The biggest mistakes in mapmaking history - Kayla Wolf

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

On a tiny copper globe created in the early 1500s,

၁၅၀၀ နှစ်လွန် အစောပိုင်းမှာ ဖန်တီးခဲ့တဲ့ သေးငယ်တဲ့ ကြေးနီကမ္ဘာလုံးပေါ်မှာ

the coast of Southeast Asia is marked with a message

အရှေ့တောင်အာရှ ကမ်းရိုးတန်းကို အထင်ကရဖြစ်လာစေခဲ့တဲ့

that has since become iconic:

သတင်းစကားတစ်ခုနဲ့ အမှတ်အသားပြုခဲ့တယ်။

Here be dragons.

ဒီမှာတော့ နဂါးတွေဖြစ်တယ်ဆိုတာပါ။

Though the words themselves were actually quite rare,

စကားလုံးတွေက အတော့ကို ရှားပါးပေမဲ့

the sentiment was common among medieval European mapmakers,

မြေပုံပေါ်က မြေသားမဖော်နိုင်တဲ့ ကွပ်လပ်တွေပေါ်မှာ နဂါးတွေနဲ့

who often scrawled dragons and sea monsters over terra incognita—

ပင်လယ်ဘီလူးတွေကို သော့ရေးလေ့ရှိတဲ့ အလယ်ခေတ် ဥရောပမြေပုံရေးဆွဲသူတွေကြားမှာ

blank spots on the map.

ဒီသဘောထားက တွင်ကျယ်ခဲ့တယ်။

For thousands of years, people all over the world had made both functional maps—

နှစ်ထောင်ချီကာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက လူတွေဟာ ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းတွေ၊

showing trade routes, settlements, topography, water sources,

အခြေချနေထိုင်မှုတွေ၊ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်၊ ရေအရင်းအမြစ်တွေ၊

the shapes of coastlines, or written directions—

ကမ်းရိုးတန်း သဏ္ဍာန်တွေ သို့မဟုတ် ရေးထားတဲ့ လမ်းညွှန်တွေကို

and what are known as cosmographies,

ပြသတဲ့ လက်တွေ့ကျတဲ့ မြေပုံတွေနဲ့

illustrating the Earth and its position in the cosmos,

ကမ္ဘာနဲ့ စကြဝဠာအတွင်း ၎င်းရဲ့ တည်နေရာကို သရုပ်ဖော်တဲ့

often including constellations, gods, and mythic locations.

စကြဝဠာရဲ့ ယေဘူယျအသွင်အပြင်တွေလို့ သိကြတာတွေ နှစ်မျိုးလုံးကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။

From the Middle Ages through the mid-17th century,

အလယ်ခေတ်ကနေ ၁၇ ရာစု အလယ်ပိုင်းအထိ

cartographers in Eurasia and North Africa produced a slew of new world maps

ယူရေးရှားနဲ့မြောက်အာဖရိကက မြေပုံဆွဲသူတွေဟာ ဒီဓလေ့နှစ်ခုလုံးကနေ အင်္ဂါရပ်တွေပါတဲ့

with features from both these traditions.

ကမ္ဘာ့မြေပုံအသစ် အများအပြားကို ထုတ်လုပ်ခဲ့တယ်။

Often commissioned by rulers and other powerful people,

အုပ်စိုးသူတွေနဲ့ အခြား သြဇာကြီးသူတွေက တာဝန်ပေးအပ်လေ့ရှိတဲ့

these maps were meant to depict the world’s geography,

ဒီမြေပုံတွေဟာ ကမ္ဘာ့ပထဝီကို ပုံဖော်ဖို့ ရည်ရွယ်ပေမဲ့

but not necessarily to be useful for navigation.

လမ်းကြောင်းပြဖို့ သေချာပေါက် အသုံးမဝင်ဘူး။

And given their maker’s incomplete knowledge of the world,

ပြုလုပ်သူတွေရဲ့ ကမ္ဘာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ မပြည့်စုံတဲ့ အသိပညာကြောင့်

they were really hypotheses—

ဒါတွေက တကယ်ပဲ ယူဆချက်တွေပါ။

some of which have been glaringly disproven.

တချို့က မှာယွင်းနေတာ ထင်ရှားတယ်။

In medieval Europe, the new vogue began with what were known as mappae mundi.

အလယ်ခေတ်ဥရောပမှာ mappae mundi လို့ သိကြတာနဲ့အတူ ခေတ်အသစ်ထခဲ့တယ်။

Many of these veered closer to cosmographies,

ဒါတွေထဲမှ အများအပြားဟာ ဧဒင်ဥယျာဉ် သို့မဟုတ် ဒဏ္ဍာရီလာ နဂါးတွေပါ၀င်တဲ့

featuring the Garden of Eden or mythical dragons.

စကြဝဠာ ယေဘူယျအသွင်အပြင်တွေနဲ့ ပိုနီးစပ်လာတယ်။

They all followed the same format,

သူတို့အားလုံးက တစ်ပုံစံတည်း လိုက်လုပ်ပြီး

showing the world's land as one mass divided roughly into the shape of a T

ကမ္ဘာ့မြေထုကို T ပုံသဏ္ဍာန်အဖြစ် အကြမ်းဖျင်း ပိုင်းကာ သမုဒ္ဒရာကွင်းတစ်ခု

and surrounded by a ring of ocean.

ဝိုင်းရံထားတဲ့ ဒြပ်ထုအဖြစ် ပြတယ်။

Islamic mapmakers also created world maps in this format,

အစ္စလာမ် မြေပုံဆွဲသူတွေက အံ့မခန်း အရိပ်အယောင်တွေထက်

emphasizing geographic details over fantastical elements.

ပထဝီဆိုင်ရာ အသေးစိတ်တွေကို အလေးပေးကာ ဒီပုံစံမှာ ကမ္ဘာ့မြေပုံတွေကို ဖန်တီးတယ်။

One of the earliest and most accurate such maps was created by Ibn Hawqal,

အစောဆုံးနဲ့ အတိကျဆုံး မြေပုံတွေထဲက တစ်ခုကို Ibn Hawqal က ဖန်တီးခဲ့ပြီး

whose own travels informed his mapmaking.

သူ့မြေပုံရေးဆွဲခြင်းကို ကိုယ်ပိုင် ခရီးတွေက အသိပေးတယ်။

In 1154, the King of Sicily commissioned Islamic mapmaker Al-Idrisi

၁၁၅၄ ခုနှစ်မှာ စစ္စလီ ဘုရင်က အစ္စလာမ်မြေပုံ ဖန်တီးသူ Al-Idrisi ကို

to create the “Tabula Rogeriana,”

“Abula Rogeriana” လို့လည်းသိကြတဲ့

also known as “A Guide to Pleasant Journeys into Faraway Lands.”

“A Guide to Pleasant Journeys into Faraway Lands” ကို ဖန်တီးဖို့ တာဝန်ပေးအပ်တယ်။

This book of maps included a world map based on Idrisi’s own travel

ဒီမြေပုံစာအုပ်မှာ Idrisi ရဲ့ကိုယ်ပိုင် ခရီး၊အခြားကုန်သည်တွေနဲ့ ခရီးသွားတွေနဲ့

and interviews with other traders and travelers.

မေးမြန်းတာတွေကို အခြေခံတဲ့ ကမ္ဘာ့မြေပုံတစ်ခုပါရှိတယ်။

He correctly depicted the world as a flattened sphere,

သူက ကမ္ဘာကြီးကို ပြားချပ်တဲ့ထုလုံးပုံအဖြစ် မှန်ကန်စွာ ပုံဖော်ထားပေမဲ့

but thought Europe, Asia, and North Africa wrapped all the way around it.

ဥရောပ၊ အာရှနဲ့ မြောက်အာဖရိကတို့က ဒါကို ပတ်ပတ်လည်မှာ လွှမ်းခြုံနေတယ်လို့ထင်ခဲ့တယ်။

The “Da Ming Hunyi Tu” was created in China in 1389

“Da Ming Hunyi Tu” ကို ၁၃၈၉ ခုနှစ် တရုတ်နိုင်ငံမှာ တစ်ခန်းလုံးပြည့်အောင်

on a piece of silk big enough to fill an entire room.

ကြီးမားတဲ့ ပိုးထည် တစ်စပေါ်မှာ ဖန်တီးခဲ့တယ်။

Though the mapmakers had never been to Africa,

မြေပုံဆွဲသူတွေဟာ အာဖရိကကို မရောက်ဖူးပေမဲ့

they attempted to depict the continent

ရောက်ဖူးတဲ့ ကုန်သည်တွေရဲ့

based on the accounts of the traders who’d been there.

မှတ်တမ်းတွေကို အခြေခံကာ တိုက်ကို ပုံဖော်ဖို့ ကြိုးစားတယ်။

Surprisingly, this gave them enough information to create

အံ့သြစရာကောင်းတာက ဒါက ဆာဟာရ အာဖရိက တိုက်ခွဲရဲ့ မှန်ကန်တဲ့

a correctly shaped portrayal of sub-Saharan Africa.

ပုံသဏ္ဍာန်ကို ဖန်တီးဖို့ လုံလောက်တဲ့ အချက်အလက်ကို ပေးခဲ့တာပါ။

Beginning in the 15th century, European cartographers began to expand

၁၅ ရာစု အစကနေ စတင်ပြီး ဥရောပ မြေပုံဆွဲသူတွေဟာ ကမ္ဘာ့ခရီးသွား

the scope of their world maps as their explorers traveled the world—

စူးစမ်းရှာဖွေသူတွေအဖြစ် သူတို့ရဲ့ ကမ္ဘာ့မြေပုံတွေရဲ့နယ်ပယ်ကို ချဲ့လာခဲ့ပေမဲ့

but not without missteps.

အမှားအယွင်းမရှိတာတော့ မဟုတ်ဘူး။

In 1507, the German cartographer Martin Waldseemuller mapped the Americas—

၁၅၀၇ ခုနှစ်မှာ ဂျာမန် မြေပုံဆွဲသူ Martin Waldseemuller က အမေရိကတိုက်ကို

as a thin sliver of land where the east coast would be.

အရှေ့ကမ်းရိုးတန်းဖြစ်လာမယ့် မြေအပိုင်းလေးအဖြစ်ပုံဖော်တယ်။

Spanish cartographers took a stab at the western side of the Americas

Baja ကျွန်းဆွယ် လေ့လာရေးခရီးက မှတ်တမ်းတွေကို အခြေခံပြီး

based on accounts from an expedition to the Baja Peninsula.

စပိန် မြေပုံဆွဲသူတွေက လ အနောက်ဘက်ခြမ်းမှာ ဆွဲဖို့ကြိုးစားခဲ့တယ်။

Unfortunately, the explorers’ impressions of the land led them astray:

ကံဆိုးချင်တော့ စူးစမ်းလေ့လာသူတွေရဲ့ အထင်အမြင်တွေက သူတို့ကို လမ်းလွဲစေခဲ့တယ်။

for over 100 years after, Spanish maps depicted the “Island of California”

နှစ် ၁၀၀ ကျော် အကြာမှာ စပိန်မြေပုံတွေမှာ “ကယ်လီဖိုးနီးယားကျွန်း” ဟာ ကျန်တဲ့တိုက်ကနေ

detached from the rest of the continent.

ခွဲထွက်နေတဲ့ “ကယ်လီဖိုးနီးယားကျွန်း” ကို ပုံဖော်ခဲ့တယ်။

The Flemish cartographer Gerardus Mercator,

တစ်ခါမှ မမြင်ဖူးသေးတဲ့ မြောက်ဝင်ရိုးစွန်း မြေပုံကိုလည်း

best known for his world map,

ဖန်းတီးခဲ့တဲ့ Flemish မြေပုံဆွဲသူ

also created a map of the never-before-seen North Pole

Gerardus Mercator က လူသိအများဆုံးသူ့ရဲ့ကမ္ဘာ့မြေပုံကို

that was published in 1595.

၁၅၉၅ ခုနှစ်မှာ ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။

Mercator speculated that the North Pole prominently featured

Mercator က မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းမှာ “Rupes Nigra”အထင်အရှား ရှိတယ်လို့

the “Rupes Nigra,” a giant magnetic rock surrounded by a whirlpool

ခန့်မှန်းတယ်။ သံလိုက်အိမ်မြှောင်အားလုံးက မြောက်ဘက်ကို ညွှန်ပြတဲ့ အကြောင်းရင်းကို

that explained why all compasses point north.

ရှင်းပြတဲ့ ဝဲကတော့တစ်ခု ဝန်းရံထားတဲ့ ဧရာမ သံလိုက်ကျောက်သားပါ။

Even as Europeans built towards a complete picture of the Earth,

ဥရောပသားတွေက ကမ္ဘာမြေရဲ့ ပြည့်စုံတဲ့ ပုံရိပ်ကို တည်ဆောက်စဥ်မှာ

they didn’t entirely let go of the idea of blank spots filled with mythic beasts.

ဒဏ္ဍာရီသားရဲတွေနဲ့ပြည့်နေတဲ့ ကွက်လပ်တွေ အကြောင်း စိတ်ကူးကို လုံး၀ လက်မလွှတ်ခဲ့ဘူး။

As late as 1657, English scholar Peter Heylin lumped Australia together

၁၆၅၇ နှောင်းပိုင်းမှာ အင်္ဂလိပ်ပညာရှင် Peter Heylin က သြစတြေးလျကို

with Utopia and Fairyland.

Utopia နဲ့ Fairyland တို့နဲ့အတူ ပေါင်းစည်းခဲ့တယ်။

But with the exception of the North Pole,

ဒါပေမဲ့ မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းကလွဲပြီး

these so-called terra incognita weren’t really unknown—

ဒီ terra incognita လို့ခေါ်တဲ့ အရာတွေက တကယ်ကို မသိသေးတာတွေပါ၊

at least not to the people who lived there.

အနည်းဆုံး အဲဒီနေရာမှာ နေထိုင်ခဲ့တဲ့သူတွေ မဟုတ်ဘူး။

There weren’t really dragons anywhere on Earth,

ကမ္ဘာပေါ်မှာ နဂါးတွေ တကယ်မရှိပေမဲ့

but there were people and cultures—

လူတွေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေရှိပါတယ်။

many of them eradicated by those who put their lands on world maps.

အများစုကို သူတို့ရဲ့မြေတွေကို ကမ္ဘာ့မြေပုံ တွေပေါ်မှာ တင်တဲ့သူတွေက ဖယ်ရှားလိုက်တာပါ။