The biggest mistakes in mapmaking history - Kayla Wolf

Tłumaczenie: Agnieszka Grabowska Korekta: Ola Królikowska

On a tiny copper globe created in the early 1500s,

Na małej miedzianej kuli stworzonej na początku XVI wieku

the coast of Southeast Asia is marked with a message

wybrzeże Azji Południowo-Wschodniej jest podpisane informacją,

that has since become iconic:

która stała się ikoniczna.

Here be dragons.

“Tutaj być smoki”.

Though the words themselves were actually quite rare,

Mimo że te słowa były dość rzadko stosowane,

the sentiment was common among medieval European mapmakers,

nastrój był powszechny wśród średniowiecznych europejskich twórców map,

who often scrawled dragons and sea monsters over terra incognita—

którzy często bazgrali smoki i potwory morskie nad terra incognita,

blank spots on the map.

pustymi miejscami na mapie.

For thousands of years, people all over the world had made both functional maps—

Przez tysiące lat ludzie na całym świecie sporządzali zarówno mapy użytkowe,

showing trade routes, settlements, topography, water sources,

przedstawiające szlaki handlowe, osady, topografię, źródła wody,

the shapes of coastlines, or written directions—

kształty linii brzegowych czy kierunki geograficzne,

and what are known as cosmographies,

jak i tak zwane kosmografie

illustrating the Earth and its position in the cosmos,

ilustrujące Ziemię i jej położenie w kosmosie,

often including constellations, gods, and mythic locations.

często z uwzględnieniem gwiazdozbiorów, bogów i mitycznych miejsc.

From the Middle Ages through the mid-17th century,

Od średniowiecza do połowy XVII wieku

cartographers in Eurasia and North Africa produced a slew of new world maps

kartografowie w Eurazji i Afryce Północnej

tworzyli wiele nowych map świata,

with features from both these traditions.

zawierających elementy obu tych praktyk.

Often commissioned by rulers and other powerful people,

Mapy te, często zamawiane przez władców i innych wpływowych ludzi,

these maps were meant to depict the world’s geography,

miały przedstawiać geografię świata,

but not necessarily to be useful for navigation.

ale niekoniecznie służyć do nawigacji.

And given their maker’s incomplete knowledge of the world,

Z uwagi na niepełną wiedzę ich twórców o świecie

they were really hypotheses—

były one tylko przypuszczeniami.

some of which have been glaringly disproven.

Niektóre z nich zostały dobitnie obalone.

In medieval Europe, the new vogue began with what were known as mappae mundi.

W średniowiecznej Europie modne stały się mapy znane jako mappae mundi.

Many of these veered closer to cosmographies,

Wiele z nich miało charakter kosmograficzny,

featuring the Garden of Eden or mythical dragons.

przedstawiający biblijny rajski ogród lub mityczne smoki.

They all followed the same format,

Wszystkie miały ten sam format,

showing the world's land as one mass divided roughly into the shape of a T

ukazujący lądy świata jako jedną masę podzieloną niemal na kształt litery T

and surrounded by a ring of ocean.

i otoczoną pierścieniem oceanu.

Islamic mapmakers also created world maps in this format,

Islamscy twórcy map też tworzyli mapy świata w tym formacie,

emphasizing geographic details over fantastical elements.

stawiając szczegóły geograficzne nad elementami fantastycznymi.

One of the earliest and most accurate such maps was created by Ibn Hawqal,

Jedna z pierwszych i najdokładniejszych map została wykonana przez Ibna Hawqala,

whose own travels informed his mapmaking.

który tworzył mapy na podstawie własnych podróży.

In 1154, the King of Sicily commissioned Islamic mapmaker Al-Idrisi

W 1154 roku król Sycylii zlecił islamskiemu twórcy map Al-Idrisiemu

to create the “Tabula Rogeriana,”

stworzenie “Księgi Rogera”,

also known as “A Guide to Pleasant Journeys into Faraway Lands.”

znanej też jako “Księga przyjemnych podróży przez nieznane lądy”.

This book of maps included a world map based on Idrisi’s own travel

Ta książka z mapami zawierała mapę świata opartą na własnych podróżach Idrisiego

and interviews with other traders and travelers.

i wywiadach z innymi handlarzami i podróżnikami.

He correctly depicted the world as a flattened sphere,

Poprawnie przedstawił on świat jako spłaszczoną kulę,

but thought Europe, Asia, and North Africa wrapped all the way around it.

ale uważał, że leżą na niej tylko Europa, Azja i Afryka Północna.

The “Da Ming Hunyi Tu” was created in China in 1389

“Da Ming Hunyi Tu” powstała w Chinach w 1389 roku

on a piece of silk big enough to fill an entire room.

na kawałku jedwabiu tak dużym, że wypełniłby cały pokój.

Though the mapmakers had never been to Africa,

Choć twórcy mapy nigdy nie byli w Afryce,

they attempted to depict the continent

próbowali zobrazować kontynent w oparciu o relacje kupców, którzy tam byli.

based on the accounts of the traders who’d been there.

Surprisingly, this gave them enough information to create

O dziwo, dało im to dość informacji,

a correctly shaped portrayal of sub-Saharan Africa.

żeby stworzyć właściwy kształt Afryki Subsaharyjskiej.

Beginning in the 15th century, European cartographers began to expand

Od XV wieku wraz z dalszym odkrywaniem zakątków świata przez podróżników

the scope of their world maps as their explorers traveled the world—

europejscy kartografowie zaczęli rozszerzać zakres swoich map świata.

but not without missteps.

Nie obyło się to jednak bez pomyłek.

In 1507, the German cartographer Martin Waldseemuller mapped the Americas—

W 1507 roku niemiecki kartograf Martin Waldseemuller wykonał mapę obu Ameryk,

as a thin sliver of land where the east coast would be.

ukazując wschodnie wybrzeże jako cienki skrawek ziemi.

Spanish cartographers took a stab at the western side of the Americas

Kartografowie hiszpańscy

podjęli się wyznaczenia zachodniej części obu Ameryk

based on accounts from an expedition to the Baja Peninsula.

na podstawie relacji z ekspedycji na Półwysep Kalifornijski.

Unfortunately, the explorers’ impressions of the land led them astray:

Niestety spostrzeżenia odkrywców co do terenu sprowadziły ich na manowce.

for over 100 years after, Spanish maps depicted the “Island of California”

Przez ponad 100 lat hiszpańskie mapy przedstawiały “Wyspę Kalifornię”

detached from the rest of the continent.

oderwaną od reszty kontynentu.

The Flemish cartographer Gerardus Mercator,

Flamandzki kartograf Gerard Merkator,

best known for his world map,

najbardziej znany ze swojej mapy świata,

also created a map of the never-before-seen North Pole

stworzył też mapę nigdy wcześniej niewidzianego bieguna północnego,

that was published in 1595.

opublikowanej w 1595 roku.

Mercator speculated that the North Pole prominently featured

Merkator spekulował, że na biegunie północnym znajduje się “Rupes Nigra”,

the “Rupes Nigra,” a giant magnetic rock surrounded by a whirlpool

gigantyczna skała magnetyczna otoczona wirem wodnym,

that explained why all compasses point north.

co wyjaśniało, dlaczego wszystkie kompasy wskazują północ.

Even as Europeans built towards a complete picture of the Earth,

Mimo że Europejczycy dążyli do uzyskania pełnego obrazu Ziemi,

they didn’t entirely let go of the idea of blank spots filled with mythic beasts.

nie porzucili oni całkowicie idei pustych miejsc wypełnionych mitycznymi bestiami.

As late as 1657, English scholar Peter Heylin lumped Australia together

Jeszcze w 1657 roku angielski uczony Peter Heylin utożsamiał Australię

with Utopia and Fairyland.

z utopią i krainą baśni.

But with the exception of the North Pole,

Ale z wyjątkiem bieguna północnego

these so-called terra incognita weren’t really unknown—

te tak zwane “terra incognita” nie były tak naprawdę nieznane.

at least not to the people who lived there.

Przynajmniej nie dla ludzi, którzy tam mieszkali.

There weren’t really dragons anywhere on Earth,

Nie było nigdzie na Ziemi smoków,

but there were people and cultures—

ale byli ludzie i kultury.

many of them eradicated by those who put their lands on world maps.

Wiele z nich wytępili ci,

którzy umieścili ich ziemie na mapach świata.