The biggest mistakes in mapmaking history - Kayla Wolf

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: İlker ÖZBAŞ

On a tiny copper globe created in the early 1500s,

1500′lerin başında yapılan ufak bakırdan bir yerkürede

the coast of Southeast Asia is marked with a message

Güneydoğu Asya kıyısı

ikonikleşen bir mesajla işaretlenmiş:

that has since become iconic:

Here be dragons.

İşte ejderhalar.

Though the words themselves were actually quite rare,

Kelimenin kendisi aslında çok nadir olmasına rağmen

the sentiment was common among medieval European mapmakers,

haritada boş noktalara, yani keşfedilmemiş yerlere

who often scrawled dragons and sea monsters over terra incognita—

sık sık ejderha ve deniz canavarları yazan Avrupalı orta çağ haritacıları arasında

blank spots on the map.

bu düşünce oldukça yaygındı.

For thousands of years, people all over the world had made both functional maps—

Binlerce yıldır insanlar tüm dünyada hem işlevsel haritalar—

showing trade routes, settlements, topography, water sources,

yani ticaret yollarını, yerleşim yerlerini, topoğrafyayı,

su kaynaklarını, kıyı şeridinin şeklini veya yönergeleri gösteren haritalar—

the shapes of coastlines, or written directions—

and what are known as cosmographies,

hem de kozmografi olarak bilinen şeyleri yapıyorlar,

illustrating the Earth and its position in the cosmos,

Dünya’nın ve evrendeki konumunu resimlendiriyorlar

often including constellations, gods, and mythic locations.

ve genellikle takımyıldızlarını, tanrıları ve efsanevi yerleri dahil ediyorlar.

From the Middle Ages through the mid-17th century,

Orta Çağ’dan 17. yüzyılın ortalarına kadar

cartographers in Eurasia and North Africa produced a slew of new world maps

Avrasya ile Kuzey Afrika’daki haritacılar bu iki gelenekten de özellikler alarak

with features from both these traditions.

birçok yeni dünya haritası yaptılar.

Often commissioned by rulers and other powerful people,

Genellikle hükümdarlar ve diğer güçlü insanlar tarafından istenen

these maps were meant to depict the world’s geography,

bu haritaların aslında dünyanın coğrafyasını betimlemesi amaçlanmıştı,

but not necessarily to be useful for navigation.

sırf seferler için kullanışlı olsun diye değil.

And given their maker’s incomplete knowledge of the world,

Yapan kişinin yetersiz dünya bilgisini de hesaba katarsak

they were really hypotheses—

aslında sadece varsayımdılar—

some of which have been glaringly disproven.

bazılarının yanlış olduğu açıkça ispatlandı.

In medieval Europe, the new vogue began with what were known as mappae mundi.

Orta Çağ Avrupa’sında bu rağbet mappae mundi olarak bilinen şeyle başladı.

Many of these veered closer to cosmographies,

Bunların çoğu kozmografilere daha yakındı

featuring the Garden of Eden or mythical dragons.

ve Aden Bahçesi’ne veya efsanevi ejderhalara yer veriyorlardı.

They all followed the same format,

Hepsi aynı formatı takip ediyordu,

showing the world's land as one mass divided roughly into the shape of a T

dünyayı kabaca T şekline bölen tek bir kütle

and surrounded by a ring of ocean.

ve etrafı okyanusla çevrelenmiş olarak gösteriyordu.

Islamic mapmakers also created world maps in this format,

Müslüman haritacılar da dünya haritalarını bu formatta oluşturuyorlardı,

emphasizing geographic details over fantastical elements.

fantastik elementlerdense coğrafi detayları vurguluyorlardı.

One of the earliest and most accurate such maps was created by Ibn Hawqal,

Bu tür haritaların en eskisi ve en doğrusu İbn Havkal tarafından yapılmıştı,

whose own travels informed his mapmaking.

kendi seyahatleri haritacılığını şekillendiriyordu.

In 1154, the King of Sicily commissioned Islamic mapmaker Al-Idrisi

1154′de Sicilya Kralı, Müslüman haritacı El İdrisi’yi

to create the “Tabula Rogeriana,”

“Uzak Diyarlara Keyifli Yolculuk Rehberi” olarak da bilenen

also known as “A Guide to Pleasant Journeys into Faraway Lands.”

“Tabula Rogeriana”yı yapması için görevlendirdi.

This book of maps included a world map based on Idrisi’s own travel

Bu atlas, İdrisi’nin seyahatlerini baz alan bir dünya haritası ile

and interviews with other traders and travelers.

diğer tüccar ve gezginlerle yaptığı röportajları da kapsıyordu.

He correctly depicted the world as a flattened sphere,

Dünyayı doğru şekilde basık bir küre olarak betimledi

but thought Europe, Asia, and North Africa wrapped all the way around it.

fakat Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’nın dünyanın etrafını sardığını düşündü.

The “Da Ming Hunyi Tu” was created in China in 1389

“Da Ming Hunyi Tu” ise 1389 yılında Çin’de

on a piece of silk big enough to fill an entire room.

bir odayı kaplayacak kadar büyük ipekten bir parçaya yapılmıştı.

Though the mapmakers had never been to Africa,

Haritacılar Afrika’ya hiç gitmese de

they attempted to depict the continent

oraya giden tüccarların tariflerine dayanarak kıtayı betimleye çalıştılar.

based on the accounts of the traders who’d been there.

Surprisingly, this gave them enough information to create

Şaşırtıcı bir şekilde bu onlara Sahra Altı Afrika’nın

a correctly shaped portrayal of sub-Saharan Africa.

doğru biçimli bir tasvirini yapmak için yeterli bilgiyi vermişti.

Beginning in the 15th century, European cartographers began to expand

15. yüzyıldan itibaren Avrupalı haritacılar

dünya haritalarının kapsamını gezginleri dünyayı dolaştıkça genişletmeye başladılar

the scope of their world maps as their explorers traveled the world—

but not without missteps.

ama hatasız değil.

In 1507, the German cartographer Martin Waldseemuller mapped the Americas—

1507′de Alman haritacı Martin Waldseemuller Amerika kıtasında

as a thin sliver of land where the east coast would be.

doğu kıyısının olması gereken yeri ince bir kara olarak haritalandırdı.

Spanish cartographers took a stab at the western side of the Americas

İspanyol haritacılar Amerika kıtasının batı yakasını

based on accounts from an expedition to the Baja Peninsula.

Baja Yarımadası’na yapılan bir sefere ait tariflere dayanarak çizmeye çalıştılar.

Unfortunately, the explorers’ impressions of the land led them astray:

Kaşiflerin izlenimleri ne yazık ki onları hataya sürükledi:

for over 100 years after, Spanish maps depicted the “Island of California”

100 yıldan fazla bir süre sonra İspanyol haritaları “Kaliforniya Adası“nı

detached from the rest of the continent.

kıtanın geri kalanından kopmuş gibi betimlediler.

The Flemish cartographer Gerardus Mercator,

En çok dünya haritasıyla bilinen

best known for his world map,

Flaman haritacı Gerardus Mercator,

also created a map of the never-before-seen North Pole

aynı zamanda 1595′de yayımlanan

ve daha-önce-hiç-görülmemiş Kuzey Kutbunun bir haritasını yapmış.

that was published in 1595.

Mercator speculated that the North Pole prominently featured

Mercator, Kuzey Kutbunun neden tüm pusulaların kuzeyi gösterdiğini açıklayan

the “Rupes Nigra,” a giant magnetic rock surrounded by a whirlpool

bir girdap ile çevrelenen devasa manyetik kaya “Rupes Nigra”yı

that explained why all compasses point north.

belirgin bir şekilde içerdiği tahmininde bulundu.

Even as Europeans built towards a complete picture of the Earth,

Avrupalılar Dünya’nın tam resmini çıkarmaya başlasa bile

they didn’t entirely let go of the idea of blank spots filled with mythic beasts.

boş noktaların mitik canavarla dolu olduğu düşüncesinden tamamen vazgeçmediler.

As late as 1657, English scholar Peter Heylin lumped Australia together

1657′de bile İngiliz bilgin Peter Heylyn,

Avustralya’yı Ütopya ve Periler Ülkesi ile aynı kefeye koymuştu.

with Utopia and Fairyland.

But with the exception of the North Pole,

Fakat Kuzey Kutbu dışında,

these so-called terra incognita weren’t really unknown—

bu sözde keşfedilmemiş yerler gerçekten de bilinmedik değildi—

at least not to the people who lived there.

en azından orada yaşayan insanlar için.

There weren’t really dragons anywhere on Earth,

Dünya’nın hiçbir yerinde gerçekten ejderhalar yoktu

but there were people and cultures—

ama insanlar ve kültürler vardı—

many of them eradicated by those who put their lands on world maps.

birçoğu dünya haritasına topraklarını koyanlar tarafından yok edildi.