Could we build a wooden skyscraper? - Stefan Al

Tłumaczenie: Korekta: Martyna Selke

Towering 85 meters above the Norwegian countryside,

Wznoszący się na wysokość 85 metrów nad norweską prowincją,

Mjøstårnet cuts a sleek shape in the rural skyline.

Mjøstårnet wyróżnia się smukłą sylwetką w wiejskim krajobrazie.

Housing 18 stories of restaurants, apartments, and hotel rooms,

Jako 18-kondygnacyjny obiekt z restauracjami, mieszkaniami i hotelem,

this modern building might seem out of place.

ten nowoczesny budynek zdaje się nie pasować do otoczenia.

But a deeper look reveals it actually blends in quite well

Okazuje się jednak, że całkiem dobrze wpisuje się

among the forested farmlands.

w sąsiednie obszary leśne.

This is likely because Mjøstårnet is the world’s tallest wooden building,

Zapewne dlatego, że Mjøstårnet jest najwyższym drewnianym budynkiem

made almost entirely from the trees of neighboring forests.

wykonanym niemal w całości z drewna pochodzącego z okolicznych lasów.

Until the end of the 20th century,

Aż do końca XX wieku,

engineers thought it was impossible to build

inżynierowie uznawali za niemożliwą budowę

drewnianego wieżowca o ponad 6 piętrach.

a wooden building over six stories tall.

Traditional boards of lumber were fairly strong against forces

Tradycyjne drewniane deski były dość wytrzymałe

wobec sił działających wzdłuż włókien drewna.

parallel to the wood’s fiber growth.

But they were vulnerable to forces applied perpendicular to this direction.

Były jednak podatne na działanie sił poprzecznych.

As a result, wood lacked steel’s tensile strength

W efekcie drewnu brakowało

typowej dla stali wytrzymałości na rozciąganie

or concrete’s compressive strength—

i typowej dla betonu wytrzymałości na ściskanie,

each necessary to support tall buildings

niezbędnych do wsparcia wysokich budynków

and battle the powerful winds found at high altitudes.

i przeciwstawiania się silnym wiatrom na dużych wysokościach.

But the early 1890s saw the invention of glue laminated timber, or glulam.

Jednak w latach 90. XIX wieku wynaleziono drewno klejone warstwowo - Glulam.

And a century later, engineers developed cross-laminated timber, or CLT

Wiek później konstruktorzy stworzyli drewno klejone krzyżowo - CLT.

These new wooden materials start out like all other lumber;

Tak, jak w przypadku innych materiałów drewnianych,

a freshly cut log is sawed into smooth uniform boards of wood.

ich obróbka zaczyna się od pocięcia kłód na deski.

Then, in the case of CLT, the boards are glued together in alternating orientations

W przypadku CLT, deski są układane w poszczególnych warstwach

with each layer set at 90 degrees to its neighbors.

i klejone naprzemiennie pod kątem 90 stopni.

The resulting material benefits from wood’s structural rigidity

W rezultacie materiał wykorzystuje strukturalną sztywność drewna

in every direction,

w każdym kierunku,

allowing it to mimic the compressive strength of concrete

przez co ma typową dla betonu wytrzymałość na ściskanie

and bear loads up to 20 times heavier than traditional lumber.

i znosi nawet 20 razy większe obciążenie niż tradycyjne drewno.

Glulam on the other hand, glues boards together in the same direction,

Z kolei w przypadku Glulamu, deski sklejane są w tym samym kierunku,

forming massive beams with tensile strength comparable to steel.

tworząc masywne belki

o wytrzymałości na rozciąganie porównywalnej do stali.

Glulam isn’t as versatile as CLT,

Glulam nie jest tak uniwersalny jak CLT,

but its incredible strength along one direction makes it superior

ale jego niezwykła wytrzymałość sprawia, że świetnie sprawdza się

for load-bearing beams and columns.

jako element nośny belek i kolumn.

These engineered forms of wood could finally compete with traditional materials

Te specjalne formy drewna mogłyby konkurować z tradycyjnymi materiałami,

while also bringing their own unique set of advantages.

jednocześnie zapewniając unikalne zalety.

At one-fifth the weight of concrete,

Ważąc 1/5 tego, co beton,

building with CLT requires smaller cranes, smaller foundations,

budynki wznoszone z CLT wymagają użycia mniejszych dźwigów i fundamentów,

and fewer construction workers.

oraz mniej pracowników na budowie.

While concrete has to undergo a time-intensive process

Podczas gdy beton trzeba poddać czasochłonnemu procesowi

of casting and curing in a mold,

odlewania do form i utwardzania,

timber can be shaped quickly using computer directed cutting machines.

kształt drewna można szybko dostosować sterowanymi komputerowo maszynami.

And where concrete requires certain weather and timing conditions

Ponadto beton wymaga odpowiedniej pogody i warunków

to be poured on site,

do wylania na miejscu budowy,

engineered wood can be prefabricated in a factory,

za to drewno konstrukcyjne może być prefabrykowane,

creating standardized parts with clear instructions for assembly.

w formie ujednoliconych elementów z podaną instrukcją montażu.

Taken together, these materials allow for faster and quieter construction,

Tym samym, omawiane materiały pozwalają na szybszą i cichszą budowę

with more biodegradable materials and less waste.

z użyciem biodegradowalnych surowców i mniejszą liczbę odpadów.

Once constructed, CLT and glulam buildings are also more resilient

W użytkowaniu, budynki z CLT i Glulamu są również bardziej odporne

to some natural disasters.

na działanie klęsk żywiołowych.

An earthquake can crack concrete, permanently weakening an entire structure.

Trzęsienie ziemi może powodować pęknięcia betonu,

trwale osłabiając całą strukturę.

But cracked wood panels can be easily replaced.

Za to połamane panele drewniane mogą być łatwo wymienione.

The same is true for fire safety.

To samo dotyczy ochrony przeciwpożarowej.

As temperatures rise in a CLT building, the material’s outer layer will char,

Gdy temperatura w budynku z CLT wzrośnie, zwęgla się zewnętrzna warstwa materiału,

insulating the inner layers for up to three hours.

chroniąc wewnętrzne warstwy aż do trzech godzin.

This is more than enough time to evacuate most buildings,

To wystarczająco dużo czasu do ewakuacji większości obiektów,

and once the smoke has settled, charred panels can be swapped out—

a gdy zagrożenie minie, zwęglone elementy mogą być zastąpione nowymi,

unlike melted steel beams.

w przeciwieństwie do stopionych belek stalowych.

But perhaps the biggest benefits of CLT and glulam

Jednak być może największe zalety CLT i Glulamu

are outside the construction site.

nie dotyczą wcale samej konstrukcji.

Building construction is responsible for 11% of annual global carbon emissions,

Budownictwo odpowiada za 11% rocznej globalnej emisji węgla,

and the production of steel, concrete, iron, and glass

a produkcja stali, betonu, żelaza i szkła

are major contributors to that figure.

w dużej mierze się do tego przyczynia.

Timber, however, is a renewable resource that can be made carbon-neutral

Z kolei drewno jest odnawialne i może być neutralne pod względem emisji CO2,

if trees are planted to replace those cut down.

jeśli tylko ścinane drzewa są zastępowane nowymi.

Wood also has low thermal conductivity,

Drewno ma też niską przewodność cieplną,

making it easier to heat and cool buildings with less energy waste.

co ułatwia ogrzewanie i schładzanie budynków,

nie marnując tyle energii.

Despite these advantages, CLT requires vastly more lumber

Pomimo tych wszystkich zalet, CLT wymaga znacznie więcej drewna

than traditional wooden construction.

niż tradycyjne konstrukcje drewniane.

And when compared in similar quantities,

W porównaniu ilościowym,

neither CLT or glulam is as strong as steel or concrete.

ani CLT, ani Glulam nie są tak silne jak stal czy beton.

Even Mjøstårnet isn’t made entirely of wood,

Nawet Mjøstårnet nie jest w całości zrobiony z drewna,

as it contains concrete slabs to reinforce the upper floors.

gdyż posiada betonowe płyty do wzmocnienia wyższych kondygnacji.

Taken together, it’s unlikely that a purely wooden structure

Biorąc to pod uwagę, wątpliwym jest, aby w pełni drewniana konstrukcja

would be strong enough to support a 40-story building—

była dość wytrzymała do realizacji 40-piętrowego budynku,

the minimum height for a formal skyscraper.

czyli minimalnej wysokości drapacza chmur.

But even if only buildings under 30 stories were built from wood,

Jeśli jednak budynki poniżej 30 pięter byłyby budowane z drewna,

it would reduce the carbon footprint of those structures by more than 25%.

zmniejszyłoby to ich ślad węglowy o ponad 25%.

So no matter how tall these wooden buildings rise,

A zatem niezależnie od wysokości drewnianych budynków,

each one contributes to the health of our concrete jungles.

każdy z nich wpływa na zdrowie w naszych betonowych dżunglach.