How can we solve the antibiotic resistance crisis? - Gerry Wright

1,154,690 views ・ 2020-03-16

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Reviewer: My Den
00:06
Antibiotics: behind the scenes, they enable much of modern medicine.
0
6841
5024
Thuốc kháng sinh: một cách âm thầm, đã tiếp sức cho nền y học hiện đại.
00:11
We use them to cure infectious diseases,
1
11865
2620
Chúng ta sử dụng chúng để chữa trị các bệnh truyền nhiễm,
00:14
but also to safely facilitate everything from surgery to chemotherapy
2
14485
5122
cũng như tạo điều kiện an toàn cho mọi thứ từ giải phẫu đến hoá trị
00:19
to organ transplants.
3
19607
2000
đến cấy ghép nội tạng.
00:21
Without antibiotics,
4
21607
1563
Nếu như không có kháng sinh,
00:23
even routine medical procedures can lead to life-threatening infections.
5
23170
4688
thậm chí các tiểu phẫu y tế thông thường cũng có thể gây nhiễm trùng chết người.
00:27
And we’re at risk of losing them.
6
27858
2930
Và chúng ta đang có nguy cơ mất chúng.
00:30
Antibiotics are chemicals that prevent the growth of bacteria.
7
30788
4162
Thuốc kháng sinh là các chất ngăn cản sự phát triển của vi khuẩn.
00:34
Unfortunately, some bacteria have become resistant
8
34950
3921
Không may, một số loài vi khuẩn đã có thể kháng lại được
00:38
to all currently available antibiotics.
9
38871
3399
tất cả các loại thuốc kháng sinh đang có.
00:42
At the same time, we’ve stopped discovering new ones.
10
42270
4010
Đồng thời, chúng ta cũng đã ngưng phát triển các loại kháng sinh mới.
00:46
Still, there’s hope that we can get ahead of the problem.
11
46280
3393
Nhưng vẫn còn hy vọng rằng chúng ta sẽ có thể giải quyết được vấn đề.
00:49
But first, how did we get into this situation?
12
49673
3487
Nhưng trước tiên, điều gì đã dẫn chúng ta đến thực trạng này?
00:53
The first widely used antibiotic was penicillin,
13
53160
3374
Thuốc kháng sinh được sử dụng phổ biến đầu tiên là penicillin,
00:56
discovered in 1928 by Alexander Fleming.
14
56534
3676
được phát minh năm 1928 bởi Alexander Fleming.
01:00
In his 1945 Nobel Prize acceptance speech,
15
60210
3784
Trong bài phát biểu nhận giải Nobel năm 1945 của ông,
01:03
Fleming warned that bacterial resistance had the potential to ruin
16
63994
4713
Fleming đã cảnh báo rằng sự kháng cự của vi khuẩn có khả năng
01:08
the miracle of antibiotics.
17
68707
2280
phá huỷ phép màu của các loại kháng sinh.
01:10
He was right: in the 1940s and 50s,
18
70987
3007
Ông đã đúng: trong những thập niên 1940 và 1950,
01:13
resistant bacteria already began to appear.
19
73994
3910
vi khuẩn kháng thuốc đã bắt đầu xuất hiện.
01:17
From then until the 1980s,
20
77904
2330
Từ đó đến những năm 1980,
01:20
pharmaceutical companies countered the problem of resistance
21
80234
3512
các công ty dược phẩm chống lại vấn đề kháng thuốc
01:23
by discovering many new antibiotics.
22
83746
2998
bằng cách cho ra đời nhiều loại kháng sinh mới.
01:26
At first this was a highly successful— and highly profitable— enterprise.
23
86744
5488
Ban đầu đây là một ngành kinh doanh cực kì thành công với lợi nhuận cực cao.
01:32
Over time, a couple things changed.
24
92232
2860
Theo thời gian, một vài thứ đã thay đổi.
01:35
Newly discovered antibiotics were often only effective
25
95092
3490
Kháng sinh mới được tạo ra thường chỉ có hiệu quả
01:38
for a narrow spectrum of infections,
26
98582
2910
đối với một số ít loại bệnh lây nhiễm,
01:41
whereas the first ones had been broadly applicable.
27
101492
3346
trong khi những loại thuốc ban đầu có khả năng ứng dụng rộng rãi.
01:44
This isn’t a problem in itself,
28
104838
1974
Đây không phải là vấn đề,
01:46
but it does mean that fewer doses of these drugs could be sold—
29
106812
4260
nhưng có nghĩa là liều lượng ít hơn trong số những loại thuốc này có thể được bán-
01:51
making them less profitable.
30
111072
2414
khiến lợi nhuận trở nên thấp hơn.
01:53
In the early days, antibiotics were heavily overprescribed,
31
113486
3966
Trong thời gian đầu, thuốc kháng sinh đã bị lạm dụng kê đơn,
01:57
including for viral infections they had no effect on.
32
117452
3810
kể cả cho các bệnh gây ra do virus mà chúng không hề có tác dụng.
02:01
Scrutiny around prescriptions increased, which is good, but also lowered sales.
33
121262
5489
Các đơn thuốc sau đó bị giám sát kĩ, điều này tốt nhưng cũng làm giảm doanh số.
02:06
At the same time, companies began to develop more drugs
34
126751
3630
Đồng thời, các công ty cũng bắt đầu phát triển nhiều loại thuốc
02:10
that are taken over a patient’s lifetime,
35
130381
2585
được sử dụng trong suốt cuộc đời của bệnh nhân,
02:12
like blood pressure and cholesterol medications,
36
132966
2660
như là thuốc huyết áp và thuốc giảm cholesterol,
02:15
and later anti-depressants and anti-anxiety medications.
37
135626
4520
và sau đó là thuốc chống trầm cảm và thuốc chống căng thẳng.
02:20
Because they are taken indefinitely, these drugs more profitable.
38
140146
4796
Vì những thuốc này được dùng vô thời hạn nên chúng cho lợi nhuận cao hơn.
02:24
By the mid-1980s, no new chemical classes of antibiotics were discovered.
39
144942
5847
Vào khoảng giữa thập niên 1980, không có hoá chất kháng sinh mới nào được tìm ra.
02:30
But bacteria continued to acquire resistance and pass it along
40
150789
4380
Nhưng vi khuẩn thì cứ tiếp tục có thêm sức đề kháng và truyền lại
02:35
by sharing genetic information between individual bacteria
41
155169
4141
bằng cách chia sẻ thông tin di truyền giữa các cá thể vi khuẩn
02:39
and even across species.
42
159310
2416
và thậm chí là giữa các loài với nhau.
02:41
Now bacteria that are resistant to many antibiotics are common,
43
161726
4490
Hiện nay việc các vi khuẩn có khả năng kháng nhiều loại kháng sinh khá phổ biến,
02:46
and increasingly some strains are resistant to all our current drugs.
44
166216
5738
và dần dần một số chúng có khả năng chống lại tất cả thuốc chúng ta đang có.
02:51
So, what can we do about this?
45
171954
2380
Vậy chúng ta có thể làm gì?
02:54
We need to control the use of existing antibiotics, create new ones,
46
174334
4457
Chúng ta cần kiểm soát việc sử dụng các kháng sinh hiện có, tạo thêm loại mới,
02:58
combat resistance to new and existing drugs,
47
178791
3352
chống lại kháng cự của vi khuẩn với các loại thuốc mới có và đã có.
03:02
and find new ways to fight bacterial infections.
48
182143
3938
và tìm các cách mới để chống lại bệnh do vi khuẩn gây ra.
03:06
The largest consumer of antibiotics is agriculture,
49
186081
3940
Ngành nông nghiệp tiêu thụ thuốc kháng sinh nhiều nhất,
03:10
which uses antibiotics not only to treat infections
50
190021
3380
trong đó sử dụng kháng sinh không chỉ để điều trị nhiễm trùng
03:13
but to promote the growth of food animals.
51
193401
3010
mà còn để kích thích động vật lấy thịt tăng trưởng.
03:16
Using large volumes of antibiotics
52
196411
2570
Việc sử dụng số lượng lớn thuốc kháng sinh
03:18
increases the bacteria’s exposure to the antibiotics
53
198981
3500
tăng khả năng vi khuẩn tiếp xúc với các loại thuốc kháng sinh
03:22
and therefore their opportunity to develop resistance.
54
202481
4370
và từ đó tạo cơ hội cho chúng phát triển sức đề kháng.
03:26
Many bacteria that are common in animals, like salmonella, can also infect humans,
55
206851
5485
Nhiều loại vi khuẩn phổ biến ở động vật, như salmonella, cũng có thể lây cho người,
03:32
and drug-resistant versions can pass to us through the food chain
56
212336
4577
và sự kháng thuốc có thể truyền tới chúng ta thông qua chuỗi thức ăn
03:36
and spread through international trade and travel networks.
57
216913
4543
và lan truyền qua mạng lưới thương mại và du lịch quốc tế.
03:41
In terms of finding new antibiotics,
58
221456
2730
Về việc tìm kiếm kháng sinh mới,
03:44
nature offers the most promising new compounds.
59
224186
3269
thiên nhiên mang đến nhiều loại hợp chất có triển vọng nhất.
03:47
Organisms like other microbes and fungi have evolved over millions of years
60
227455
4976
Các sinh vật như vi khuẩn và nấm đã tiến hoá qua hàng triệu năm
03:52
to live in competitive environments—
61
232431
2230
để sống trong các môi trường cạnh tranh—
03:54
meaning they often contain antibiotic compounds
62
234661
3404
nghĩa là chúng thường chứa các hợp chất làm thuốc kháng sinh
03:58
to give them a survival advantage over certain bacteria.
63
238065
4220
cung cấp cho chúng một lợi thế sống sót trên một số vi khuẩn.
04:02
We can also package antibiotics with molecules that inhibit resistance.
64
242285
5093
Chúng ta cũng có thể đóng gói kháng sinh với các phân tử ức chế sự đề kháng.
04:07
One way bacteria develop resistance is through proteins of their own
65
247378
4627
Một cách vi khuẩn phát triển kháng cự là thông qua các protein của chính chúng
loại làm giảm tác dụng thuốc.
04:12
that degrade the drug.
66
252005
1740
04:13
By packaging the antibiotic with molecules that block the degraders,
67
253745
4530
Bằng cách đóng gói thuốc kháng sinh với các phân tử chặn các chất phân hủy,
04:18
the antibiotic can do its job.
68
258275
2912
thuốc kháng sinh có thể phát huy tác dụng.
04:21
Phages, viruses that attack bacteria but don’t affect humans,
69
261187
4428
Thể thực khuẩn, vi-rút tấn công vi khuẩn nhưng không ảnh hưởng đến con người,
04:25
are one promising new avenue to combat bacterial infections.
70
265615
4350
là một trong những con đường mới đầy hứa hẹn để chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn.
04:29
Developing vaccines for common infections, meanwhile,
71
269965
3193
Đồng thời, việc phát triển vắc-xin cho các bệnh truyền nhiễm thông thường
04:33
can help prevent disease in the first place.
72
273158
3437
có thể giúp ngăn ngừa bệnh từ đầu.
04:36
The biggest challenge to all these approaches is funding,
73
276595
3660
Thử thách lớn nhất cho tất cả các phương pháp này là quỹ tài trợ,
04:40
which is woefully inadequate across the globe.
74
280255
3370
thứ đang bị thiếu hụt một cách đáng buồn khắp toàn cầu.
04:43
Antibiotics are so unprofitable that many large pharmaceutical companies
75
283625
4865
Thuốc kháng sinh không có lợi nhuận nhiều và rất nhiều công ty dược lớn
04:48
have stopped trying to develop them.
76
288490
2380
đã ngừng phát triển chúng.
04:50
Meanwhile, smaller companies that successfully bring new antibiotics
77
290870
3775
Trong khi đó, các công ty dược nhỏ hơn mà thành công đưa các kháng sinh mới
04:54
to market often still go bankrupt, like the American start up Achaogen.
78
294645
5702
ra thị trường thì thường phá sản, như công ty khởi nghiệp của Mỹ, Achaogen.
05:00
New therapeutic techniques like phages and vaccines
79
300347
3730
Các phương pháp trị liệu mới như thể thực khuẩn và vắc-xin
05:04
face the same fundamental problem as traditional antibiotics:
80
304077
4058
đối mặt với vấn đề cơ bản giống như thuốc kháng sinh truyền thống:
05:08
if they’re working well, they’re used just once,
81
308135
3310
nếu như chúng có công dụng tốt, chúng chỉ được dùng một lần,
05:11
which makes it difficult to make money.
82
311445
2230
điều này gây khó khăn cho việc kiếm tiền.
05:13
And to successfully counteract resistance in the long term,
83
313675
3400
Và để chống lại sự kháng thuốc thành công trong dài hạn,
05:17
we’ll need to use new antibiotics sparingly—
84
317075
3520
chúng ta sẽ cần sử dụng các kháng sinh mới một cách tiết kiệm—
05:20
lowering the profits for their creators even further.
85
320595
3900
điều này làm lợi nhuận của nhà sản xuất giảm thấp hơn nữa,
05:24
One possible solution is to shift profits away from the volume of antibiotics sold.
86
324495
6211
Một giải pháp khả thi là tách biệt lợi nhuận với số lượng kháng sinh bán ra.
05:30
For example, the United Kingdom is testing a model
87
330706
3200
Ví dụ, nước Anh đang thử nghiệm một mô hình
05:33
where healthcare providers purchase antibiotic subscriptions.
88
333906
4118
nơi các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe mua đăng ký thuốc kháng sinh.
05:38
While governments are looking for ways to incentivize antibiotic development,
89
338024
4140
Dù các chính phủ đang cố khuyến khích việc nghiên cứu phát triển kháng sinh,
05:42
these programs are still in the early stages.
90
342164
2940
những chương trình này cũng chỉ mới ở giai đoạn khởi đầu.
05:45
Countries around the world will need to do much more—
91
345104
3310
Các nước trên thế giới sẽ cần phải làm việc nhiều hơn nữa—
05:48
but with enough investment in antibiotic development
92
348414
3550
nhưng với việc có đủ đầu tư vào việc phát triển thuốc kháng sinh
05:51
and controlled use of our current drugs,
93
351964
2640
và kiểm soát việc sử dụng các loại thuốc hiện tại,
05:54
we can still get ahead of resistance.
94
354604
2650
chúng ta có thể vượt qua được vấn đề kháng thuốc.
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7