How to make smart decisions more easily

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

In a 2011 study, researchers followed a group of judges

၂၀၁၁ ခုနှစ် လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ သုတေသီတွေဟာ အကျဉ်းချခံနေရသူတွေကို ခံဝန်နဲ့

deciding whether or not to offer imprisoned individuals a chance at parole.

လွတ်ပေး၊ မပေး ဆုံးဖြတ်တဲ့ တရားသူကြီးအုပ်စုတစ်စုကို ခြေရာခံခဲ့ကြတယ်။

Logically, one might expect things like an imprisoned person’s crime,

သဘာဝကျကျပဲ၊ အကျဉ်းသားတစ်ယောက်ရဲ့ အမှု၊ လက်ရှိ ပြစ်ဒဏ်နဲ့ လက်ရှိ အပြုအမူတွေလို

existing sentence, and current behavior to be the primary considerations.

အရာတွေကို အဓိက ထည့်စဉ်းစားဖို့ မျှော်လင့်ရလောက်တယ်။

But while those details were duly examined,

ဒါပေမဲ့ ဒီအသေးစိတ်တွေကို ထိုက်သင့်သလို ဆန်းစစ်ခဲ့ကြပေမဲ့၊

one variable had a remarkably large impact:

ပြောင်းလဲနိုင်တာက တစ်ခုက ကြီးမားတဲ့ သက်ရောက်မှု ထူးထူးခြားခြား ရှိခဲ့တယ်၊

the time of day.

တစ်နေ့တာရဲ့ အချိန်ပါ။

Imprisoned people who met with the board in the morning

မနက်ပိုင်းမှာ ဘုတ်အဖွဲ့နဲ့တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့ အကျဉ်းချခံရသူတွေဟာ၊

were far more likely to receive parole

သူတို့ရဲ့ အမှုတွေနဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေဟာ တူညီနေရင်တောင်၊

than those whose cases were reviewed in the afternoon,

အမှုတွေကို မွန်းလွဲပိုင်းမှာ ပြန်သုံးသပ်ခံရသူတွေထက်

even if their crimes and sentences were practically identical.

ခံဝန်နဲ့ လွတ်ပေးခံရဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများတယ်။

This finding might seem strange, but the researchers’ explanation was simple:

ဒီတွေ့ရှိချက်က ထူးဆန်းပုံရပေမဲ့၊ သုတေသီတွေရဲ့ ရှင်းပြချက်က ရိုးရှင်းပါတယ်။

in the afternoon, the judges were likely exhausted.

မွန်းလွဲပိုင်းမှာ တရားသူကြီးတွေဟာ မောပန်းနေပုံရတာပါ။

Specifically, they were experiencing decision fatigue.

အထူးသဖြင့် သူတို့ဟာ ဆုံးဖြတ်ချက် ဒဏ်ပိမှုကို ခံစားနေရတာပါ။

This kind of cognitive exhaustion occurs after a period of extended decision making

ဒီသိမှတ်မှုဆိုင်ရာ ကုန်ခန်းမှုမျိုးက ကြာရှည်တဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်နောက်မှာ ဖြစ်ပြီး

and it can make people more impulsive and less confident while making choices.

ရွေးချယ်မှုတွေ လုပ်နေစဉ် ပိုစိတ်လိုက် မာန်ပါဖြစ်ကာ ယုံကြည်မှု နည်းစေနိုင်တယ်။

The dangers of decision fatigue are clear in high-stakes scenarios like this study,

လေ့လာမှုလို အရေးကြီးတဲ့ အခြေအနေတွေမှာ ဆုံးဖြတ်ချက်ဒဏ်ရဲ့ အန္တရာယ်တွေက ရှင်းပေမဲ့

but it can have a serious impact on our day-to-day lives as well.

လူတွေရဲ့ နေ့စဉ် ဘဝတွေအပေါ်ကိုလည်း အကြီးအကျယ် သက်ရောက်နိုင်ပါတယ်။

So what kinds of choices lead us to this state,

ဒါဆို ဘယ်ရွေးချယ်မှုမျိုးက လူတွေကို ဒီအခြေအနေကို ဦးတည်စေပြီး

and what can we do to fight fatigue?

ဒဏ်ပိမှုကို တိုက်ဖျက်ဖို့ ဘယ်လုပ်နိုင်လဲ။

Everything our bodies do— whether physical or mental— uses energy.

ကိုယ်ခန္ဓာ လုပ်ဆောင်မှုတိုင်းက-ကာယဖြစ်စေ၊ စိတ်ပိုင်းဖြစ်စေ- စွမ်းအင်ကို အသုံးပြုတယ်။

But while it’s unclear exactly what resources

ဒါပေမဲ့ စိတ်ပိုင်း ဝန်ပိမှုအတွင်း ဘယ်အရင်းအမြစ်တွေ

are depleted during mental strain,

ကုန်ခမ်းနေတာ အတိအကျ မရှင်းလင်းပေမဲ့၊

studies have found many individuals seem to have a daily threshold

ဆုံးဖြတ်ချက်ချတာတွေအတွက် နေ့စဉ် အတိုင်းအတာတစ်ခုရှိနေပုံရတယ်လို့

for making decisions.

လေ့လာမှုတွေက တွေ့ ရှိထားတယ်။

And once that threshold is met,

ဒီအတိုင်းအတာကို ကြုံတာနဲ့၊

most people make the conscious choice to “take it easy”

လူအများစုဟာ “သက်သောင့်သက်သာဖြစ်ဖို့” သတိရှိတဲ့ ရွေးချယ်မှု လုပ်ပြီး

and save serious thinking about any new decisions for another day.

နေ့နေ့အတွက် ဆုံးဖြတ်ချက်သစ်တိုင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အလေးအနက် တွေးတာကို ရှောင်တယ်။

How quickly you reach this threshold depends on several variables,

ဒီအတိုင်းအတာကို အလျင်အမြန်ရောက်တာက သင် လုပ်ရမယ့် ဆုံးဖြတ်ချက်တွေရဲ့

including the frequency, complexity, and novelty of the decisions you have to make.

ကြိမ်နှုန်း၊ ရှုပ်ထွေးမှုနဲ့ ဆန်းသစ်မှု အပါအဝင် ပြောင်းလဲနိုင်တာတွေအပေါ် မူတည်တယ်။

For example, choosing what to eat for breakfast isn't very taxing.

ဥပမာ၊ နံနက်စာအတွက် ဘာစားရမယ်ဆိုတာ ရွေးချယ်တာဟာ သိပ် မခက်ခဲမပါဘူး။

Not only is this decision limited by what's available,

ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကို ရရှိနိုင်တာနဲ့ ကန့်သတ်ရုံမက၊

it's also a choice you expect to make once a day with fairly low stakes.

သိပ်မကြီးတဲ့ အရဲစွန့်မှူနဲ့ တစ်ရက် တစ်ခါ လုပ်ဖို့ မျှော်လင့်တဲ့ ရွေးချယ်မှုတစ်ခုပါ။

And even when you’re not quite sure what to eat,

ဘာစားရမယ်ဆိုတာ သိပ်မသေချာရင်တောင်၊

the time between this minor decision and the next one

ဒီအသေးစားဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ နောက်ဆုံးဖြတ်ချက်ကြား အချိန်က

should give you ample room to recover whatever cognitive energy you expend.

သင်သုံးစွဲတဲ့ သိမှတ်မှု စွမ်းအင်ကို ပြန်ရယူဖို့ နေရာအမြောက်အမြား ပေးမှာပါ။

But let’s imagine something much trickier.

ဒါပေမဲ့ ပိုခက်ခဲတာကို စိတ်ကူးကြည့်ရအောင်။

For example, your car suddenly breaks down

ဥပမာ၊ သင့်ကား ရုတ်တရက် ပျက်သွားပြီး

and you need to replace it right away.

ချက်ချင်း အစားထိုးဖို့လိုတာပေါ့။

This is an unexpected, complicated decision with serious consequences.

ဒါက ဆိုးရွားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေပါတဲ့ မမျှော်လင့်တဲ့၊ရှုပ်ထွေးတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ပါ။

In this case, there are countless options to choose from,

ဒီအဖြစ်မှာ ရွေးချယ်စရာတွေ အများကြီးရှိပြီး

and you won't find them all in one place.

ဒါတွေအားလုံးကို တစ်နေရာတည်းမှာ ရှာတွေ့မှာ မဟုတ်ဘူး။

To make the optimal choice,

အကောင်းဆုံး ရွေးချယ်မှု လုပ်ဖို့၊

you’ll need to do hours of thoughtful research

အကျိုး၊ အပြစ် မျိုးစုံ ကို သုံးသပ်ဖို့ နာရီနဲ့ချီကာ

to consider the various pros and cons.

စဉ်းစဉ်းစားစား သုတေသန လုပ်ဖို့လိုမှာပါ။

And since this is a decision you don’t often make,

ဒါက မကြာခဏ မချရတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုဖြစ်တော့

you’ll also have to identify what considerations are most important.

ဘယ်သုံးသပ်ချက်တွေက အရေးကြီးဆုံးလဲ ဆိုတာကိုလည်း ခွဲခြားဖို့လိုမယ်။

The time pressure can add additional stress

အချိန်ဖိအားက ဆုံးဖြတ်ချက်ချစဉ်အတွင်းနဲ့

both during the decision-making process and afterward,

နောက်ပိုင်း နှစ်ခုစလုံးမှာ ထပ်ဆင့် ဖိစီးစေနိုင်ပြီး

as you expend more energy wondering if you would have made

အချိန်ပိုနဲဆို မတူတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု ချမလားလို့ စဉ်းစားရင်း

a different decision with more time.

စွမ်းအင် ပိုသုံးတာပါ။

After just a single decision of this magnitude,

ဒီပမာဏရဲ့ တစ်ခုတည်းသော ဆုံးဖြတ်ချက်နောက်မှာ၊

most people would have already reached their decision-making threshold.

လူအများစုဟာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့ အတိုင်းအတာကို ရောက်ရှိပြီးဖြစ်မှာပါ။

But in professions where individuals need to make multiple high-stakes decisions

ဒါပေမဲ့ နေ့စဉ် အရဲစွန့်ရတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်များစွာ ချဖို့လိုအပ်တဲ့

every day,

အတတ်ပညာရှင်တွေမှာ

decision fatigue can be much more dangerous.

ဆုံးဖြတ်ချက် ဒဏ်ပိတာက အများကြီး ပိုအန္တရာယ်ရှိနိုင်တယ်။

Judges, like those in the 2011 study,

၂၀၁၁ ခုနှစ် လေ့လာမှုထဲက တရားသူကြီးတွေလိုပဲ

often encounter difficult decisions back-to-back,

ပြန်နာလန်ထူချိန်မရှိဘဲ ဆက်တိုက် ခက်ခဲတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို

with no time to recover.

ကြုံတွေ့ရတတ်တယ်။

Many researchers are especially concerned about decision fatigue in medicine.

သုတေသီများစွာက ဆေးပညာမှာ ဆုံးဖြတ်ချက် ဒဏ်ပိမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အထူး စိုးရိမ်ကြတယ်။

Doctors often work long shifts full of life-or-death decisions,

ဆရာဝန်တွေက သေရေး၊ရှင်ရေး ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ပြည့်နေတဲ့ အဆိုင်းရှည်တွေမှာ အလုပ်လုပ်ပြီး

and some studies have found that medical workers

ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ လုပ်သားတွေဟာ ကြာမြင့်တဲ့

are much more likely to make critical mistakes

အဆိုင်းတွေမှာ အလုပ်လုပ်စဉ် အတိမ်းအစောင်းမခံတဲ့ အမှားတွေ

when working extended shifts.

လုပ်နိုင်တယ်လို့ လေ့လာမှုအချို့က တွေ့ရှိထားတယ်။

Addressing these issues requires institutional changes,

ဒီပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ အဖွဲ့အစည်း ဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲတွေ လိုအပ်ပေမဲ့၊

but there are much more direct ways most of us can avoid fatigue

လူအများစုက နေ့စဉ်ဘဝမှာ ဒဏ်ပိမှုကို ရှောင်နိုင်တဲ့ ပိုတိုက်ရိုက်ကျတဲ့

in our daily lives.

နည်းလမ်းတွေ အများကြီးပါ။

One simple strategy is to make fewer daily decisions,

ရိုးရှင်းတဲ့ ဗျူဟာတစ်ခုကတော့ နေ့စဉ် ဆုံးဖြတ်ချက် ပိုနည်းနည်း ချဖို့ပါ၊

tackling your to-do list over multiple days,

ရက်ပေါင်းများစွာ လုပ်ရမယ့်စာရင်းကို ဖြေရှင်းတာ ဒါမှမဟုတ်

or even removing some rote decisions from your day altogether.

သင့်ရဲ့တစ်နေ့တာကနေ ထင်ရာမြင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်တချို့ကို ဖယ်ရှားတာတောင်ပါ။

It’s also typically less draining to offer advice on a hard decision

အများအားဖြင့် ခက်ခဲတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု နဲ့ပတ်သက်ပြီး အကြံဉာဏ်ပေးတာက

than it is to make that choice yourself.

ကိုယ်တိုင် ရွေးချယ်တာလောက် မပင်ပန်းဘူး။

So it can be helpful to imagine your decisions as someone else’s

ဒီတော့ အကျိုးဆက်တွေက သင့်ကို တိတိကျကျ သက်ရောက်ပုံကို မစဉ်းစားခင် တခြားလူလို

before considering how the consequences impact you specifically.

သင့်ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို စိတ်ကူးကြည့်တာက အထောက်အကူရနိုင်တယ်။

Finally, it's essential to remember that not every choice is equally important,

နောက်ဆုံးတော့ ရွေးချယ်မှုတိုင်းဟာ တန်းတူ အရေးမပါတာကို သတိရဖို့ မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပြီး

and learning how to relax about the small stuff can help you save energy

အသေးအဖွဲတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဖြေလျှော့နည်းကို သင်ယူတာက အရေးပါတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေအတွက်

for the decisions that truly matter.

စွမ်းအင် ချွေတာဖို့ သင့်ကို ကူညီနိုင်တာပါ။