Could we build a wooden skyscraper? - Stefan Al

Translator: Tet Nay Tun Reviewer: Sanntint Tint

Towering 85 meters above the Norwegian countryside,

နော်ဝေနိုင်ငံ၊ ကျေးလက်ဒေသတစ်ခုမှာ ၈၅ မီတာ မြင့်ပြီး မျှော်စင်ပုံသဏ္ဍာန်ရှိတဲ့

Mjøstårnet cuts a sleek shape in the rural skyline.

Mjøstårnet အဆောက်အဦဟာ ကျေးလက် မြင်ကွင်းမှာ ထီးထီးကြီး ထိုးထွက်နေပါတယ်။

Housing 18 stories of restaurants, apartments, and hotel rooms,

ဟိုတယ်ခန်းတွေ၊ လူနေအိမ်ခန်းတွေနဲ့ စားသောက် ဆိုင်တွေပါဝင်ပြီး ၁၈ ထပ်ရှိတဲ့

this modern building might seem out of place.

အဲဒီခေတ်မီ အဆောက်အဦဟာဆိုရင် ပတ်ဝန်းကျင် နဲ့ကွဲထွက်ဟန်ရှိပါတယ်။

But a deeper look reveals it actually blends in quite well

ဒါပေမဲ့ ဂရုစိုက်ကြည့်ရင်တော့ အဲဒီ အဆောက်အဦဟာ သစ်တောတွေ၊

စိုက်ခင်းတွေပါဝင်တဲ့ မြေယာရှု့ခင်းနဲ့ ပနံသင့်လို့နေပါတယ်။

among the forested farmlands.

This is likely because Mjøstårnet is the world’s tallest wooden building,

ဒါဖြစ်နိုင်တာက Mjøstårnet ဟာ ကမ္ဘာ့ အရှည်ဆုံး သစ်သားအဆောက်အဦဖြစ်ပြီး

made almost entirely from the trees of neighboring forests.

အနီးနားမှာရှိတဲ့ သစ်တောတွေကရတဲ့ သစ်တွေနဲ့ တည်ဆောက်ထားလို့ပါ။

Until the end of the 20th century,

၂၀ ရာစု အကုန်ပိုင်း မတိုင်မီက

engineers thought it was impossible to build

အင်ဂျင်နီယာတွေဟာ ခြောက်ထပ်ထက်ကျော်တဲ့ သစ်သားအဆောက်အဦကို

a wooden building over six stories tall.

တည်ဆောက်လို့မရဘူးလို့ တွေးထင်ခဲ့ပါတယ်။

Traditional boards of lumber were fairly strong against forces

သမားရိုးကျ ပျဉ်ပြားတွေဟာ သစ်ကြောနဲ့အပြိုင် ခံရတဲ့ အားတွေကို

ကောင်းစွာခံနိုင်ရည်ရှိပါတယ်။

parallel to the wood’s fiber growth.

But they were vulnerable to forces applied perpendicular to this direction.

ဒါပေမဲ့ သစ်ကြောနဲ့ ထောင့်မှန်လားရာကလာတဲ့ အားတွေကိုတော့ ခံနိုင်ရည် သိပ်မရှိပါဘူး။

As a result, wood lacked steel’s tensile strength

ရလဒ်အနေနဲ့ သစ်သားတွေဟာ သံမဏိတွေလို ဆန့်အားခံနိုင်ရည်စွမ်း မရှိဘဲ

ကွန်ကရစ်တွေလိုလည်း ဖိအားဒဏ်ကို မခံနိုင်ပါဘူး၊

or concrete’s compressive strength—

ဒီခံနိုင်အားတွေဟာ အထပ်မြင့်အဆောက်အဦတွေ တည်ဆောက်ရာမှာ လိုအပ်သလို

each necessary to support tall buildings

and battle the powerful winds found at high altitudes.

အမြင့်ပိုင်းနေရာတွေမှာ ကြုံတွေ့ရမယ့် အားပြင်းတဲ့လေဒဏ်ကို ခုခံရာမှာ လိုအပ်ပါတယ်။

But the early 1890s saw the invention of glue laminated timber, or glulam.

ဒါပေမံ့ ၁၈၉၀ အစောပိုင်းမှာ ကော်ကပ် သစ်ပါးလွှာတွေထပ်ထားတဲ့

Glulam လို့ခေါ်တဲ့ အထပ်သားတွေ တီထွင်ထုတ်လုပ်လာနိုင်ပါတယ်။

And a century later, engineers developed cross-laminated timber, or CLT

ရာစုနှစ်တစ်ခုကြာပြီးနောက်အင်ဂျင်နီယာတွေဟာ သစ်ပါးလွှာတွေ ကန့်လန့်ဖြတ်ထပ်ပြီး

ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ CLT အထပ်သားတွေကို ထုတ်လုပ်လာနိုင်ပါတယ်။

These new wooden materials start out like all other lumber;

အဲဒီအထပ်သားတွကို အခြားသစ်ခွဲသား တွေလိုပဲ ထုတ်လုပ်ထားတာပါ-

a freshly cut log is sawed into smooth uniform boards of wood.

လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် ခုတ်လှဲထားတဲ့ သစ်လုံးကို ညီညာ ချောမွတ်တဲ့

သစ်သားပြားတွေအဖြစ် ခွဲစိတ်လိုက်ပါတယ်။

Then, in the case of CLT, the boards are glued together in alternating orientations

CLT အထပ်သားထုတ်လုပ်မယ်ဆိုရင် သစ်သားပြား တွေကို ကော်ကပ်မယ်၊

with each layer set at 90 degrees to its neighbors.

ပြီးရင် သစ်ပြား တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ကန့်လန့်ဖြတ် ၉၀ ဒီဂရီထားပြီး ဖိလိုက်ရုံပါပဲ။

ရလာတဲ့ သစ်သားဟာ ထပ်ထားတဲ့ သစ်ပြားတွေရဲ့ တည်ဆောက်ပုံဆိုင်ရာ မာကျောတောင့်တင်းမှုကို

The resulting material benefits from wood’s structural rigidity

in every direction,

ရရှိတဲ့အတွက် ဘက်ပေါင်းစုံ တောင့်တင်းမှုရှိလာပြီး

allowing it to mimic the compressive strength of concrete

ကွန်ကရစ်ရဲ့ ဖိအားခံနိုင်ရည်မျိုးရှိလာသလို

and bear loads up to 20 times heavier than traditional lumber.

သမားရိုးကျ သစ်သားတွေထက် အဆ ၂၀ ပိုပြီး ဝန်ကို ထမ်းနိုင်လာပါတယ်။

တစ်ဖက်မှာလည်း လားရာတူ သစ်ပါးလွှာတွေကို ကော်ကပ်ပြီးလုပ်ထားတဲ့ Glulam တွေနဲ့

Glulam on the other hand, glues boards together in the same direction,

သံမဏိတွေရဲ့ ဆန့်အားဒဏ်ခံနိုင်ရည်ကို ယှဉ်နိုင်တဲ့ ရက်မကြီးတွေကို

forming massive beams with tensile strength comparable to steel.

ထုတ်လုပ်လာနိုင်ပါတယ်။

Glulam အထပ်သားတွေဟာ CLT အထပ်သားတွေ လိုဘက်စုံအသုံးပြုလို့မရပါဘူး၊

Glulam isn’t as versatile as CLT,

but its incredible strength along one direction makes it superior

ဒါပေမယ့် ၎င်းတို့ရဲ့ လားရာတစ်ခုတည်း ခံနိုင်အားဟာ

ဝန်ကို ထမ်းရတဲ့ ယက်မနဲ့ တိုင်တွေနေရာမှာ ပြိုင်ဘက်ကင်းလောက်အောင် အသုံးဝင်ပါတယ်။

for load-bearing beams and columns.

These engineered forms of wood could finally compete with traditional materials

နောက်ဆုံးမှာတော့ အင်ဂျင်နီယာသုံး သစ်သားတွေဟာ သမားရိုးကျပစ္စည်းတွေနဲ့

ရင်ဘောင်တန်းလာနိုင်သလို ၎င်းတို့ရဲ့ထူးခြား တဲ့ ခံနိုင်ရည်တွေကြောင့် တစ်ပန်းသာလာပါတယ်။

while also bringing their own unique set of advantages.

At one-fifth the weight of concrete,

ကွန်ကရစ်ရဲ့ ငါးပုံ တစ်ပုံ အလေးချိန်ပဲ ရှိတဲ့အတွက်

building with CLT requires smaller cranes, smaller foundations,

CLT အထပ်သားနဲ့ အဆောက်အဦ ဆောက်တဲ့အခါ ပိုသေးတဲ့ ကရိန်းတွေ၊ အုတ်မြစ်တွေနဲ့

ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်သား အနည်းငယ်သာ လိုအပ်ပါတယ်။

and fewer construction workers.

ကွန်ကရစ်တွေဟာ အချိန်နဲ့ လုပ်ကိုင်ရတဲ့

While concrete has to undergo a time-intensive process

ပုံလောင်းခြင်းနဲ့ မိုအတွင်း ပြုပြင်ခြင်း လုပ်ငန်းတွေ လိုအပ်ပေမဲ့

of casting and curing in a mold,

သစ်သားတွေကတော့ ကွန်ပျူတာ ထိန်းချုပ်တဲ့ ဖြတ်တောက်စက်တွေသုံးပြီး

timber can be shaped quickly using computer directed cutting machines.

အလွယ်တကူ ပုံသွင်းနိုင်ပါတယ်။

And where concrete requires certain weather and timing conditions

ဒါ့အပြင် ဆောက်လုပ်ရေးခွင်မှာ ကွန်ကရစ် လောင်းဖို့

သင့်တော်တဲ့ အချိန်နဲ့ ရာသီဥတု အခြေအနေ လိုအပ်ပေမဲ့

to be poured on site,

အင်ဂျင်နီယာသုံးသစ်သားတွေ အသုံးပြုပြီး စက်ရုံမှာပဲ အဆောက်အဦအတွက် လိုအပ်တဲ့

engineered wood can be prefabricated in a factory,

creating standardized parts with clear instructions for assembly.

အစိတ်အပိုင်းတွေကို ကြိုတင်ထုတ်လုပ် တပ်ဆင်နိုင်ပါတယ်။

အနှစ်ချုပ်ရရင် ၎င်းတို့ကိုတီထွင်နိုင်ခြင်း ဖြင့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို

Taken together, these materials allow for faster and quieter construction,

ပိုမိုမြန်ဆန်ကောင်းမွန်စွာ၊

စွန့်ပစ်ပစ္စည်း နည်းနည်း၊ ဇီဝနည်းနဲ့ ဆွေးမြည့်နိုင်တဲ့ပစ္စည်းတွေပိုသုံးပြီး

with more biodegradable materials and less waste.

Once constructed, CLT and glulam buildings are also more resilient

ဆောင်ရွက်လာနိုင်ပါတယ်။

တည်ဆောက်ပြီးရင်လည်း CLT and Glulam အထပ်သားသုံး အဆောက်အဦတွေဟာ

to some natural disasters.

သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေကို ပိုပြီးခံနိုင်ရည်ရှိပါတယ်။

An earthquake can crack concrete, permanently weakening an entire structure.

ငလျင်တွေဟာ ကွန်ကရစ်တွေကို ကွဲအက်စေပြီး အဆောက်အဦတစ်ခုလုံးရဲ့ ရေရှည်ခိုင်ခန့်မှုကို

အားနည်းစေပါတယ်။

But cracked wood panels can be easily replaced.

ဒါပေမဲ့ ကွဲအက်သွားတဲ့ သစ်သားထည်တွေကို တော့ အလွယ်တကူ အစားထိုးနိုင်ပါတယ်။

မီးဘေးလုံခြုံမှုမှာလည်း အတူတူပါပဲ။

The same is true for fire safety.

CLT အထပ်သား အဆောက်အဦးတွေမှာ အပူချိန် မြင့်လာရင် သစ်သားထည်တွေရဲ့ အပြင်လွှာကိုပဲ

As temperatures rise in a CLT building, the material’s outer layer will char,

အရင်လောင်ကျွမ်းပြီး အတွင်းလွှာတွေကို သုံးနာရီအထိ အပူကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

insulating the inner layers for up to three hours.

အဲဒီအချိန်က အဆောက်အဦတစ်ခုလုံးကိုဘေးကင်း ရာပြောင်းရွှေ့ပေးဖို့ကောင်းစွာလုံလောက်ပြီး

This is more than enough time to evacuate most buildings,

မီးငြိမ်းတာနဲ့ မီးလောင်ထားတဲ့ သစ်သား ချောင်းတွေကို အစားထိုး လဲလှယ်နိုင်ပါတယ်

and once the smoke has settled, charred panels can be swapped out—

unlike melted steel beams.

အဲဒီအချက်က အရည်ပျော်သွားတဲ့ သံမဏိယက်မတွေနဲ့ ကွဲပြားပါတယ်။

But perhaps the biggest benefits of CLT and glulam

ဒါပေမဲ့ CLT နဲ့ Glulam ရဲ့ အကြီးမားဆုံး အကျိုးကျေးဇူးတွေက

are outside the construction site.

ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းပြင်ပမှာ ရှိလောက်တယ်။

Building construction is responsible for 11% of annual global carbon emissions,

ဆောက်လုပ်ငန်းလုပ်ငန်းတွေဟာ ကမ္ဘာ့ကာဗွန် ထုတ်လွှတ်မှုရဲ့ ၁၁% ထုတ်လွှတ်နေပြီး

and the production of steel, concrete, iron, and glass

သံမဏိ၊ ကွန်ကရစ်၊ သံနဲ့ မှန် ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတွေဟာ

are major contributors to that figure.

အဆိုပါပမာဏရဲ့ အဓိကလက်သည်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။

Timber, however, is a renewable resource that can be made carbon-neutral

ဒါပေမဲ့ သစ်သားတွေဟာတော့ ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲ သယံဇာတဖြစ်ပြီး

ခုတ်လိုက်တဲ့သစ်ပင်တွေကို ပြန်စိုက်ရင် ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှုတောင်မရှိပါဘူး။

if trees are planted to replace those cut down.

Wood also has low thermal conductivity,

သစ်သားတွေဟာ အပူကူးပြောင်းစွမ်းရည်လည်း နည်းတဲ့အတွက်

making it easier to heat and cool buildings with less energy waste.

စွမ်းအင်ပြုန်းတီးမှုအနည်းငယ်နဲ့ အဆောက်အဦတွေကို

ပိုမိုလွယ်ကူစွာ အပူ၊ အအေးပေးနိုင်ပါတယ်။

Despite these advantages, CLT requires vastly more lumber

ဒီလိုအားသားချက်တွေရှိပေမဲ့ CLT အထပ်သားနဲ့ ဆောက်မယ်ဆိုရင်

သမားရိုးကျသစ်သားနဲ့ဆောက်တာထက် သစ်ပိုပြီး လိုအပ်ပါတယ်။

than traditional wooden construction.

And when compared in similar quantities,

ပြီးတော့ အရွယ်အစားတူခြင်း နှိုင်းယှဉ်မယ်ဆိုရင်

neither CLT or glulam is as strong as steel or concrete.

CLT နဲ့ Glulam အထပ်သားတွေဟာ သံမဏိ၊ ကွန်ကရစ်တွေလောက်

တောင့်တင်းခိုင်မာမှု မရှိပါဘူး။

Even Mjøstårnet isn’t made entirely of wood,

Mjøstårnet အဆောက်အဦကိုတောင် သစ်သားတွေနဲ့ပဲ ဆောက်ထားတာ မဟုတ်ပါဘူး၊

as it contains concrete slabs to reinforce the upper floors.

အဆောက်အဦ အပေါ်ထပ်တွေကို အားဖြည့်ဖို့ ကွန်ကရစ်ပြားတွေ သုံးထားရပါတယ်။

Taken together, it’s unlikely that a purely wooden structure

ခြုံငုံပြောရရင်တော့ သစ်သားသီးသန့်နဲ့

အထပ် ၄၀ ထက်ပိုတဲ့ အဆောက်အဦတွေ မတည်ဆောက်နိုင်ပါဘူး၊

would be strong enough to support a 40-story building—

ဒီအမြင့်ဟာ ပုံမှန် မိုးမျှော်အဆောက်အဦတွေ ရဲ့အနိမ့်ဆုံး အမြင့်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။

the minimum height for a formal skyscraper.

ဒါပေမဲ့ အထပ် ၃၀ အောက် အဆောက်အဦတွေပဲ သစ်သားနဲ့ ဆောက်မယ်ဆိုရင်တောင်

But even if only buildings under 30 stories were built from wood,

အဆိုပါ အဆောက်အဦးတွေရဲ့ ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှု ပမာဏ ၂၅% ကျော်ကို လျှော့ချနိုင်ပါတယ်။

it would reduce the carbon footprint of those structures by more than 25%.

ဒါကြောင့်သစ်သားအဆောက်အဦတွေ ဘယ်လောက်မြင့်မြင့်

So no matter how tall these wooden buildings rise,

ဆောက်နိုင်တယ်ဆိုတာက ကိစ္စမဟုတ်ပါဘူး။

each one contributes to the health of our concrete jungles.

အဲဒီအဆောက်အဦတစ်ခုစီကတော့ ကွန်ကရစ်တောထဲမှာနေရတဲ့

ကျွန်ုပ်တို့ ကျန်းမာရေးကို အထောက်အကူပြုပေးနေမှာပါ။