Could we build a wooden skyscraper? - Stefan Al

Translator: Stefan Mitikj

Towering 85 meters above the Norwegian countryside,

Стоејќи висок 85 метри над норвешкиот селски предел,

Mjøstårnet cuts a sleek shape in the rural skyline.

Мјосторне создава елегантен облик во руралниот хоризонт.

Housing 18 stories of restaurants, apartments, and hotel rooms,

Дом на 18 ката ресторани, апартмани и хотелски соби,

this modern building might seem out of place.

оваа модерна зграда личи како да не припаѓа таму.

But a deeper look reveals it actually blends in quite well

Но, на втор поглед таа всушност се вклопува доста добро

among the forested farmlands.

меѓу шумските земјоделски земјишта.

This is likely because Mjøstårnet is the world’s tallest wooden building,

Ова е веројатно затоа што Мјосторне е највисоката дрвена зграда во светот,

made almost entirely from the trees of neighboring forests.

направена скоро целосно од дрвјата на соседните шуми.

Until the end of the 20th century,

До крајот на 20-иот век,

engineers thought it was impossible to build

инженерите сметаа дека е невозможно да се изгради

a wooden building over six stories tall.

дрвена зграда повисока од шест ката.

Traditional boards of lumber were fairly strong against forces

Традиционалните дрвени плочи биле прилично цврсти против силите

parallel to the wood’s fiber growth.

паралелни со развојот на дрвените влакна.

But they were vulnerable to forces applied perpendicular to this direction.

Но, тие биле ранливи на применетите сили нормални на оваа насока.

As a result, wood lacked steel’s tensile strength

Како резултат, дрвото немало јачина на истегнување на челик

or concrete’s compressive strength—

или јачина на притисок на бетон--

each necessary to support tall buildings

двете од нив потребни за поддршка на високи згради

and battle the powerful winds found at high altitudes.

и за борба со моќните ветрови присутни на големи надморски височини.

But the early 1890s saw the invention of glue laminated timber, or glulam.

Но, во раните 1890-ти бил создадено од дрво ламинирано со лепак или глулам.

And a century later, engineers developed cross-laminated timber, or CLT

И еден век подоцна, инженерите развиле вкрстено ламинирано дрво или ВЛД

These new wooden materials start out like all other lumber;

Овие нови дрвени материјали започнуваат како сите други дрва;

a freshly cut log is sawed into smooth uniform boards of wood.

се сече свежо исеч трупец во мазни исти плочи од дрво.

Then, in the case of CLT, the boards are glued together in alternating orientations

Па, во случај на ВЛД, плочите се лепат заедно во подвижни позиции

with each layer set at 90 degrees to its neighbors.

така што секој слој е наместен на 90 степени со соседните.

The resulting material benefits from wood’s structural rigidity

Крајниот материјалот има корист од структурната цврстина на дрвото

in every direction,

во секој правец,

allowing it to mimic the compressive strength of concrete

дозволувајќи му да ја имитира компресивната сила на бетонот

and bear loads up to 20 times heavier than traditional lumber.

и носи товари до 20 пати потешки отколку традиционалната граѓа.

Glulam on the other hand, glues boards together in the same direction,

Глаламот, пак, лепи плочи заедно во иста насока

forming massive beams with tensile strength comparable to steel.

формирајќи масивни греди со цврстина на истегнување споредлива со челик.

Glulam isn’t as versatile as CLT,

Глаламот не е толку разновиден како ВЛД,

but its incredible strength along one direction makes it superior

но неверојатната сила во една насока го прави супериорен

for load-bearing beams and columns.

за носечки греди и колони.

These engineered forms of wood could finally compete with traditional materials

Конечно, инженерски дрвени форми можат да се борат со традиционалните материјали

while also bringing their own unique set of advantages.

притоа исто така имајќи уникатен збир на предности.

At one-fifth the weight of concrete,

На една петтина од тежината на бетонот,

building with CLT requires smaller cranes, smaller foundations,

градењето со ВЛД бара помали кранови, помали основи

and fewer construction workers.

и помалку градежни работници.

While concrete has to undergo a time-intensive process

Додека бетонот треба да помине низ процес кој трае многу време

of casting and curing in a mold,

на леење и лекување во калап,

timber can be shaped quickly using computer directed cutting machines.

дрвата може брзо да се обликуваат со компјутерски машини за сечење.

And where concrete requires certain weather and timing conditions

И каде бетонот бара одредени метеоролошки и временски услови

to be poured on site,

да се истури на лице место,

engineered wood can be prefabricated in a factory,

инженерското дрво може да се преобликува во фабрика,

creating standardized parts with clear instructions for assembly.

создавајќи на стандардизирани делови со јасни упатства за составување.

Taken together, these materials allow for faster and quieter construction,

Заедно, овие материјали дозволуваат побрза и потивка конструкција,

with more biodegradable materials and less waste.

со повеќе биоразградливи материјали и помалку отпад.

Once constructed, CLT and glulam buildings are also more resilient

Кога ќе се готови ВЛД и глалам зградите исто така се поотпорни

to some natural disasters.

на некои природни катастрофи.

An earthquake can crack concrete, permanently weakening an entire structure.

Земјотресот може да пукне бетон, трајно ослабувајќи ја целата структура.

But cracked wood panels can be easily replaced.

Но, испукани дрвени панели можат лесно да се заменат.

The same is true for fire safety.

Истото важи и за безбедност од пожар.

As temperatures rise in a CLT building, the material’s outer layer will char,

Како расте тепмературата во ВЛД зграда, надворешниот слој ќе јагленоса,

insulating the inner layers for up to three hours.

изолирајќи ги внатрешните слоеви до три часа.

This is more than enough time to evacuate most buildings,

Повеќе од доволно време да се евакуираат скоро сите згради,

and once the smoke has settled, charred panels can be swapped out—

и откако ќе се смири чадот, јагленосаните панели се менуваат--

unlike melted steel beams.

за разлика од стопените челични столбови.

But perhaps the biggest benefits of CLT and glulam

Но можеби најголемите бенефити од ВЛД и глалам,

are outside the construction site.

се надвор од градилиштето.

Building construction is responsible for 11% of annual global carbon emissions,

Градењето згради е одговорно за 11% од годишните глобални емисии на јаглерод,

and the production of steel, concrete, iron, and glass

и создавањето на челик, бетон железо и стакло

are major contributors to that figure.

придонесуваат за тој процент.

Timber, however, is a renewable resource that can be made carbon-neutral

Дрвото пак, е реупотреблив извор што може да биде јаглеро-неутрален

if trees are planted to replace those cut down.

ако дрва се садат на местата на тие што се сечат.

Wood also has low thermal conductivity,

Дрвото исто така има мала топлинска спроводливост,

making it easier to heat and cool buildings with less energy waste.

што го олеснува загревањето и ладењето згради со помалку трошење енергија.

Despite these advantages, CLT requires vastly more lumber

И покрај овие предности, ВЛД бара многу повеќе дрва

than traditional wooden construction.

од обична дрвена конструкција.

And when compared in similar quantities,

И кога ќе се спореди во слични количини

neither CLT or glulam is as strong as steel or concrete.

Ни ВЛД ни глагам не се толку цврсти како челик и бетон.

Even Mjøstårnet isn’t made entirely of wood,

Дури и Мјосторне не е целосно направено од дрво

as it contains concrete slabs to reinforce the upper floors.

бидејќи содржи бетонски плочи за зајакнување на горните катови.

Taken together, it’s unlikely that a purely wooden structure

Ставени заедно, малку е веројатно дека чисто дрвена конструкција

would be strong enough to support a 40-story building—

би била доволно силна да поддржи зграда од 40 ката--

the minimum height for a formal skyscraper.

минималната висина за официјален облакодер.

But even if only buildings under 30 stories were built from wood,

Но, дури и само згради под 30 ката да беа изградени од дрво,

it would reduce the carbon footprint of those structures by more than 25%.

тоа би ја намалило јаглеродната стапка на тие структури за повеќе од 25%.

So no matter how tall these wooden buildings rise,

Значи, без оглед колку се издигнуваат овие дрвени згради,

each one contributes to the health of our concrete jungles.

секоја придонесува за здравјето на нашите бетонски џунгли.