How to make smart decisions more easily

Çeviri: Başak Gökdaş Gözden geçirme: esra kurul

In a 2011 study, researchers followed a group of judges

2011 yılında bir çalışmada, araştırmacılar bir grup hakimi takip etti.

deciding whether or not to offer imprisoned individuals a chance at parole.

Hakimler, hükümlü bireylere tahliye şansı sunup sunmama konusunda karar vermekteydi.

Logically, one might expect things like an imprisoned person’s crime,

Mantıklı olarak, bir kişinin suçu, mevcut cezası

existing sentence, and current behavior to be the primary considerations.

ve güncel davranışı gibi faktörlerin başlıca düşünülmesi beklenebilir.

But while those details were duly examined,

Ancak, bu detaylar titizlikle incelenirken,

one variable had a remarkably large impact:

oldukça büyük bir etkisi olan bir değişken ortaya çıktı:

the time of day.

günün saati.

Imprisoned people who met with the board in the morning

Sabah saatlerinde kurul ile görüşen hükümlüler,

were far more likely to receive parole

öğleden sonra değerlendirilenlere kıyasla,

than those whose cases were reviewed in the afternoon,

çok daha olası bir şekilde şartlı tahliye alıyordu.

even if their crimes and sentences were practically identical.

Suçları ve cezaları benzerlik gösterse bile.

This finding might seem strange, but the researchers’ explanation was simple:

Bu bulgu garip görünebilir, ancak araştırmacıların açıklaması basitti:

in the afternoon, the judges were likely exhausted.

öğleden sonra, hakimler muhtemelen yorgunluktan dolayı bitkin durumdaydılar.

Specifically, they were experiencing decision fatigue.

Daha spesifik olarak, karar yorgunluğu yaşıyorlardı.

This kind of cognitive exhaustion occurs after a period of extended decision making

Bu tür bilişsel yorgunluk, uzun süreli karar verme sürecinden sonra ortaya çıkar

and it can make people more impulsive and less confident while making choices.

ve insanları seçim yaparken daha dürtüsel ve daha az özgüvenli hale getirebilir.

The dangers of decision fatigue are clear in high-stakes scenarios like this study,

Karar yorgunluğunun tehlikeleri,

bu çalışma gibi, yüksek riskli durumlarda açıkça ortaya çıkıyor,

but it can have a serious impact on our day-to-day lives as well.

ancak günlük yaşamlarımızı da ciddi şekilde etkileyebilir.

So what kinds of choices lead us to this state,

Peki, bizi bu duruma getiren hangi türdeki seçimlerdir

and what can we do to fight fatigue?

ve yorgunluğa karşı nasıl mücadele edebiliriz?

Everything our bodies do— whether physical or mental— uses energy.

Vücudumuzun yaptığı her şey -fiziksel veya zihinsel- enerji kullanır.

Ancak, zihinsel zorlanma sırasında tam olarak hangi kaynakların

But while it’s unclear exactly what resources

are depleted during mental strain,

tükenmiş olduğu belirsiz olsa da

studies have found many individuals seem to have a daily threshold

çalışmalar birçok kişinin günlük kararlar konusunda bir eşikleri olduğunu bulmuştur.

for making decisions.

And once that threshold is met,

Bir kez o eşik aşıldığında,

most people make the conscious choice to “take it easy”

çoğu insan bilinçli bir şekilde “rahatlamayı” seçer

and save serious thinking about any new decisions for another day.

ve herhangi yeni kararlar hakkında ciddi düşünmeyi başka güne erteler.

How quickly you reach this threshold depends on several variables,

Bu eşiğe ne kadar hızlı ulaştığınız, birkaç değişkene bağlıdır.

including the frequency, complexity, and novelty of the decisions you have to make.

Kararlarınızın sıklığı, karmaşıklığı ve yapmanız gereken kararın yeniliği dahil.

For example, choosing what to eat for breakfast isn't very taxing.

Örneğin, kahvaltıda ne yiyeceğinizi seçmek pek zorlayıcı değildir.

Not only is this decision limited by what's available,

Bu karar, sadece mevcut olanlarla sınırlı değil,

it's also a choice you expect to make once a day with fairly low stakes.

ayrıca günlük olarak düşük riskli bir şekilde beklediğiniz bir seçenektir.

And even when you’re not quite sure what to eat,

Ve hatta ne yemek istediğinizden emin olmasanız bile,

the time between this minor decision and the next one

bu küçük karar ile bir sonraki karar arasındaki zaman dilimi,

should give you ample room to recover whatever cognitive energy you expend.

harcadığınız bütün bilişsel enerjiyi toparlamak için yeterli alan sağlamalıdır.

But let’s imagine something much trickier.

Ancak, çok daha zorlayıcı bir durumu düşünelim.

For example, your car suddenly breaks down

Örneğin, aracınız aniden arıza yapar

and you need to replace it right away.

ve hemen değiştirmeniz gerekmektedir.

This is an unexpected, complicated decision with serious consequences.

Bu beklenmedik, karmaşık ve ciddi sonuçları olan bir karar.

In this case, there are countless options to choose from,

Bu durumda, seçebileceğiniz sayısız seçenek bulunmakta

and you won't find them all in one place.

ve bunların hepsini tek bir yerde bulamayabilirsiniz.

To make the optimal choice,

En uygun seçimi yapmak için

you’ll need to do hours of thoughtful research

saatlerce dikkatli araştırma yapmanız gerekir,

to consider the various pros and cons.

çeşitli avantajları ve dezavantajları düşünmek için.

And since this is a decision you don’t often make,

Bu tür bir kararı sıklıkla almadığınız için

you’ll also have to identify what considerations are most important.

en önemli faktörlerin neler olduğunu da belirlemeniz gerekecek.

The time pressure can add additional stress

Zaman baskısı, karar alma süreci boyunca

both during the decision-making process and afterward,

ve sonrasında ek stres ekleyebilir.

as you expend more energy wondering if you would have made

Daha fazla enerji harcarken, daha fazla zamanınız olsaydı

a different decision with more time.

başka bir karar verir miydiniz diye düşünürsünüz.

After just a single decision of this magnitude,

Bu büyüklükteki tek bir karardan sonra,

most people would have already reached their decision-making threshold.

çoğu insan zaten karar verme eşiğine ulaşmış olacaktır.

But in professions where individuals need to make multiple high-stakes decisions

Ancak bireylerin her gün birden fazla önemli karar vermesi gereken mesleklerde,

every day,

decision fatigue can be much more dangerous.

karar yorgunluğu çok daha tehlikeli olabilir.

Judges, like those in the 2011 study,

2011 yılındaki bir çalışmada olduğu gibi yargıçlar,

often encounter difficult decisions back-to-back,

genellikle zor kararlarla arka arkaya karşılaşırlar,

with no time to recover.

toparlanmak için zamanları olmaz.

Many researchers are especially concerned about decision fatigue in medicine.

Birçok araştırmacı, özellikle tıpta karar yorgunluğu konusunda endişeli.

Doctors often work long shifts full of life-or-death decisions,

Doktorlar genellikle hayati öneme sahip kararlarla dolu uzun vardiyalarda çalışır

ve bazı çalışmalar, sağlık çalışanlarının uzun vardiyalarda çalışırken

and some studies have found that medical workers

are much more likely to make critical mistakes

kritik hatalar yapma olasılıklarının daha yüksek olduğunu bulmuştur.

when working extended shifts.

Addressing these issues requires institutional changes,

Bu sorunları ele almak, kurumsal değişiklikleri gerektirir.

but there are much more direct ways most of us can avoid fatigue

Ancak, çoğumuz günlük yaşamda yorgunluğu önlemenin doğrudan yollarını bulabiliriz.

in our daily lives.

One simple strategy is to make fewer daily decisions,

Bir basit strateji, günlük karar sayısını azaltmaktır.

tackling your to-do list over multiple days,

Görev listenizi birkaç gün boyunca ele alabilir

or even removing some rote decisions from your day altogether.

veya gününüzden bazı alışılmış kararları tamamen kaldırabilirsiniz.

It’s also typically less draining to offer advice on a hard decision

Ayrıca, genellikle zor bir karar hakkında tavsiye vermek,

than it is to make that choice yourself.

bu kararı kendiniz yapmaktan daha az enerji harcatıcıdır.

So it can be helpful to imagine your decisions as someone else’s

Bu nedenle, sonuçların sizi özel olarak nasıl etkilediğini düşünmeden önce,

before considering how the consequences impact you specifically.

kararlarınızı başkasının kararları gibi hayal etmek yardımcı olabilir.

Finally, it's essential to remember that not every choice is equally important,

Son olarak, her seçeneğin eşit derecede önemli olmadığını hatırlamak önemlidir.

Küçük şeylerle rahatlamayı öğrenmek ise enerji tasarrufu yapmanıza yardımcı olur,

and learning how to relax about the small stuff can help you save energy

for the decisions that truly matter.

böylece gerçekten önemli olan kararlar için güç biriktirebilirsiniz.