The science of skin color - Angela Koine Flynn

Translator: Ayan Organization Reviewer: Parikhan Ismail

When ultraviolet sunlight hits our skin,

کاتێک تیشکی سەروو وەنەوشەیی بەر پێستمان دەکەوێت،

it affects each of us a little differently.

بە شێوەی جۆراو جۆر کاریگەری لەسەر هەریەکە لە ئێمە دەبێت.

Depending on skin color, it will take only minutes of exposure

پشت دەبەستێت بە ڕەنگی پێست، چەند خولەکێک لە بەرکەوتنی دەوێت

to turn one person beetroot-pink,

تا وا لە پێستەکە بکات تووشی سوور بوونەوە ببێت،

while another requires hours to experience the slightest change.

لەکاتێکدا هەندێکیان چەند کاتژمێرێکی دەوێت بۆ دەرکەوتنی ئەو کاریگەری تیشکی خۆر.

So what's to account for that difference

کەواتە ئەو جیاوازییە بەهۆی چ شتێکەوە

and how did our skin come to take on so many different hues to begin with?

ڕوودەدات و چۆن پێستمان ئەو هەموو ڕەنگە جۆراو جۆرەی هەڵگرتووەتەوە؟

Whatever the color,

هەر ڕەنگێک بێت،

our skin tells an epic tale of human intrepidness and adaptability,

پێستمان داستانی ئازایەتی و توانای ڕاهاتن و خۆ گونجاندنی مرۆڤمان پێ دەڵێت،

revealing its variance to be a function of biology.

ئەوەش سەلمێنراوە کە مەودای ڕەنگی پێست بەهۆی زانستی زیندەوەرزانییەوە دیاری کراوە.

It all centers around melanin,

هۆکاری سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ میلانین،

the pigment that gives skin and hair its color.

ئەو بۆیەیەی کە ڕەنگ دەبەخشێت بە پێست و قژ.

This ingredient comes from skin cells called melanocytes

ئەم پێکهاتەیەش لە خانەکانی پێستدایە پێی دەڵێن خانەی بەرهەم هێنانی میلانین

and takes two basic forms.

و دوو شێوەی بنەڕەتی لەخۆدەگرێت.

There's eumelanin, which gives rise to a range of brown skin tones,

یەکێک لەوان ئیومیلانین، کە سەرچاوەی گشت ڕەنگە قاوەیی باوەکانە،

as well as black, brown, and blond hair,

هەروەها ڕەنگی ڕەش، قاوەیی، هەروەها مووی زەرد،

and pheomelanin, which causes the reddish browns of freckles and red hair.

هەروەها فیۆ میلانین، دەبێتە هۆی ئەوەی ڕەنگی موو قاوەیی سوور باو یان سوور بێت.

But humans weren't always like this.

بەڵام مرۆڤەکان بەم شێوەیە نەبوون.

Our varying skin tones were formed by an evolutionary process

هەرچەندە ئەو جۆراو جۆریەی لە ڕەنگی پێستمان هەیە، بەقۆناغی گۆڕانکاریدا تێپەڕیوە

driven by the Sun.

بەهۆی تیشکی خۆرەوە.

In began some 50,000 years ago when our ancestors migrated north from Africa

٥٠٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر سەریان هەڵداوە کاتێک باپیرانمان لە باکوورەوە کۆچیان کرد

and into Europe and Asia.

بۆ ئەفریقیا هەرروەها بۆ ئەوروپا و ئاسیا.

These ancient humans lived between the Equator and the Tropic of Capricorn,

ئەم مرۆڤانە لەنێوان هێڵی یەکسانی گۆی زەوی و خولگەی گەرمەسێر نیشتەجێبوون.

a region saturated by the Sun's UV-carrying rays.

ناوچەیەکە بە تیشکی سەروو وەنەوشەیی خۆر تێرکراوە.

When skin is exposed to UV for long periods of time,

کاتێک تیشکی سەروو وەنەوشەیی بۆ ماوەیەکی زۆر بەر پێست دەکەوێت،

the UV light damages the DNA within our cells,

تیشکی سەروو وەنەوشەیی هێرش دەکاتە سەر دی ئێن ئەی ناو خانەکان،

and skin starts to burn.

بەو شێوەیە پێست دەسووتێت

If that damage is severe enough,

ئەگەر بە سەختی زیانیان پێ بگات،

the cells mutations can lead to melanoma,

وا لە خانەکان دەکات تووشی نەخۆشی میلانۆما ببن،

a deadly cancer that forms in the skin's melanocytes.

کە شێرپەنجەیەکی کوشندەیە لە ناو خانەی بەرهەمهێنی میلانیندا ڕوودەدات.

Sunscreen as we know it today didn't exist 50,000 years ago.

ئەو دژە خۆرە ی ئێستا هەیە ٥۰،۰۰۰ ساڵ لەمەو پێش بوونی نەبووە.

So how did our ancestors cope with this onslaught of UV?

کەواتە چۆن باپیرانمان مامەڵەیان لەگەڵ هێرشی تیشکی سەروو وەنەوشەیی کردووە؟

The key to survival lay in their own personal sunscreen

کلیلی مانەوەی ژیانیان ئەو دژە خۆرەیە بە سروشتی

manufactured beneath the skin: melanin.

لەژێر پێستیان بەرهەم هێنراوە پێی دەڵێن: میلانین.

The type and amount of melanin in your skin

جۆر و بڕی میلانین لە ناو پێستدا

determines whether you'll be more or less protected from the sun.

دیاری دەکات کە تا چ ڕادەیەک پێستت پارێزراو دەبێت لە تیشکی خۆر.

This comes down to the skin's response as sunlight strikes it.

ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ وەڵامدانەوەی پێست کاتێک تیشکی خۆری بەردەکەوێت.

When it's exposed to UV light,

کاتێک پێست تیشکی سەروو وەنەوشەیی بەر دەکەوێت،

that triggers special light-sensitive receptors called rhodopsin,

هەستە وەرگرە ئەندامەکان تووشی هەستیاریەک دەبن کە پێی ودەوترێت "رودوپسین"

which stimulate the production of melanin to shield cells from damage.

کە چەشنی بەرهەم هێنانی میلانین چالاکە بۆ پاراستنی خانەکان لە لەناو چوون.

For light-skin people, that extra melanin darkens their skin and produces a tan.

ئەو کەسانەی پێستیان کاڵە ئەو میلانینە زیادەیە پێستیان تاریکترو قاوەییتر دەکات.

Over the course of generations,

بە درێژایی چەندین نەوە،

humans living at the Sun-saturated latitudes in Africa

مرۆڤەکانی نیشتەجێی هێڵی پانی لە ئەفریقیا

adapted to have a higher melanin production threshold

ئەو ناوچەیەی کە گونجاوە بۆ بەرهەم هاتنی بڕێکی زۆر لە میلانین

and more eumelanin,

و بڕێکی زۆر لە ئیومیلانین،

giving skin a darker tone.

وای لێ کردوون ڕەنگی پێستیان تاریکتر بێت.

This built-in sun shield helped protect them from melanoma,

ئەم بەرگریی خۆریە یارمەتی پاراستنیان دەدات لە نەخۆشی میلانۆما،

likely making them evolutionarily fitter

میلانۆما بەتەواوی وایان لێدەکات زیاتر بەرگەبگرن

and capable of passing this useful trait on to new generations.

و دەتوانرێت ئەم خاسیەتە بۆ وەچە نوێیەکان بگوازریتەوە.

But soon, some of our Sun-adapted ancestors migrated northward

بەڵام ، هەندێک لەم کەسانەی کە بەرگەی تیشکی خۆریان گرتووە کۆچیان کردووە بەرەو باکوور

out of the tropical zone,

بۆ دەرەوەی ناوچەی خولگەیی،

spreading far and wide across the Earth.

بەفراوانی بەهەموو جیهاندا دابەش بوون .

The further north they traveled, the less direct sunshine they saw.

چەند لە باکوور دورتر گەشتیان کردبا، کەمتر تیشکی ڕاستەوخۆی خۆریان بەدی دەکرد.

This was a problem because although UV light can damage skin,

ئەمەش کێشە بوو چونکە تیشکی سەروو وەنەوشەیی سەرەڕای زیان گەیاندن بە پێست،

it also has an important parallel benefit.

لەبەرامبەردا سوودێکی گرینگیشی هەیە.

UV helps our bodies produce vitamin D,

تیشکی سەروو وەنەوشەیی یارمەتی لەش دەدا لە بەرهەمهێنانی ڤیتامین دی،

an ingredient that strengthens bones and lets us absorb vital minerals,

پێکهاتەیەکە ئێسکەکان بەهێز و پتەو دەکات و یارمەتیمان دەدات لە هەڵمژینی کانزا،

like calcium, iron, magnesium, phosphate, and zinc.

وەک کالسیۆم، ئاسن، مەگنسیۆم، فۆسفات، و زینک.

Without it, humans experience serious fatigue and weakened bones

ئەگەر ئەوە نەبێت، مرۆڤ شەکەت و بێهێز دەبێت و ئێسکی لاواز دەبێت

that can cause a condition known as rickets.

بارێکی نەخوازراو دروست دەکات کە ناسراوە بە چەمانەوەی ئێسک.

For humans whose dark skin effectively blocked whatever sunlight there was,

بۆ ئەو کەسانەی کە ڕەنگی پێستیان تۆخە تێپەڕ نەبوونی تیشکی خۆر،

vitamin D deficiency would have posed a serious threat in the north.

بووەتە هۆی کەمی ڤیتامین دی هەروەها بووەتە هەڕەشەیەکی مەترسیدار لە باکوور. بەڵام

But some of them happened to produce less melanin.

هەندێ لەوانەش بووەتە هۆی بەرهەمهێنانی بڕێکی کەمتر لە میلانین.

They were exposed to small enough amounts of light that melanoma was less likely,

بڕی کەم بوونەوەی ئەو تیشکەش دەبێتە هۆی کەم کردنەوەی مەترسی نەخۆشی شێرپەنجەی پێست،

and their lighter skin better absorbed the UV light.

پێستە ڕەنگ کاڵەکان باشتر تیشکی سەروو وەنەوشەیی هەڵدەمژن.

So they benefited from vitamin D,

ئەوان سوودمەند دەبن لە ڤیتامین دی،

developed strong bones,

و بەهێز بوونی ئێسکەکانیان،

and survived well enough to produce healthy offspring.

دەبێتە هۆی ئەوەی نەوەکانیشیان بەهەمان شێوە تەندروست باش بن.

Over many generations of selection,

وەچە لە دوای وەچە،

skin color in those regions gradually lightened.

ڕەنگی پێست لەو ناوچانە بەرەبەرە کاڵ بووەتەوە.

As a result of our ancestor's adaptability,

لە ئەنجامی توانای بەرگەگرتنی باوپاپیرانمان،

today the planet is full of people with a vast palette of skin colors,

جیهانی ئەمڕۆ پڕ بووە لە خەڵکی پێستی ڕەنگ جۆراو جۆر،

typically, darker eumelanin-rich skin in the hot, sunny band around the Equator,

پێستی تاریکتر دەوڵەمەندە بە میلانین، لە ناوچە گەرمەکان لە دەوری هێڵی یەکسانی زەوی،

and increasingly lighter pheomelanin-rich skin shades fanning outwards

و پێستی ڕەنگ کاڵ دەوڵەمەندە بە فیۆمیلانین

as the sunshine dwindles.

لەو ناوچانەی تیشکی خۆر کەمدەبێتەوە.

Therefore, skin color is little more than an adaptive trait for living on a rock

لە کۆتاییدا، بۆ ئەو کەسانەی لە کەنارەکان دەژین ڕەنگی پێست خاسیەتێکی هەڵگیراوە نابێت

that orbits the Sun.

کە لە هەر چوار لاوە تیشکی خۆریان بەردەکەوێت

It may absorb light,

لەوانەیە پێستیان ئەو تیشکە هەڵبمژێت،

but it certainly does not reflect character.

بەڵام بە دڵنیایەوە کاریگەری نابێت لەسەر کەسایەتی.