The Greek myth of Talos, the first robot - Adrienne Mayor

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Ayan Organization

Hephaestus, god of technology, was hard at work on his most ingenious invention yet.

هيفستس، خواوەندی تەکنەلۆژیا، لێبڕاوانە کاری لەسەر زیرەکترین داهێنانی دەکرد.

He was creating a new defense system for King Minos,

ئەو ئیشی لە سەر سیستمێکی بەرگری بۆ شا مینەس دەکرد،

who wanted fewer intruders on his island kingdom of Crete.

شا مینەس دەیویست سنورێک بۆ داگیرکەرانی دوورگەی کریت دابنێت.

But mortal guards and ordinary weapons wouldn’t suffice,

چونکە مرۆڤ و چەکە باوەکان بەکەڵکی ئەم ئەرکە نەدەهاتن،

so the visionary god devised an indomitable new defender.

بۆیە خواوەندە دووربینەکە، پێشنیازی سیتمێکی بەرگری تێکنەشکێنراوی کرد.

In the fires of his forge,

لە ئاگری شوێنی کارەکەی،

Hephaestus cast his invention in the shape of a giant man.

هيفستس شێوەی پیاوێکی زەبەلاحی بەخشییە داهێنانە نوێکەی.

Made of gleaming bronze; endowed with superhuman strength,

لە برۆنزی گەشاوە درووست کرابوو و توانایەکی سەرسوڕهێنەرەی هەبوو،

and powered by ichor, the life fluid of the gods,

بە خوێنی خواوەندەکان کاری دەکرد و روحی لە شلەی خواوەندەکان وەرگرتبوو.

this automaton was unlike anything Hephaestus had forged before.

ئەم پیاوە خودکارە وەک هیچ داهێنانێکی پێشوتری هيفستس نەبوو.

The god named his creation Talos: the first robot.

هيفستس، ناوی تالۆسی بەخشییە داهێنانە نوێکەی کە بە یەکەم ڕۆبۆت ئەژمار دەکرێت.

Three times a day, the bronze guardian marched around the island's perimeter

ڕۆژانە سێ جار پاسەوانە بڕۆنزیەکە بە دەوری دورگەکە دەسوڕایەوە

searching for interlopers.

بۆ دۆزینەوەی داگیرکارەکان.

When he identified ships approaching the coast,

کاتێک ئاماژەی کەشتییەکی نزیکبووەوەی دەدیت،

he hurled massive boulders into their path.

بەردی زەبەلاحی دەخستە سەر ڕێگەکەی.

If any survivors made it ashore,

ئەگەر سەرنشینی کەشتییەکان ڕزگاریان بووبایە،

he would heat his metal body red-hot and crush victims to his chest.

کەسەکەی لە ئامێز دەگرت و بە گەرمایی سینگی لەناوی دەبرد.

Talos was intended to fulfill his duties day after day, with no variation.

تالۆس بەشێوازێک درووست کرابوو، ڕۆژانە کاری خۆی بکات بە بێ هیچ هەڵەیەک.

But despite his robotic behavior,

بەڵام سەڕەڕایی هەڵسوکەوتی ڕۆبۆت-ئاسایی،

he possessed an internal life his victims could scarcely imagine.

کەسایەتییەکی تایبەت بە خۆی هەبوو کە کەس درکی پێنەکردبوو.

And soon,

بۆیە زوو،

the behemoth would encounter a ship of invaders that would test his mettle.

لەگەڵ کەشتیەک دەبوا ڕووبەڕوو ببێتەوە کە تواناکانی تالۆسی تاقیدەکردەوە.

The bedraggled crew of Jason, Medea, and the Argonauts

تاقمی بێسەروبەری کەشتییەکە پێکهاتبوون لە جاسۆن، میدیا و ئاراگۆنتەس

were returning from their hard-won quest to retrieve the Golden Fleece.

کە لە شەڕی قورسی داگیرکردنی دورگەی زێڕێنی فلیس دەگەڕانەوە.

Their adventure had taken many dark turns,

سەرکێشییەکەیان بە چەندین قۆناغی تاریک تێپەڕیبوو،

and the weary sailors were desperate to rest in a safe harbor.

تاقمە ماندووەکەی کەشتیەکە دەیانویست لە شوێنێک لەنگەر بگرن تا بحەسێنەوە.

They’d heard tales of Crete’s invulnerable bronze colossus,

ئەوان گوێبیستی پاسەوانی بڕۆنزی بە هێزی دورگە کریت بووبوون،

and made for a sheltered cove.

کە ئەرکی پاراستنی دوورگەکەی پێ سپێردرابوو.

But before they could even drop anchor, Talos spotted them.

بەڵام پێش ئەوەی لەنگەر بگرن، تالۆس کەشتییەکەی دیت.

While the Argonauts cowered at the approach of the awesome automaton,

ئاراگۆنتەس لە ترسی نزیکبوونەوەی تالۆس خۆی نوی کرد،

the sorceress Medea spotted a glinting bolt on the robot’s ankle—

میدیای جادوگەر، چاوی کەوتە سەر بڕغویەکی گەشاوەی چۆکی تالۆس

and devised a clever gambit.

و بیری لە فێڵێکی ژیرانە کردەوە.

Medea offered Talos a bargain:

میدیا پێشنیازی سەودایەکی بۆ تالۆس کرد.

she claimed that she could make Talos immortal

بە تالۆسی گوت من دەتوانم ژیانی نەمریت پێببەخشم

in exchange for removing the bolt.

لە بەرامبەر ئەو برغووە.

Medea's promise resonated deep within his core.

سەوداکەی میدیا ناخی تالۆسی هەژاند.

Unaware of his own mechanical nature,

بە بێ ڕەچاو کردنی پێکهاتەی میکانیکی خۆی،

and human enough to long for eternal life, Talos agreed.

و ژیانی سنورداری وەک مرۆڤ، تالۆس قایل بوو.

While Medea muttered incantations, Jason removed the bolt.

لەو کاتەی کە میدیا جادوویەکانی دەخوێند، جاسۆن برغوەکانی لێکردەوە.

As Medea suspected, the bolt was a weak point in Hephaestus’ design.

هەر وەک چۆن میدیا پێشبینی کردبوو، برغوەکان خاڵی لاوازی تالۆسن.

The ichor flowed out like molten lead, draining Talos of his power source.

خوێنی خواوەندەکان وەک کانزای تواوە ڕژان و تالۆس هێزە سەرسوڕهێنەرەکەی لە دەست دا.

The robot collapsed with a thunderous crash,

ڕۆبۆتەکە وەک بروسک تێکشکا.

and the Argonauts were free to travel home.

بۆیە، ئاراگۆنتەس توانی بە ئاسانی بگەڕێتەوە ماڵەوە.

This story, first recorded in roughly 700 BCE,

ئەم چیرۆکە نزیکی ٧٠٠ ساڵ پێش زاین تۆمار کراوە.

raises some familiar anxieties about artificial intelligence—

چەند ترسێک سەبارەت بە ژیری دەستکرد دەخاتە ڕوو.

and even provides an ancient blueprint for science fiction.

و نەخشەڕێگەیەک بۆ خەیاڵی زانستی پێشکەش دەکات.

But according to historians, ancient robots were more than just myths.

بەڵام بە پێی مێژووناسان، ڕۆبۆتی دێرین لە ئەفسانە زیاترن.

By the 4th century BCE,

لە سەدەی چوارەمی پێش زاین،

Greek engineers began making actual automatons

ئەندازیارە یۆنانییەکان هەوڵی درووست کردنی ڕۆبۆتیان داوە

including robotic servants and flying models of birds.

وەک ڕۆبۆتی خزمەتگوزار و ڕۆبۆتی باڵندەی فڕیو.

None of these creations were as famous as Talos,

هیچ یەک لە داهێنانەکان وەک تالۆس بەناوبەنگ نین،

who appeared on Greek coins, vase paintings, public frescoes,

کە لە سەر دراوی یۆنانی چاپکراوە، لە سەر وێنە و گۆزەکانیش کێشراوە،

and in theatrical performances.

و لە شوێنە گشتی و دراماکانیش بوونی هەیە.

Even 2,500 years ago,

تەنانەت ٢٥٠٠ ساڵ لەمەوبەر،

Greeks had already begun to investigate the uncertain line

یۆنانییەکان هەوڵیانداوە لە هێڵی جیاکەرەوەی نێوان

between human and machine.

مرۆڤ و ئامێر تێبگەن.

And like many modern myths about artificial intelligence,

و وەک ئەفسانەکانی زیرەکی دەستکردی سەردەم،

Talos’ tale is as much about his robotic heart as it is about his robotic brain.

چیرۆکی تالۆس، هێندەی سەبارەت بە دڵی ڕۆبۆتە، نیو هێندە سەبارەت بە مێشکی نییە.

Illustrating the demise of Talos on a vase of the fifth century BCE,

لە سەدەی پێنجەمی پێش زاین، بۆ کێشانی نەهامەتییەکانی تالۆس لە سەر گۆزەیەک،

one painter captured the dying automaton’s despair

وێنەکێشێک وێنەی تالۆسی مردووی کێشاوە بە شێوەیەک

with a tear rolling down his bronze cheek.

فرمێسک بە سەر ڕوومەتە بڕۆنزیەکانی دێتە خوار.