Everything you need to know to read "Frankenstein" - Iseult Gillespie

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

In 1815, the eruption of Mount Tambora plunged parts of the world into darkness

၁၈၁၅၊ Mount Tambora မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုက ကမ္ဘာ့အပိုင်းတွေကို အမှောင်ထုထဲ ထိုးကျစေကာ

and marked a gloomy period that came to be known as The Year Without a Summer.

'နွေရာသီမဲ့တဲ့နှစ်' လို့ အသိများလာဖို့ မှောင်ရိပ်သန်းတဲ့ ကာလတစ်ခု သတ်မှတ်ခဲ့တယ်။

So when Mary and Percy Shelley arrived at the House of Lord Byron on Lake Geneva,

ဒါနဲ့ Mary နဲ့ Percy Shelley တို့ Lake Geneva က Lord Byron အိမ်ကိုရောက်တော့

their vacation was mostly spent indoors.

သူတို့ရဲ့အားလပ်ရက်ခရီးဟာ အိမ်တွင်းမှာသာ အနေများခဲ့တယ်။

For amusement, Byron proposed a challenge to his literary companions:

အပျင်းပြေသဘောနဲ့ Byron က စာပေရောင်းရင်း တွေကို စိန်ခေါ်မှုတစ်ခု အဆိုပြုခဲ့တယ်။

Who could write the most chilling ghost story?

ကျောချမ်းဖွယ်အကောင်းဆုံး သရဲဝတ္ထု ဘယ်သူများရေးနိုင်လဲ။

This sparked an idea in 18-year-old Mary.

ဒီဟာက ၁၈ နှစ်အရွယ် Mary Shelley ကို စိတ်ကူးတစ်ခု အစပျိုးပေးခဲ့တယ်။

Over the next few months, she would craft the story of Frankenstein.

နောက်လအနည်းငယ်မှာ သူမဟာ "Frankenstein"ဝတ္ထုကို ဖန်တီးတော့မှာပေါ့။

Popular depictions may evoke a green and groaning figure,

အများကြိုက် သရုပ်ဖော်တွေက မရင့်ကျက်၊ ညည်းနေတဲ့ သဏ္ဌာန်ကို နှိုးဆွလောက်ပေမဲ့

but that's not Mary Shelley's monster.

ဒါဟာ Mary Shelley ရဲ့ သတ္တဝါကြီးတော့ မဟုတ်ဘူး။

In fact, in the book, Frankenstein refers to the nameless monster's maker,

တကယ်က စာအုပ်ထဲမှာ Frankenstein က အမည်မဲ့ သတ္တဝါကြီးဖန်တီးသူ Dr. Victor Frankenstein

Dr. Victor Frankenstein.

ကို ရည်ညွှန်းတာပါ၊

So tense is the struggle between creator and creature

ဖန်တီးရှင်နဲ့ ဖန်တီးခံကြားက ရုန်းကန်မှုဟာ ပြင်ထန်းလွန်းတော့

that the two have merged in our collective imagination.

ဒီနှစ်ခုဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ စုပေါင်းစိတ်ကူး ထဲမှာ ပေါင်းစပ်သွားခဲ့တယ်။

Before you read or reread the original text,

မူရင်းစာကို သင်မဖတ်ခင်(သို့) ပြန်မဖတ်ခင်မှာ

there are several other things that are helpful to know about Frankenstein

Frankenstein အကြောင်းနဲ့ ၎င်းရဲ့ အဓိပ္ပာယ်မျိုးစုံ

and how it came to assume its multiple meanings.

ယူဆဖြစ်ခဲ့ပုံသိဖို့ အထောက်အကူ ပေးတဲ့ အရာများစွာရှိပါတယ်။

The book traces Dr. Frankenstein's futile quest to impart and sustain life.

စာအုပ်က Dr. Frankenstein ရဲအသက်ကိုဖန်တီး၊ တည်တံ့ဖို့ အလဟဿ ရှာဖွေမှုကို ပြတာပါ။

He constructs his monster part by part from dead matter

အသေကောင် ပစ္စည်းကနေ တစ်ပိုင်းချင်း ယူပြီး သတ္တဝါကြီးကို တည်ဆောက်တယ်။

and electrifies it into conscious being.

အသိစိတ်ရှိတဲ့ အကောင်ဖြစ်ဖို့ လျှပ်စစ်အားသွင်းတယ်။

Upon completing the experiment, however, he's horrified at the result and flees.

ဒါပေမဲ့ စမ်းသပ်ချက်အပြီးမှာ အကျိုးဆက်ကို လန့်ပြီး ထွက်ပြေးသွားတယ်။

But time and space aren't enough to banish the abandoned monster,

ဒါပေမဲ့ ဒီစွန့်ထားတဲ့ သတ္တဝါကြီးကို မောင်းထုတ်ဖို့ အချိန်နဲ့နေရာ မလောက်တော့

and the plot turns on a chilling chase between the two.

ဇာတ်ကွက်က ဒီနှစ်ခုကြားက ကျောချမ်းစရာ လိုက်ဖမ်းတာဘက်လှည့်သွားတယ်။

Shelley subtitled her fireside ghost story,

Shelley သူမရဲ့မီးလင်းဖို သရဲဝတ္ထုကို ေခါင်းစဉ်ငယ်တပ်တာက

"The Modern Prometheus."

"The Modern Prometheus"ပါ။

That's in reference to the Greek myth of the Titan Prometheus

ဒါက Titan Prometheus ရဲ့ ဂရိဒဏ္ဍာရီကို ကိုးကားပါတယ်။

who stole fire from the gods and gave it to humanity.

နတ်ဘုရားတွေဆီက မီးကိုခိုးယူပြီး လူ့လောကကို ပေးခဲ့သူပေါ့။

This gave humanity knowledge and power,

ဒါက လူ့လောကကို အသိသုတနဲ့ စွမ်းအားကို ပေးခဲ့ပေမဲ့

but for tampering with the status quo,

ရှိရင်းစွဲနဲ့ လက်ဆော့တာအတွက် Prometheus ဟာ

Prometheus was chained to a rock and eaten by vultures for eternity.

ကျောက်တုံးတစ်တုံးမှာ သံခြေချင်းခတ်ခံရပြီး ထာဝရ လင်းတစာ ကျွေးခံခဲ့ရတယ်။

Prometheus enjoyed a resurgence in the literature of the Romantic Period

Prometheus ၁၈ ရာစုအတွင်း ရိုမန်းတစ်ခေတ် ရဲ့ စာပေထဲမှာ

during the 18th century.

ပြန်လည်ရှင်ခဲ့တယ်။

Mary was a prominent Romantic,

Mary ဟာ အရေးပါတဲ့ ရိုမန်တစ်စာဆိုဖြစ်ပြီး

and shared the movement's appreciation for nature, emotion, and the purity of art.

သဘာဝ၊ ခံစားမှု အနုပညာ စင်ကြယ်မှုအတွက် ရသခံစားမှု လှုပ်ရှားမှုကို မျှဝေခဲ့တယ်။

Two years after Mary released "Frankenstein",

နှစ်နှစ်အကြာမှာ Mary ဟာ "Frankenstein" ကိုထုတ်ခဲ့တယ်။

Percy reimagined the plight of Prometheus in his lyrical drama,

Percy က သူ့ရဲ့ ခံစားချက်ပါတဲ့ ပြဇာတ်မှာ Prometheus ရဲ့အတိဒုက္ခကို ပြန်အနက်ကောက်တာက

"Prometheus Unbound."

"Prometheus Unbound."တဲ့။

The Romantics used these mythical references

ရိုမန်းတစ်စာဆိုတွေဟာ ခေတ်ဆန်မှုနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ရှိတဲ့

to signal the purity of the Ancient World in contrast to modernity.

ရှေးဟောင်းလောကရဲ့ စင်ကြယ်မှုကို ပြသဖို့ ဒီဒဏ္ဍာရီလာ အကိုးအကားတွေကို သုံးခဲ့တယ်။

They typically regarded science with suspicion,

ထုံးစံအတိုင်း သိပ္ပံပညာကို သံသယနဲ့ ရှုမြင်ကြပြီး

and "Frankenstein" is one of the first cautionary tales

"Frankenstein" ဟာ ဉာဏ်ရည်တု အကြောင်း သတိပေး ပုံပြင်တွေထဲက

about artificial intelligence.

ပထမဆုံးတစ်ပုဒ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

For Shelley, the terror was not supernatural,

Shelley အတွက်တော့ ကြောက်လန့်မှုဟာ သဘာဝလွန်မဟုတ်ခဲ့ပဲ

but born in a lab.

လက်တွေ့ခန်းမှာ မွေးဖွားခဲ့တာပါ။

In addition, gothic devices infuse the text.

၎င်းအပြင် စာထဲမှာ သွင်းထားတဲ့ သည်းထိတ်ရင်ဖို လှည့်ကွက်တွေပါ။

The gothic genre is characterized by unease,

သည်းထိတ်ရင်ဖို စာပေအမျိုးအစားကို စိတ်မအေးရမှု၊

eerie settings,

ကြောက်မက်ဖွယ် အခင်းအကျင်း

the grotesque,

စက်ဆုတ်ဖွယ်ရာ၊

and the fear of oblivion -

သတိလက်လက်ဖြစ်တာ ကြောက်ရွံ့နဲ့ သရုပ်ဖော်တယ်

all elements that can be seen in "Frankenstein."

"Frankenstein" မှာ တွေ့နိုင်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းအားလုံးပါ။

But this horror had roots in personal trauma, as well.

ဒါပေမဲ့ ဒီထိတ်လန့်မှုဟာ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ စိတ်သောကတွေမှာ အမြစ်တွယ်တယ်။

The text is filled with references to Shelley's own circumstances.

စာအုပ်ဟာ Shelley ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် အခြေအနေတွေနဲ့ ပြည့်နေပါတယ်။

Born in 1797, Mary was the child of William Godwin and Mary Wollstonecraft.

၁၇၉၇ မှာ ဖွားမြင်ပြီး9William Godwin နဲ Mary Wollstonecraft တို့ရဲ့သမီးပါ။

Both were radical intellectual figures,

နှစ်ဦးစလုံး ဆန်းသစ်၊ ထက်မြက်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေပါ၊

and her mother's book, "A Vindication of the Rights of Women,"

သူမအမေရဲ့စာအုပ် "A Vindication of the Rights of Women" ဟာ

is a key feminist text.

အဓိက အမျိုးသမီးဝါဒ ထောက်ခံတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ပါ။

Tragically, she died as a result of complications from Mary's birth.

ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာက သူမဟာ Mary ကိုမွေးဖွားရာက ရလာတဲ့ ရောဂါသစ်ကြောင့်သေဆုံးခဲ့တယ်။

Mary was haunted by her mother's death,

Mary ဟာ သူမရဲ့မိခင်သေဆုံးမှုကနေ ခြောက်လှန့်ခံခဲ့ရကာ

and later experienced her own problems with childbirth.

နောက်ပိုင်းမှာ ကလေးမွေးဖွားမှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ပြဿနာတွေ ကြုံတွေခဲ့ပါတယ်။

She became pregnant following her elopement with Percy at 16,

သူမဟာ Percy နဲ့ခိုးပြေးပြီးနောက်ပိုင်း အသက် ၁၆ နှစ်မှာ ကိုယ်ဝန်ရှိလာခဲ့တယ်။

but that baby died shortly after birth.

ဒါပေမဲ့ ကလေးက မွေးပြီးပြီးချင်းပဲ သေဆုံးခဲ့တယ်။

Out of four more pregnancies, only one of their children survived.

နောက်ထပ်ကိုယ်ဝန်ဆောင်မှု လေးခုအနက် ကလေးတစ်ယောက်ပဲ ရှင်ကျန်ခဲ့တယ်။

Some critics have linked this tragedy to the themes explored in "Frankenstein."

ဝေဖန်သူတွေက ဝမ်းနည်းမှုကို "Frankenstein" မှာစူးစမ်းထားတေအကြောင်းအရာတွေနဲ့ ဆက်တယ်

Shelley depicts birth as both creative and destructive,

Shelley ဟာ မွေးဖွားမှုကို ဖန်တီးတဲ့၊ ဖျက်ဆီးတဲ့ နှစ်ခုစလုံးအဖြစ် သရုပ်ဖော်ပြီး

and the monster becomes a disfigured mirror of the natural cycle of life.

သတ္တဝါကြီးဟာ သဘာဝ ဇီဝသံသရာရဲ့ ပုံပျက်နေတတဲ့ ကြေးမုံတစ်ခုဖြစ်လာပါတယ်။

The monster, therefore, embodies Dr. Frankenstein's corruption of nature

ဒါကြောင့် သတ္တဝါကြီးဟာ ထင်ပေါ်မှုရှာဖွေမှု အတွင်းကDr. Frankenstein ရဲ့

in the quest for glory.

သဘာဝ ပျက်စီးမှုကို သရုပ်ထင်စေတာပါ။

This constitutes his fatal flaw, or hamartia.

ဒါက သေလောက်တဲ့ ပျော့ကွက် (သို့) ကျဆုံးခန်း ပါဝင်တယ်။

His god complex is most clear in the line,

သူ့ရဲ့ ဘဝင်မြင့်စိတ်ဟာ စာကြောင်းမှာ အရှင်းဆုံးပါ

"Life and death appear to me ideal bounds which I should first break through

"
ဘဝနဲ့မရဏဟာ ကျုပ်အတွက်တော့ ပထမဆုံး ဖြစ်ကျော်သင့်တဲ့ စံနမူနာ ခုန်ကျော်မှုတွေ

and pour a torrent of light onto our dark world."

လို့ထင်ရကာ ကျုပ်တို့ရဲ့ မှောင်နေတဲ့ကမ္ဘာ ပေါ်ကို အလင်းတစ်ပုံတစ်ပင် လောင်းသလိုပါ။"

Although he accomplishes something awe-inspiring,

သူဟာ အံ့ဖွယ် တစ်စုံတစ်ရာကို ပြီးမြောက်ပေမဲ့

he has played with fire at his own ethical expense.

သူ့ကိုယ်ပိုင် ကျင့်ဝတ် ထိခိုက်မှုမှာ မီးနဲ့ ကစားခဲ့ပါတယ်။

And that decision echoes throughout the novel,

ဒီဆုံးဖြတ်ချက်က အလင်းနဲ့ အမှောင်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့

which is full of references to fire and imagery that contrasts light and dark.

မီးနဲ့စိတ်ကူးသက်သက်ကို ရည်ညွှန်းတာတွေပြည့် နေတဲ့ ဝတ္ထုတစ်လျှောက်လုံး ပဲ့တင်ထပ်တယ်

These moments suggest not only the spark of Prometheus's fire,

ဒီကာလတွေဟာ Prometheus ရဲ့မီးကို အစပျိုး စေတာမက ဘဝရဲ့ပိုမှောင်တဲ့ နယ်ပယ်တွေကို

but the power of radical ideas to expose darker areas of life.

လှစ်ပြတဲ့ ဆန်းသစ်တဲ့ စိတ်ကူးတွေရဲ့ အစွမ်းကိုပါ ညွှန်းပါတယ်။