Why are some people left-handed? - Daniel M. Abrams

Translator: Ngoc-Anh Nguyen Reviewer: Ruby Phan

If you know an older left-handed person,

Nếu bạn quen một người lớn tuổi thuận tay trái,

chances are they had to learn to write or eat with their right hand.

rất có thể họ đã phải học viết và ăn bằng tay phải.

And in many parts of the world,

Ở nhiều nơi trên thế giới,

it's still common practice to force children to use their "proper" hand.

đó là điều bình thường khi bắt trẻ em phải sử dụng 'đúng" tay.

Even the word for right also means correct or good,

Ngay cả từ "phải" cũng có nghĩa là "đúng", hay "tốt",

not just in English, but many other languages, too.

không chỉ trong tiếng Anh, mà còn trong nhiều ngôn ngữ khác.

But if being left-handed is so wrong,

Nhưng nếu thuận tay trái là sai,

then why does it happen in the first place?

vậy tại sao ngay từ đầu nó lại xuất hiện ?

Today, about 1/10 of the world's population are left-handed.

Ngày nay, 1/10 dân số thế giới thuận tay trái.

Archeological evidence shows that it's been that way

Các chứng tích khảo cổ cho thấy điều này đã có sẵn

for as long as 500,000 years,

từ 500.000 năm trước,

with about 10% of human remains

với khoảng 10% hài cốt để lại

showing the associated differences in arm length and bone density,

cho thấy những khác biệt về độ dài cánh tay và mật độ xương,

and some ancient tools and artifacts showing evidence of left-hand use.

Và các công cụ cổ đại và đồ thủ công thể hiện bằng chứng về việc thuận tay trái.

And despite what many may think, handedness is not a choice.

Và bất kể bạn nghĩ như thế nào, bạn không thể lựa chọn tay thuận

It can be predicted even before birth based on the fetus' position in the womb.

Nó có thể được dự đoán trước khi sinh, dựa trên tư thế bào thai trong bụng mẹ.

So, if handedness is inborn, does that mean it's genetic?

Vậy nếu tay thuận là bẩm sinh thì liệu nó có di truyền?

Well, yes and no.

À, có hoặc không.

Identical twins, who have the same genes, can have different dominant hands.

Song sinh đồng trứng, tuy cùng 1 bộ gene, có thể có tay thuận khác nhau.

In fact, this happens as often as it does with any other sibling pair.

Thực tế, xác suất này cũng tương đương với các cặp anh chị em khác.

But the chances of being right or left-handed

Nhưng xác suất thuận tay phải hay trái

are determined by the handedness of your parents

được xác định bởi tay thuận của bố mẹ

in surprisingly consistent ratios.

với tỉ lệ cố định đáng kinh ngạc.

If your father was left-handed but your mother was right-handed,

Nếu bố thuận tay trái nhưng mẹ lại thuận tay phải,

you have a 17% chance of being born left-handed,

bạn sẽ có xác suất 17% thuận tay trái,

while two righties will have a left-handed child only 10% of the time.

trong khi cả hai đều thuận tay phải thì con cái có 10% thuận tay trái.

Handedness seems to be determined by a roll of the dice,

Việc thuận tay nào có lẽ là ngẫu nhiên

but the odds are set by your genes.

nhưng xác suất lại quy định bởi bộ gene,

All of this implies there's a reason

Tất cả những điều này cho thấy

that evolution has produced this small proportion of lefties,

quá trình tiến hóa đã cố tình tạo ra phần thiểu số người thuận tay trái,

and maintained it over the course of millennia.

và duy trì tỷ lệ này qua hàng thiên niên kỉ.

And while there have been several theories

Và dù có nhiều thuyết

attempting to explain why handedness exists in the first place,

cố gắng giải thích nguyên nhân tồn tại của tay thuận

or why most people are right-handed,

hay tại sao đa số lại thuận tay phải,

a recent mathematical model

một mô hình toán học gần đây

suggests that the actual ratio reflects a balance

chỉ ra tỷ lệ này phản ánh sự cân bằng

between competitive and cooperative pressures on human evolution.

giữa sức ép cạnh tranh và tương tác lên quá trình tiến hóa ở loài người.

The benefits of being left-handed

Lợi thế của việc thuận tay trái

are clearest in activities involving an opponent,

thể hiện rõ nhất trong các hoạt động mang tính đối kháng,

like combat or competitive sports.

như trong các trận đánh hay thi đấu thể thao.

For example, about 50% of top hitters in baseball have been left-handed.

Ví dụ, khoảng 50% cầu thủ đánh bóng chày hàng đầu đều thuận tay trái.

Why?

Tại sao ?

Think of it as a surprise advantage.

Hãy xem nó như một lợi thế bất ngờ.

Because lefties are a minority to begin with,

Vì người thuận tay trái là thiểu số,

both right-handed and left-handed competitors

nên cả người thuận tay phải lẫn người thuận tay trái

will spend most of their time encountering

đều sẽ dành hầu hết thời gian đối kháng

and practicing against righties.

và luyện tập với người thuận tay phải.

So when the two face each other,

Nên khi họ đối mặt với nhau,

the left-hander will be better prepared against this right-handed opponent,

người thuận tay trái đã được chuẩn bị tốt để đấu với đối thủ thuận tay phải,

while the righty will be thrown off.

trong khi người thuận tay phải sẽ trở nên lúng túng.

This fighting hypothesis,

Thuyết đối kháng này,

where an imbalance in the population

nơi tỷ lệ chênh lệch

results in an advantage for left-handed fighters or athletes,

đã tạo nên lợi thế cho các đối thủ thuận tay trái,

is an example of negative frequency-dependent selection.

là ví dụ cho thuyết chọn lọc dựa trên tần số nghịch biến.

But according to the principles of evolution,

Nhưng theo nguyên tắc tiến hóa,

groups that have a relative advantage

những nhóm có lợi thế tương đối

tend to grow until that advantage disappears.

có khuynh hướng phát triển tới khi lợi thế này biến mất.

Nếu con người chỉ chiến đấu và cạnh tranh trong suốt quá trình tiến hóa,

If people were only fighting and competing throughout human evolution,

natural selection would lead to more lefties being the ones that made it

chọn lọc tự nhiên sẽ để người thuận tay trái có lợi thế phát triển

until there were so many of them,

đến khi có quá nhiều người,

that it was no longer a rare asset.

và lợi thế đó không còn hiếm nữa.

So in a purely competitive world,

Vậy, trong một thế giới đầy cạnh tranh,

50% of the population would be left-handed.

50% dân số sẽ thuận tay trái.

But human evolution has been shaped by cooperation, as well as competition.

Nhưng quá trình tiến hóa của loài người còn có sự tương tác, cũng như cạnh tranh.

And cooperative pressure

Và sức ép tương tác

pushes handedness distribution in the opposite direction.

đẩy sự phân bố tay thuận theo hướng ngược lại.

In golf, where performance doesn't depend on the opponent,

Khi chơi golf, thành tích không phụ thuộc vào đối thủ,

only 4% of top players are left-handed,

chỉ có 4% người chơi hàng đầu thuận tay trái,

an example of the wider phenomenon of tool sharing.

một ví dụ rộng hơn cho hiện tượng chia sẻ công cụ phổ biến.

Just as young potential golfers

Cũng như những tay golf trẻ

can more easily find a set of right-handed clubs,

dễ dàng tìm thấy bộ gậy cho người thuận tay phải hơn,

many of the important instruments that have shaped society

nhiều công cụ quan trọng đã định hình xã hội

were designed for the right-handed majority.

đã được thiết kế cho số đông người thuận tay phải.

Because lefties are worse at using these tools,

Bởi vì người thuận tay trái sử dụng bất tiện,

and suffer from higher accident rates,

và tỉ lệ mắc lỗi cao hơn,

they would be less successful in a purely cooperative world,

họ thường ít thành công hơn trong một thế giới tương tác,

eventually disappearing from the population.

và cuối cùng sẽ biến mất khỏi dân số.

So by correctly predicting the distribution

Vì vậy, bằng cách dự đoán chính xác tỷ lệ

of left-handed people in the general population,

người thuận tay trái trong dân số,

as well as matching data from various sports,

đồng thời đối chiếu dữ liệu từ nhiều môn thể thao,

the model indicates

mô hình này cho thấy

that the persistence of lefties as a small but stable minority

tỷ lệ người thuận tay trái tồn tại tuy nhỏ nhưng ổn định

reflects an equilibrium

phản ánh một trạng thái cân bằng

that comes from competitive and cooperative effects

là kết quả của quá trình cạnh tranh và tương tác

playing out simultaneously over time.

liên tục qua thời gian.

And the most intriguing thing

Và điều thú vị nhất ở đây

is what the numbers can tell us about various populations.

là việc những con số này nói lên điều gì về sự đa dạng dân số.

From the skewed distribution of pawedness in cooperative animals,

Từ sự phân bố bất đối xứng về chân thuận ở các loài thú có tính tương tác,

to the slightly larger percentage of lefties

tới tỉ lệ người thuận tay trái có xu hướng tăng nhẹ

in competitive hunter-gatherer societies,

trong xã hội cạnh tranh săn bắn hái lượm,

we may even find that the answers to some puzzles of early human evolution

chúng ta có thể tìm thấy đáp án cho những khúc mắc về tiến hóa loài người

are already in our hands.

nằm ngay trong bàn tay chúng ta.