဲ့ ပဋိဇီဝဆေးဟာ ပင်နီဆီလင်ဖြစ်ပြီး
00:56
discovered in 1928 by Alexander Fleming.
14
56534
3676
၁၉၂၈မှာ Alexander Fleming က တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
01:00
In his 1945 Nobel Prize acceptance speech,
15
60210
3784
၁၉၄၅တုန်းက သူ့ရဲ့ နိုဗယ်ဆုရမိန့်ခွန်းမှာ
01:03
Fleming warned that bacterial resistance had the potential to ruin
16
63994
4713
ပိုးမွှားတွေဆေးယဉ်ပါးမှုကြောင့် ပဋိဇီဝဆေးတွေရဲ့ အစွမ်းတွေ
01:08
the miracle of antibiotics.
17
68707
2280
ပျက်စီးနိုင်တယ်လို့ ဖလင်းမင်းက သတိပေးခဲ့ပါတယ်။
01:10
He was right: in the 1940s and 50s,
18
70987
3007
သူပြောတာမှန်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၄၀ နဲ့ ၁၉၅၀ ဆယ်စုနှစ် နှစ်စုအတွင်းမှာ
01:13
resistant bacteria already began to appear.
19
73994
3910
ဆေးယဉ်ပါး ပိုးမွှားတွေ ပေါ်ပေါက်နေပါပြီ။
01:17
From then until the 1980s,
20
77904
2330
အဲဒီအချိန်ကနေ ၁၉၈၀ ဆယ်စုနှစ်မတိုင်ခင်အထိ
01:20
pharmaceutical companies countered the problem of resistance
21
80234
3512
ဆေးကုမ္ပဏီတွေဟာ ဆေးယဉ်ပါးမှုပြဿနာကို
01:23
by discovering many new antibiotics.
22
83746
2998
ပဋိဇီဝဆေးအသစ်တွေ ရှာဖွေခြင်းအားဖြင့် တုန့်ပြန်ဖြေရှင်းခဲ့ကြတယ်။
01:26
At first this was a highly successful— and highly profitable— enterprise.
23
86744
5488
အစပိုင်းမှာတော့ ဒါဟာ အလွန်အောင်မြင်ပြီး အကျိုးအလွန်ဖြစ်ထွန်းတဲ့ စီမံချက်ဖြစ်တယ်။
01:32
Over time, a couple things changed.
24
92232
2860
အချိန်တော်တော်ကြာတော့ အပြောင်းအလဲ နှစ်ခုဖြစ်လာခဲ့တယ်။
01:35
Newly discovered antibiotics were often only effective
25
95092
3490
အသစ်တွေ့ရှိထားတဲ့ ပဋိဇီဝဆေးတွေရဲ့ အာနိသင်က
01:38
for a narrow spectrum of infections,
26
98582
2910
ကူးစက်ရောဂါအနည်းငယ်အတွက်ပဲ ထိရောက်မှုရှိပါတယ်။
01:41
whereas the first ones had been broadly applicable.
27
101492
3346
အရင်ဆေးတွေကို ကူးစက်ရောဂါအများအပြားမှာ သုံးနိုင်ပါတယ်။
01:44
This isn’t a problem in itself,
28
104838
1974
ဒါက ပြဿနာတော့မဟုတ်ပေမဲ့
01:46
but it does mean that fewer doses of these drugs could be sold—
29
106812
4260
ဒီဆေးတွေကို အနည်းအကျဉ်းပဲ ရောင်းချနိုင်တော့မှာဖြစ်လို့
01:51
making them less profitable.
30
111072
2414
အကျိုးအမြတ်ရရှိမှုကို နည်းသွားစေပါတယ်။
01:53
In the early days, antibiotics were heavily overprescribed,
31
113486
3966
အစောပိုင်းကာလမှာ ပဋိဇီဝဆေးတွေကို လိုတာထက်ပိုပြီး ညွှန်းခဲ့ကြတယ်။
01:57
including for viral infections they had no effect on.
32
117452
3810
သူတို့ရဲ့ အာနိသင်မသက်ရောက်နိုင်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါတွေမှာရောပေါ့။
02:01
Scrutiny around prescriptions increased, which is good, but also lowered sales.
33
121262
5489
ဆေးညွှန်းမှုဆိုင်ရာ စည်းကမ်း တင်းကျပ် လာပေမဲ့ ရောင်းချမှုကို ကျစေခဲ့တယ်။
02:06
At the same time, companies began to develop more drugs
34
126751
3630
တချိန်တည်းမှာ ကုမ္ပဏီတွေက ဆေးတွေ ထပ်ထုတ်ခဲ့တယ်။
02:10
that are taken over a patient’s lifetime,
35
130381
2585
လူနာတွေ တသက်လုံးသောက်ရမယ့် ဆေးတွေပေါ့။
02:12
like blood pressure and cholesterol medications,
36
132966
2660
ဥပမာ- သွေးကျဆေးတွေ၊ အဆီကျဆေးတွေနဲ့
02:15
and later anti-depressants and anti-anxiety medications.
37
135626
4520
နောက်ပိုင်းမှာ စိတ်ကျရောဂါပျောက်ဆေး၊ စိတ်ငြိမ်ဆေးတွေ ထုတ်လာကြတယ်။
02:20
Because they are taken indefinitely, these drugs more profitable.
38
140146
4796
ဒီဆေးတွေကို ရေရှည်စွဲသောက်ရလို့ အကျိုးအမြတ် ပိုဖြစ်ထွန်းစေတယ်။
02:24
By the mid-1980s, no new chemical classes of antibiotics were discovered.
39
144942
5847
၁၉၈၀ ဆယ်စုနှစ်လယ်မှာ ပဋိဇီဝဆေးတွေရဲ့ ဓာတုပစ္စည်းအသစ်တွေကို ရှာမတွေ့နိုင်ခဲ့ပါ။
02:30
But bacteria continued to acquire resistance and pass it along
40
150789
4380
ဒါပေမဲ့ ပိုးမွှားတွေမှာ ဆေးယဉ်ပါးမှု ဆက်လက်ဖြစ်ထွန်းနေပြီး
02:35
by sharing genetic information between individual bacteria
41
155169
4141
မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်မျှဝေမှုကနေ ပိုးမွှားနောက်တစ်ကောင် သို့မဟုတ်
02:39
and even across species.
42
159310
2416
အခြားမျိုးစိတ်တစ်ခုမှာ ဆေးယဉ်ပါးမှုကိုဖြစ်စေပါတယ်။
02:41
Now bacteria that are resistant to many antibiotics are common,
43
161726
4490
အခုဆိုရင် ဆေးများစွာကို ယဉ်ပါးနေတဲ့ ပိုးတော်တော်များများရှိနေပြီ ဖြစ်ပြီး
02:46
and increasingly some strains are resistant to all our current drugs.
44
166216
5738
တချို့ပိုးမွှားတွေဆို အခုလက်ရှိ အသုံးပြုနေတဲ့ ဆေးအားလုံးကို ယဉ်ပါးနေပါပြီ။
02:51
So, what can we do about this?
45
171954
2380
ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သတ်ပြီး ကျွန်တော်တို့ ဘာလုပ်နိုင်ကြလဲ။
02:54
We need to control the use of existing antibiotics, create new ones,
46
174334
4457
လက်ရှိပဋိဇီဝဆေးတွေအသုံးပြုမှုကို ထိန်း ချုပ်ပြီး ဆေးအသစ်တွေ ဖန်တီးဖို့ လိုတယ်။
02:58
combat resistance to new and existing drugs,
47
178791
3352
ဆေးအသစ်တွေ နဲ့ ရှိပြီးဆေးတွေယဉ်ပါးမှုကို တွန်းလှန်ကြမယ်။
03:02
and find new ways to fight bacterial infections.
48
182143
3938
ပြီးတော့ ပိုးမွှားကူးစက်ရောဂါတွေကို ကုသဖို့နည်းလမ်းအသစ်တွေ ရှာကြပါမယ်။
03:06
The largest consumer of antibiotics is agriculture,
49
186081
3940
ပဋိဇီဝဆေးတွေကို အများဆုံးသုံးစွဲသူတွေကတော့ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးသမားတွေပဲဖြစ်တယ်။
03:10
which uses antibiotics not only to treat infections
50
190021
3380
သူတို့က ဒီဆေးတွေကို ပိုးသတ်ဆေးအဖြစ် သုံးစွဲကြရုံမျှမက
03:13
but to promote the growth of food animals.
51
193401
3010
မွေးမြူရေးတိရစ္ဆာန်တွေမှာ ကြီးထွားမှု မြန်စေဖို့လည်း သုံးပါတယ်။
03:16
Using large volumes of antibiotics
52
196411
2570
ပဋိဇီဝဆေး အမြောက်အမြားသုံးစွဲခြင်းက
03:18
increases the bacteria’s exposure to the antibiotics
53
198981
3500
ပိုးမွှားနဲ့ ဆေးတို့ ထိတွေ့မှုကို ပိုမိုများပြားစေတာကြောင့်
03:22
and therefore their opportunity to develop resistance.
54
202481
4370
ဆေးယဉ်ပါးမှုဖြစ်နိုင်တဲ့ အလားအလာကို မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။
03:26
Many bacteria that are common in animals, like salmonella, can also infect humans,
55
206851
5485
တိရစ္ဆာန်တွေမှာ အဖြစ်များတဲ့ အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါပိုးလိုမျိုး ပိုးတွေဟာ
လူတွေဆီကိုလည်း ကူးစက်နိုင်တာကြောင့်
03:32
and drug-resistant versions can pass to us through the food chain
56
212336
4577
ဆေးယဉ်ပါးပိုးတွေဟာ အစာမှတဆင့် ကျွန်တော်တို့ကို ကူးစက်နိုင်ပြီး
03:36
and spread through international trade and travel networks.
57
216913
4543
နိုင်ငံတကာကို တင်ပို့ရောင်းချမှု နဲ့ ခရီးသွားလာမှုတွေကတဆင့် ပျံ့နှံ့နိုင်ပါတယ်။
03:41
In terms of finding new antibiotics,
58
221456
2730
ပဋိဇီဝဆေးအသစ်တွေကို ရှာဖွေရေးမှာလည်း
03:44
nature offers the most promising new compounds.
59
224186
3269
သဘာဝတရားကြီးက အလားအလာကောင်းတဲ့ ဒြပ်ပေါင်းအသစ်တွေကို ပေးထားပါတယ်။
03:47
Organisms like other microbes and fungi have evolved over millions of years
60
227455
4976
အခြား‌ပိုးမွှားလေးတွေ နဲ့ မှိုများဟာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်သန်းပေါင်းများစွာတည်းက
ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ နေထိုင်ဖို့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲခဲ့ကြပါတယ်။
03:52
to live in competitive environments—
61
232431
2230
03:54
meaning they often contain antibiotic compounds
62
234661
3404
သူတို့မှာ ပဋိဇီဝပစ္စည်းတွေ ပါရှိပါတယ်။
03:58
to give them a survival advantage over certain bacteria.
63
238065
4220
ဘက်တီးရီးယားပိုးမွှားတွေကို သာလွန်ပြီး ရှင်သန်နိုင်ဖို့ပေါ့။
04:02
We can also package antibiotics with molecules that inhibit resistance.
64
242285
5093
ပဋိဇီဝဆေးတွေကို ဆေးယဉ်ပါးမှုကို တားတဲ့ မော်လီကျူးတွေနဲ့
ပေါင်းစပ်ထုတ်လုပ်လို့ရပါတယ်။
04:07
One way bacteria develop resistance is through proteins of their own
65
247378
4627
ဆေးယဉ်ပါးမှုဟာ ပိုးမွှားတွေမှာပါဝင်တဲ့ ဆေးကိုဖျက်ဆီးတဲ့
04:12
that degrade the drug.
66
252005
1740
ပရိုတိန်းကြောင့် ဖြစ်လာရတာဖြစ်ပါတယ်။
04:13
By packaging the antibiotic with molecules that block the degraders,
67
253745
4530
ပဋိဇီဝဆေးတွေနဲ့ အဲဒီပရိုတိန်းတွေကိုပိတ်တဲ့ မော်လီကျူးနဲ့ ပေါင်းစပ်ထုတ်လုပ်လိုက်ရင်
04:18
the antibiotic can do its job.
68
258275
2912
ပဋိဇီဝဆေးဟာ မူလအတိုင်း အလုပ်လုပ်နိုင်ကြမှာပါ။
04:21
Phages, viruses that attack bacteria but don’t affect humans,
69
261187
4428
ဘက်တီးရီးယားပိုးကိုပဲ တိုက်ပြီး လူတွေကို အန္တရာယ်မပြုနိုင်တဲ့
04:25
are one promising new avenue to combat bacterial infections.
70
265615
4350
ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာလည်း ကူးစက်ရောဂါကို တိုက်နိုင်မယ့် နည်းတစ်နည်းပါပဲ။
04:29
Developing vaccines for common infections, meanwhile,
71
269965
3193
ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေအတွက် ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်ခြင်းဖြင့်
04:33
can help prevent disease in the first place.
72
273158
3437
ရောဂါကို ရှေးဦးစွာ ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။
04:36
The biggest challenge to all these approaches is funding,
73
276595
3660
ဒါတွေအတွက် အကြီးမားဆုံး စိန်ခေါ်မှုက ငွေကြေးအထောက်အပံ့ဖြစ်ပြီး
04:40
which is woefully inadequate across the globe.
74
280255
3370
ကမ္ဘာတဝန်းမှာ လုံလောက်မှု မရှိပါဘူး။
04:43
Antibiotics are so unprofitable that many large pharmaceutical companies
75
283625
4865
ပဋိဇီဝဆေးတွေက အကျိုးအမြတ်မရနိုင်တာကြောင့် ဆေးကုမ္ပဏီကြီးအများစုဟာ
04:48
have stopped trying to develop them.
76
288490
2380
၎င်းတို့ ထုတ်လုပ်ခြင်းကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ကြပါပြီ။
04:50
Meanwhile, smaller companies that successfully bring new antibiotics
77
290870
3775
ပဋိဇီဝဆေးအသစ်တွေကို ဈေးကွက်တင်နိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီလေးတွေကလည်း
04:54
to market often still go bankrupt, like the American start up Achaogen.
78
294645
5702
ဒေဝါလီခံရတော့မယ့် အခြေအနေကိုရောက်နေပါတယ်။ အမေရိကန်အခြေစိုက် Achaogen ကုမ္ပဏီလိုပေါ့။
05:00
New therapeutic techniques like phages and vaccines
79
300347
3730
ကာကွယ်ဆေး နဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေလိုမျိုး ကုသရေးနည်းလမ်းသစ်တွေဟာလည်း
05:04
face the same fundamental problem as traditional antibiotics:
80
304077
4058
ပဋိဇီဝဆေးတွေလိုပဲ တူညီတဲ့ ပြဿနာတွေကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။
05:08
if they’re working well, they’re used just once,
81
308135
3310
သူတို့ကို သုံးတာအလုပ်ဖြစ်ရင်လည်း တစ်ခါသုံးစရာမျိုးလို ဖြစ်မှာမို့လို့
05:11
which makes it difficult to make money.
82
311445
2230
ပိုက်ဆံများများရဖို့ ခဲယဉ်းပါတယ်။
05:13
And to successfully counteract resistance in the long term,
83
313675
3400
ရေရှည်မှာ ဆေးယဉ်ပါးမှုကို တွန်းလှန်ဖို့ဆိုရင်
05:17
we’ll need to use new antibiotics sparingly—
84
317075
3520
ပဋိဇီဝဆေးအသစ်တွေကို ချွေတာပြီး သုံးစွဲရမှာဖြစ်တာကြောင့်
05:20
lowering the profits for their creators even further.
85
320595
3900
ဆေးထုတ်လုပ်သူတွေရမယ့် အကျိုးအမြတ်ကို ပိုပြီးနည်းပါးစေပါမယ်။
05:24
One possible solution is to shift profits away from the volume of antibiotics sold.
86
324495
6211
ဖြေရှင်းနည်းတစ်ခုက အမြတ်အစွန်းရရှိမှုကို ရောင်းရတဲ့ဆေးပမာဏအပေါ် မူတည်လာရန်
ပြောင်းလဲပေးဖို့ပါပဲ။
05:30
For example, the United Kingdom is testing a model
87
330706
3200
ဥပမာအားဖြင့် ယူကေမှာ အငစမ်းသပ်နေတဲ့ ပုံစံတစ်ခုမှာ
05:33
where healthcare providers purchase antibiotic subscriptions.
88
333906
4118
ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးသူတွေက ပဋိဇီဝဆေးတွေအတွက် နှစ်စဉ်ကြေးပေးရပါတယ်။
05:38
While governments are looking for ways to incentivize antibiotic development,
89
338024
4140
ပဋိဇီဝဆေးထုတ်လုပ်မှုကို အားပေးဖို့ အစိုးရက နည်းလမ်းရှာဖွေနေချိန်မှာ
05:42
these programs are still in the early stages.
90
342164
2940
ဒီအစီအစဉ်တွေက အစပိုင်းပဲရှိပါသေးတယ်။
05:45
Countries around the world will need to do much more—
91
345104
3310
ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက နိုင်ငံတွေမှာ လုပ်စရာ အများကြီးရှိသေးပေမဲ့
05:48
but with enough investment in antibiotic development
92
348414
3550
ပဋိဇီဝဆေးအသစ်ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ ယခုသုံးနေဆဲဆေးတွေကိုထိန်းချုပ်ဖို့
05:51
and controlled use of our current drugs,
93
351964
2640
ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု အလုံအလောက်ရှိပါမှ
05:54
we can still get ahead of resistance.
94
354604
2650
ဆေးယဉ်ပါးမှုပြဿနာကို ကျော်လွှားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7