The Greek myth of Talos, the first robot - Adrienne Mayor

Tłumaczenie: Mateusz Pazdur Korekta: Rysia Wand

Hephaestus, god of technology, was hard at work on his most ingenious invention yet.

Hefajstos, bóg techniki, ciężko pracował nad swoim najznakomitszym wynalazkiem.

He was creating a new defense system for King Minos,

Miał stworzyć nowy system obronny dla króla Minosa,

who wanted fewer intruders on his island kingdom of Crete.

chcącego ograniczyć napływ intruzów do swojego królestwa na Krecie.

But mortal guards and ordinary weapons wouldn’t suffice,

Straż złożona ze śmiertelników i zwykły oręż nie wystarczały,

so the visionary god devised an indomitable new defender.

więc genialny bóg stworzył nowego, niepokonanego obrońcę.

In the fires of his forge,

W płomieniach swojej kuźni

Hephaestus cast his invention in the shape of a giant man.

Hefajstos nadał swemu dziełu postać olbrzymiego człowieka.

Made of gleaming bronze; endowed with superhuman strength,

Stworzona z błyszczącego brązu, obdarzona nadludzką siłą

and powered by ichor, the life fluid of the gods,

i napędzana ichorem, płynem dającym życie bogom,

this automaton was unlike anything Hephaestus had forged before.

ten automat był inny niż wszystko, co Hefajstos wykuł do tej pory.

The god named his creation Talos: the first robot.

Bóg nazwał go imieniem Talos. Tak powstał pierwszy robot.

Three times a day, the bronze guardian marched around the island's perimeter

Strażnik z brązu trzy razy dziennie robił obchód wokół wyspy

searching for interlopers.

w poszukiwaniu intruzów.

When he identified ships approaching the coast,

Kiedy dostrzegał statki płynące do brzegu,

he hurled massive boulders into their path.

ciskał w ich kierunku ogromne głazy.

If any survivors made it ashore,

Jeżeli rozbitkom udało się dopłynąć do brzegu,

he would heat his metal body red-hot and crush victims to his chest.

olbrzym rozgrzewał się do czerwoności i miażdżył ofiary w swym uścisku.

Talos was intended to fulfill his duties day after day, with no variation.

Talos miał pełnić służbę niezmiennie dzień po dniu.

But despite his robotic behavior,

Jednak mimo zautomatyzowanego zachowania,

he possessed an internal life his victims could scarcely imagine.

posiadał życie wewnętrzne niewyobrażalne dla jego ofiar.

And soon,

Wkrótce

the behemoth would encounter a ship of invaders that would test his mettle.

gigant napotkał statek z najeźdźcami, którzy wystawili na próbę jego moc.

The bedraggled crew of Jason, Medea, and the Argonauts

Utrudzona załoga Jazona, Medei i Argonautów

were returning from their hard-won quest to retrieve the Golden Fleece.

wracała z trudnej, ale zwycięskiej wyprawy po złote runo.

Their adventure had taken many dark turns,

Ich przygoda obfitowała w ponure zwroty akcji,

and the weary sailors were desperate to rest in a safe harbor.

a zmęczeni żeglarze z utęsknieniem wypatrywali bezpiecznej przystani.

They’d heard tales of Crete’s invulnerable bronze colossus,

Słyszeli o strzegącym Krety niezwyciężonym kolosie z brązu

and made for a sheltered cove.

i ukryli się w zatoczce.

But before they could even drop anchor, Talos spotted them.

Jednak nim zdążyli choćby rzucić kotwicę, Talos ich zauważył.

While the Argonauts cowered at the approach of the awesome automaton,

Gdy Argonauci drżeli na widok nadchodzącego mechanicznego giganta,

the sorceress Medea spotted a glinting bolt on the robot’s ankle—

czarodziejka Medea dostrzegła błyszczącą śrubę na jego kostce

and devised a clever gambit.

i obmyśliła chytry plan.

Medea offered Talos a bargain:

Medea złożyła Talosowi ofertę:

she claimed that she could make Talos immortal

miała uczynić go nieśmiertelnym

in exchange for removing the bolt.

w zamian za wyciągnięcie śruby.

Medea's promise resonated deep within his core.

Obietnica Medei głęboko poruszyła Talosa.

Unaware of his own mechanical nature,

Nieświadom własnej mechanicznej natury

and human enough to long for eternal life, Talos agreed.

i dość ludzki, by pragnąć nieśmiertelności, Talos przyjął ofertę.

While Medea muttered incantations, Jason removed the bolt.

Gdy Medea wypowiadała zaklęcia, Jazon wyciągnął śrubę.

As Medea suspected, the bolt was a weak point in Hephaestus’ design.

Zgodnie z podejrzeniami Medei,

śruba była słabym punktem projektu Hefajstosa

The ichor flowed out like molten lead, draining Talos of his power source.

Ichor wylał się niczym płynny ołów, pozbawiając Talosa źródła energii.

The robot collapsed with a thunderous crash,

Robot runął z potężnym łoskotem,

and the Argonauts were free to travel home.

a Argonauci mogli pożeglować do domu.

This story, first recorded in roughly 700 BCE,

Opowieść ta, po raz pierwszy zapisana około roku 700 p.n.e.,

raises some familiar anxieties about artificial intelligence—

porusza pewne znane nam obawy dotyczące sztucznej inteligencji,

and even provides an ancient blueprint for science fiction.

a nawet kładzie starożytne podwaliny pod nurt science fiction.

But according to historians, ancient robots were more than just myths.

Jednak zdaniem historyków starożytne roboty nie są jedynie mitem.

By the 4th century BCE,

Około czwartego wieku przed Chrystusem

Greek engineers began making actual automatons

greccy konstruktorzy zaczęli budować prawdziwe automaty,

including robotic servants and flying models of birds.

między innymi roboty-służących i latające modele ptaków.

None of these creations were as famous as Talos,

Żaden z tych wynalazków nie dorównał sławą Talosowi,

who appeared on Greek coins, vase paintings, public frescoes,

który gościł na greckich monetach, wazach i freskach,

and in theatrical performances.

a także w spektaklach teatralnych.

Even 2,500 years ago,

Już 2 500 lat temu

Greeks had already begun to investigate the uncertain line

Grecy zaczęli badać niepewną relację

between human and machine.

między człowiekiem i maszyną.

And like many modern myths about artificial intelligence,

Podobnie jak wiele współczesnych mitów o sztucznej inteligencji,

Talos’ tale is as much about his robotic heart as it is about his robotic brain.

historia Talosa mówi zarówno o sercu, jak i o mózgu robota.

Illustrating the demise of Talos on a vase of the fifth century BCE,

Przedstawiając upadek Talosa na wazie z piątego wieku przed Chrystusem,

one painter captured the dying automaton’s despair

artysta uchwycił rozpacz ginącego robota.

with a tear rolling down his bronze cheek.

Po policzku z brązu spływa łza.