Why are some people left-handed? - Daniel M. Abrams

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

If you know an older left-handed person,

အသက်ပိုကြီးတဲ့ ဘယ်သန်တစ်ယောက်ကို သင် သိရင်

chances are they had to learn to write or eat with their right hand.

သူတို့ဟာ ညာလက်နဲ့ စာရေးဖို့ ဒါမှမဟုတ် စားသောက်ဖို့ သင်ယူဖို့ အခွင့်အလမ်းများတယ်။

And in many parts of the world,

ကမ္ဘာ့နေရာအတော်များများမှာ

it's still common practice to force children to use their "proper" hand.

ကလေးတွေကို “မှန်ကန်တဲ့” လက်ကိုအတင်းအကျပ် သုံးခိုင်းတာက မြင်နေကျ အကျင့်ဖြစ်နေဆဲပါ။

Even the word for right also means correct or good,

မှန်ကန်တာအတွက် စကားလုံးတောင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင်သာမက အခြားဘာသာစကား

not just in English, but many other languages, too.

များစွာတွင် မှန်ကန်တယ်(သို့) ကောင်းတယ်လို့ အဓိပ္ပာယ်ရတယ်။

But if being left-handed is so wrong,

ဒါပေမဲ့ ဘယ်သန်က မှားလွန်းနေတယ်ဆိုရင်

then why does it happen in the first place?

ဘာကြောင့် ဒါက ပထမနေရာမှာ ဖြစ်တာလဲ။

Today, about 1/10 of the world's population are left-handed.

ယနေ့ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ဆယ်ပုံတစ်ပုံခန့်က ဘယ်သန်တွေပါ။

Archeological evidence shows that it's been that way

ဒါက နှစ် ၅၀၀,၀၀၀ ကြာပြီလို့ ရှေးဟောင်းသုတေသန

for as long as 500,000 years,

အထောက်အထားတွေက ဖော်ပြတယ်။

with about 10% of human remains

လူ့အကြွင်းအကျန် ၁၀% ခန့်နဲ့အတူ

showing the associated differences in arm length and bone density,

ပြသတဲ့ လက်တံအရှည်နဲ့ အရိုးသိပ်သည်းဆမှာ ဆက်စပ်နေတဲ့ ခြားနားမှုတွေနဲ့

and some ancient tools and artifacts showing evidence of left-hand use.

လက်ဝဲလက်အသုံးပြုမှု အထောက်အထားကို ပြတဲ့ ရှေးကိရိယာတွေနဲ့ ရှေးဟောင်းပစ္စည်းတွေပါ။

And despite what many may think, handedness is not a choice.

လူအများထင်မြင်ယူဆနိုင်ပေမဲ့ လက်သန်တာက ရွေးချယ်မှုမဟုတ်ပါ။

It can be predicted even before birth based on the fetus' position in the womb.

ဒါက သားအိမ်အတွင်း သန္ဓေသား အနေအထားပေါ် မူတည်ကာ မမွေးမီ ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်တာပါ။

So, if handedness is inborn, does that mean it's genetic?

ဒီတော့ လက်သန်မှုဟာ မွေးရာပါဖြစ်ရင် ဒါဟာ မျိုးရိုးလို့ ဆိုလိုတာလား။

Well, yes and no.

ဟုတ်တယ်၊ မဟုတ်ဘူးဆိုပါတော့။

Identical twins, who have the same genes, can have different dominant hands.

မျိုးဗီဇ တူညီတဲ့ အမွှာတွေမှာ မတူညီတဲ့ ကြီးစိုးတဲ့ လက်တွေ ရှိနိုင်ပါတယ်။

In fact, this happens as often as it does with any other sibling pair.

တကယ်တော့ ဒါက တခြားမွေးချင်း စုံတွဲတွေလိုပဲ မကြာခဏ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

But the chances of being right or left-handed

ဒါပေမဲ့ ညာသန် (သို့) ဘယ်သန်ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို

are determined by the handedness of your parents

အံ့အားသင့်စရာကောင်းလောက်အောင် တသမတ်တည်းရှိတဲ့ အချိုးတွေမှာ

in surprisingly consistent ratios.

မိဘတွေရဲ့ လက်သန်မှုနဲ့ ဆုံးဖြတ်တာပါ။

If your father was left-handed but your mother was right-handed,

အဖေက ဘယ်သန်ပေမဲ့ အမေက ညာသန်ဆိုရင်

you have a 17% chance of being born left-handed,

ဘယ်သန်မွေးနိုင်ခြေ ၁၇% ရှိပြီး

while two righties will have a left-handed child only 10% of the time.

ညာသန်နှစ်ယောက်ဆိုရင် ဘယ်သန်ကလေး မွေးနိုင်ခြေ ၁၀% ပဲရှိတယ်။

Handedness seems to be determined by a roll of the dice,

လက်သန်တာကို ကံတရားက ဆုံးဖြတ်ပုံရပေမဲ့

but the odds are set by your genes.

ထူးခြားတာတွေကို ဗီဇနဲ့ သတ်မှတ်တာပါ။

All of this implies there's a reason

ဒါအားလုံးက ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ဟာ ဒီဘယ်သန်

that evolution has produced this small proportion of lefties,

အချိုးအစားလေးကို ထုတ်ပေးတဲ့ အကြောင်းအရင်းရှိပြီး ဒါကို ထောင်စုနှစ်တွေ

and maintained it over the course of millennia.

တစ်လျှောက် ထိန်းသိမ်းခဲ့တယ်လို့ ပေါ်လွင်စေတာပါ။

And while there have been several theories

ဘာကြောင့် လက်သန်မှုဟာ ပထမနေရာမှာ ရှိနေတာ

attempting to explain why handedness exists in the first place,

(သို့)ဘာကြောင့် အများစုက ညာသန်တာကို ရှင်းပြဖို့

or why most people are right-handed,

ကြိုးစားတဲ့ သီအိုရီများစွာရှိပေမဲ့

a recent mathematical model

တကယ့် အချိုးအစားက လူသား

suggests that the actual ratio reflects a balance

ဆင့်ကဲဖြစ်စဥ်အပေါ် ပြိုင်ဆိုင်မှုနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် ဖိအားတွေကြားက

between competitive and cooperative pressures on human evolution.

ဟန်ချက်ညီမှုတစ်ခု ထင်ဟပ်စေတယ်လို့ မကြာသေးတဲ့ သင်္ချာပုံစံတစ်ခုက ညွှန်းတယ်။

The benefits of being left-handed

ဘယ်သန်ရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေက

are clearest in activities involving an opponent,

တိုက်ခိုက်ရေး (သို့) အပြိုင်အဆိုင် အားကစားတွေလို ပြိုင်ဘက်တစ်ဦးရဲ့

like combat or competitive sports.

လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ အထင်ရှားဆုံးပါ။

For example, about 50% of top hitters in baseball have been left-handed.

ဥပမာ ဘေ့စ်ဘောမှာ ထိပ်တန်းကစားသမား ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ဟာ ဘယ်သန်တွေပါ။

Why?

ဘာကြောင့်လဲ။

Think of it as a surprise advantage.

အံ့အားသင့်စရာ အားသာချက်တစ်ခုလို့ မှတ်ယူပါ။

Because lefties are a minority to begin with,

စရမယ်ဆို ဘယ်ကျော်တွေက လူနည်းစုဖြစ်တာကြောင့်

both right-handed and left-handed competitors

ညာသန်နဲ့ ဘယ်သန် ပြိုင်ဖက်နှစ်ဦးစလုံးဟာ

will spend most of their time encountering

သူတို့ရဲ့အချိန်အများစုကို ညာသန်တွေနဲ့

and practicing against righties.

ရင်ဆိုင်လေ့ကျင့်ကာ ကုန်ဆုံးကြမှာပါ။

So when the two face each other,

ဒါကြောင့် နှစ်ယောက် တွေ့တဲ့အခါ

the left-hander will be better prepared against this right-handed opponent,

ဘယ်သန်က ဒီညာသန်ပြိုင်ဘက်ထက် ပိုကောင်းအောင် ပြင်ဆင်နိုင်မှာဖြစ်ပြီး

while the righty will be thrown off.

ညာသန်က ဟန်ချက် ပျက်သွားမှာပါ။

This fighting hypothesis,

ဒီတိုက်ပွဲဆိုင်ရာ အယူအဆ၊

where an imbalance in the population

ဘယ်သန် တိုက်ခိုက်ရေးသမားတွေ

results in an advantage for left-handed fighters or athletes,

(သို့) အားကစားသမားတွေ အတွက် အားသာချက်ဖြစ်စေတဲ့ လူဦးရေမှာ မညီမျှမှုက

is an example of negative frequency-dependent selection.

အနှုတ်လက္ခဏာ ကြိမ်နှုန်း-မူတည်တဲ့ ရွေးချယ်မှု ဥပမာတစ်ခုပါ။

But according to the principles of evolution,

ဒါပေမဲ့ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် အခြေခံမူတွေအရ

groups that have a relative advantage

နှိုင်းရ အသာစီးရတဲ့ အုပ်စုတွေဟာ

tend to grow until that advantage disappears.

ဒီအားသာချက် ပျောက်ကွယ်သွားတဲ့အထိ ကြီးထွားလာတတ်တယ်။

If people were only fighting and competing throughout human evolution,

လူတွေဟာ လူသား ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်တစ်လျှောက်လုံး တိုက်ခိုက်၊ပြိုင်ဆိုင်နေရင်

natural selection would lead to more lefties being the ones that made it

သဘာဝအရ ရွေးချယ်မှုဟာ ရှားပါးတဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတစ်ခုမဟုတ်တော့ဘဲ

until there were so many of them,

အများအပြားရှိလာတဲ့အထိ

ဘယ်သန်တွေ ပိုဖြစ်စေမှာပါ။

that it was no longer a rare asset.

So in a purely competitive world,

ဒါကြောင့် ပြိုင်ဆိုင်မှုသက်သက် ကမ္ဘာမှာ

50% of the population would be left-handed.

လူဦးရေ ၅၀% က ဘယ်သန်တွေဖြစ်နေမယ်။

But human evolution has been shaped by cooperation, as well as competition.

ဒါပေမဲ့ လူ့ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ကို ပူးပေါင်းမှု၊ ပြိုင်ဆိုင်မှုတွေနဲ့ပါ ပုံဖော်ထားတယ်။

And cooperative pressure

ပူးပေါင်းမှု ဖိအားက

pushes handedness distribution in the opposite direction.

လက်သန်မှု ဖြန့်ဝေမှုကို ဆန့်ကျင်ဘက် ဦးတည်ရာကို တွန်းပို့တယ်။

In golf, where performance doesn't depend on the opponent,

ပြိုင်ဘက်အပေါ် မူမတည်တဲ့ ဂေါက်သီးကစားနည်းမှာ

only 4% of top players are left-handed,

ထိပ်တန်းကစားသမား ၄% ဟာ ဘယ်သန်တွေပါ၊

an example of the wider phenomenon of tool sharing.

ပိုကျယ်တဲ့ tool sharing ဖြစ်စဥ်ရဲ့ ဥပမာတစ်ခုပါ။

Just as young potential golfers

အလားအလာရှိတဲ့ လူငယ် ဂေါက်သီးသမားတွေ

can more easily find a set of right-handed clubs,

ညာလက်ကိုင် ဂေါက်ရိုက်တံတွေကို ပိုမိုလွယ်ကူစွာ ရှာဖွေနိုင်သလို

many of the important instruments that have shaped society

လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပုံဖော်တဲ့ အရေးကြီး ကိရိယာများစွာကို

were designed for the right-handed majority.

ညာသန်အများစုအတွက် ပုံစံထုတ်ထားတယ်။

Because lefties are worse at using these tools,

ဘယ်သန်တွေဟာ ဒီကိရိယာတွေ သုံးရာမှာ ပိုညံ့လာပြီး

and suffer from higher accident rates,

မတော်တဆမှုနှုန်း မြင့်မားလာခြင်းကြောင့်

they would be less successful in a purely cooperative world,

သူတို့ဟာ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်တဲ့ ကမ္ဘာမှာ အောင်မြင်မှု ပိုနည်းကာ

eventually disappearing from the population.

နောက်ဆုံး လူဦးရေကနေ ပျောက်ကွယ်သွားလိမ့်မယ်။

So by correctly predicting the distribution

ဒါကြောင့် ယေဘူယျ လူတွေမှာ

of left-handed people in the general population,

ဘယ်သန် ပျံ့နှံ့မှုကို မှန်ကန်စွာ ခန့်မှန်းခြင်းနဲ့အတူ

as well as matching data from various sports,

အားကစား အမျိုးမျိုးမှ အချက်အလက်တွေကို လိုက်ဖက်စေခြင်းက

the model indicates

ငယ်ပေမဲ့ တည်ငြိမ်တဲ့

that the persistence of lefties as a small but stable minority

လူနည်းစုအဖြစ် ဘယ်သန်တွေရဲ့ဆက်လက်ရပ်တည် မှုဟာ အချိန်ကြာလာတာနဲ့ ပြိုင်ဆိုင်မှုနဲ့

reflects an equilibrium

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဆိုင်ရာ

that comes from competitive and cooperative effects

အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေကနေ ထွက်ပေါ်လာသည့် မျှခြေကို

playing out simultaneously over time.

ထင်ဟပ်တာကို ဒီမော်ဒယ်က ညွှန်ပြတယ်။

And the most intriguing thing

စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံးကတော့

is what the numbers can tell us about various populations.

နံပါတ်တွေက လူဦးရေ အမျိုးမျိုးအကြောင်း ပြောပြနိုင်တာပါ။

From the skewed distribution of pawedness in cooperative animals,

ပူးပေါင်းတဲ့ တိရိစ္ဆာန်တွေမှာ လွဲချော်တဲ့ လက်သန်မှု ပျံ့နှံ့မှုကနေ ပြိုင်ဆိုင်တဲ့

to the slightly larger percentage of lefties

အမဲလိုက်စုဆောင်းတဲ့လူ့အဖွဲ့အစည်းက

in competitive hunter-gatherer societies,

ဘယ်သန်တွေရဲ့အနည်းငယ် ပိုများတဲ့ ရာခိုင်နှုန်းအထိ

we may even find that the answers to some puzzles of early human evolution

အစောပိုင်း လူ့ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ရဲ့ ပဟေဋ္ဌိ အချို့အတွက် အဖြေတွေက ကျွန်ုပ်တို့လက်ထဲမှာ

are already in our hands.

ရှိနေပြီဆိုတာ တွေ့ရှိနိုင်ပါတယ်။