The science of skin color - Angela Koine Flynn

3,350,762 views ・ 2016-02-16

TED-Ed


Խնդրում ենք կրկնակի սեղմել ստորև ներկայացված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ տեսանյութը նվագարկելու համար:

Translator: Shushan Khachatryan Reviewer: Sona Martirossian
00:09
When ultraviolet sunlight hits our skin,
0
9445
2672
Մեր մաշկին բախվելիս ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները
00:12
it affects each of us a little differently.
1
12117
2773
մեզանից յուրաքանչյուրի վրա տարբեր ազդեցություն են ունենում:
00:14
Depending on skin color, it will take only minutes of exposure
2
14890
3345
Կախված մաշկի գույնից՝ մեկը կարող է մի քանի րոպեում կարմրել
00:18
to turn one person beetroot-pink,
3
18235
2350
մեկ ուրիշի դեպքում էլ ժամեր կպահանջվեն ամենաաննշան փոփոխության համար:
00:20
while another requires hours to experience the slightest change.
4
20585
4198
00:24
So what's to account for that difference
5
24783
2048
Այսպիսով, ո՞րն է այս տարբերությունների պատճառը,
00:26
and how did our skin come to take on so many different hues to begin with?
6
26831
4890
և ինչպե՞ս է մեր մաշկը ընդունում այսքան տարբեր երանգներ:
00:31
Whatever the color,
7
31721
1255
Անկախ գույնից,մեր մաշկը պատմում է
00:32
our skin tells an epic tale of human intrepidness and adaptability,
8
32976
5347
մի ավանդություն մարդկային խիզախության և հարմարվելու կարողության մասին՝
00:38
revealing its variance to be a function of biology.
9
38323
4599
բացահայտելով դրա՝ կենսաբանական երևույթ լինելու տարբերակը:
00:42
It all centers around melanin,
10
42922
1712
Այս ամենի հիմքում մելանինն է,
00:44
the pigment that gives skin and hair its color.
11
44634
3310
մի գունանյութ, որը մաշկին և մազերին գույն է հաղորդում:
00:47
This ingredient comes from skin cells called melanocytes
12
47944
3248
Այս տարրը գոյանում է մաշկի բջիջներում առկա. այսպես կոչված, մելանոցիտներից
00:51
and takes two basic forms.
13
51192
2293
և հանդիպում է երկու հիմնական ձևով:
00:53
There's eumelanin, which gives rise to a range of brown skin tones,
14
53485
4152
Մեկը էումելանինն է, որը մաշկին դարչնագույն,
00:57
as well as black, brown, and blond hair,
15
57637
3186
սև, մոխրագույն և բաց երանգներ է հաղորդում,
01:00
and pheomelanin, which causes the reddish browns of freckles and red hair.
16
60823
5177
իսկ ֆեոմելանինը առաջացնում է կարմրավուն պեպեններ և կարմիր մազեր:
01:06
But humans weren't always like this.
17
66000
2518
Սակայն մարդիկ միշտ չէ, որ այդպիսին են եղել:
01:08
Our varying skin tones were formed by an evolutionary process
18
68518
3792
Մեր մաշկի տարբեր երանգները ձևավորվել են էվոլյուցիոն գործընթացի արդյունքում՝
01:12
driven by the Sun.
19
72310
2125
արևի ազդեցությամբ:
01:14
In began some 50,000 years ago when our ancestors migrated north from Africa
20
74435
5121
Այս ամենը սկսվել է 50․000 տարի առաջ, երբ մեր նախնիները Աֆրիկայից գաղթեցին
01:19
and into Europe and Asia.
21
79556
2800
դեպի հյուսիս՝ Եվրոպա և Ասիա:
01:22
These ancient humans lived between the Equator and the Tropic of Capricorn,
22
82356
5188
Այս նախամարդիկ ապրում էին Հասարակածի և Այծեղջյուրի արևադարձի միջև՝
01:27
a region saturated by the Sun's UV-carrying rays.
23
87544
3828
արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներով հագեցած տարածաշրջանում։
01:31
When skin is exposed to UV for long periods of time,
24
91372
3536
Երբ մաշկը երկար ժամանակ ենթարկվում է ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների
01:34
the UV light damages the DNA within our cells,
25
94908
3379
ազդեցությանը,այդ լույսը վնասում է մեր բջիջների մեջ առկա ԴՆԹ-ն
01:38
and skin starts to burn.
26
98287
2347
և մաշկն սկսում է այրվել։
01:40
If that damage is severe enough,
27
100634
1708
Եթե այդ վնասը մեծ է,
01:42
the cells mutations can lead to melanoma,
28
102342
2638
բջիջների փոփոխությունները կարող են հանգեցնել մելանոմայի՝
01:44
a deadly cancer that forms in the skin's melanocytes.
29
104980
4707
մահացու քաղցկեղի, որը ձևավորվում է մաշկի մելանոիդների մեջ։
01:49
Sunscreen as we know it today didn't exist 50,000 years ago.
30
109687
4214
Մեզ հայտնի արևապաշտպան վահանակը 50․000 տարի առաջ գոյություն չի ունեցել։
01:53
So how did our ancestors cope with this onslaught of UV?
31
113901
4278
Ուրեմն, ինչպե՞ս էին մեր նախնիները հաղթահարում
այս ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ներգործությունը։
01:58
The key to survival lay in their own personal sunscreen
32
118179
3570
Կենդանի մնալու բանալին
02:01
manufactured beneath the skin: melanin.
33
121749
3417
սեփական մաշկի տակ արտադրված արևապաշտպան նյութը՝ մելանինն է։
02:05
The type and amount of melanin in your skin
34
125166
2447
Ձեր մաշկի մեջ մելանինի տեսակով և քանակով է պայմանավորված,
02:07
determines whether you'll be more or less protected from the sun.
35
127613
4024
թե որքանով եք պաշտպանված արևից։
02:11
This comes down to the skin's response as sunlight strikes it.
36
131637
3736
Դա գալիս է մաշկի հակազդեցությունից, քանի որ արևի ճառագայթը բախվում է մաշկին:
02:15
When it's exposed to UV light,
37
135373
1961
Երբ մաշկը ենթարկվում է արևի
ուլտրամանուշակագույն լույսի ներգործությանը,
02:17
that triggers special light-sensitive receptors called rhodopsin,
38
137334
3736
այն գործի է դնում հատուկ լուսային զգայուն ընկալիչները, այսպես կոչված ռոդոպսինը,
02:21
which stimulate the production of melanin to shield cells from damage.
39
141070
4567
որը խթանում է մելանինի արտադրությունը և բջիջները պաշտպանում վնասվելուց։
02:25
For light-skin people, that extra melanin darkens their skin and produces a tan.
40
145637
4961
Բաց մաշկ ունեցող մարդկանց դեպքում լրացուցիչ մելանինը մգեցնում է մաշկը և
առաջացնում արևայրուք։
02:30
Over the course of generations,
41
150598
2666
Սերնդեսերունդ
02:33
humans living at the Sun-saturated latitudes in Africa
42
153264
3379
Աֆրիկայի՝ արևով հագեցած լայնություններում ապրող մարդիկ
02:36
adapted to have a higher melanin production threshold
43
156643
3316
հարմարվել են մելանինի ավելի բարձր արտադրությանը
02:39
and more eumelanin,
44
159959
1958
և ավելի շատ էումելանինի առկայությանը,
02:41
giving skin a darker tone.
45
161917
2675
որը մաշկին հաղորդում է ավելի մուգ երանգ։
02:44
This built-in sun shield helped protect them from melanoma,
46
164592
3444
Այս ներկառուցված արևապաշտպան վահանը օգնում է նրանց՝ պաշտպանվել մելանոմայից,
02:48
likely making them evolutionarily fitter
47
168036
2352
ըստ երևույթին, նրանց դարձնելով էվոլյուցիոն տեսանկյունից կայուն
02:50
and capable of passing this useful trait on to new generations.
48
170388
4739
և ընդունակ՝ այս օգտակար հատկությունը նոր սերունդներին փոխանցելու առումով։
02:55
But soon, some of our Sun-adapted ancestors migrated northward
49
175127
5010
Սակայն շուտով, արևին հարմարված մեր նախնիներից ոմանք արևադարձային գոտուց
03:00
out of the tropical zone,
50
180137
1581
տեղափոխվեցին հյուսիս՝
03:01
spreading far and wide across the Earth.
51
181718
2960
տարածվելով աշխարհով մեկ:
03:04
The further north they traveled, the less direct sunshine they saw.
52
184678
3638
Որքան ավելի հյուսիս էին բարձրանում, այնքան ավելի քիչ էին
արևի ուղիղ ճառագայթները։
03:08
This was a problem because although UV light can damage skin,
53
188316
3895
Սա խնդիր էր, որովհետև ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները թեպետ կարող են վնասել մաշկը,
03:12
it also has an important parallel benefit.
54
192211
3058
բայց միաժամանակ ունեն կարևոր օգտակար հատկություն:
03:15
UV helps our bodies produce vitamin D,
55
195269
2958
Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները օգնում են մեր մարմիններին՝ արտադրել վիտամին D՝
03:18
an ingredient that strengthens bones and lets us absorb vital minerals,
56
198227
4024
տարր, որը ամրացնում է ոսկորները և թույլ տալիս մեզ՝ կլանել կենսական հանքանյութեր,
03:22
like calcium, iron, magnesium, phosphate, and zinc.
57
202251
4133
ինչպիսիք են՝ կալցիումը, երկաթը, մագնեզիումը, ֆոսֆատը և ցինկը։
03:26
Without it, humans experience serious fatigue and weakened bones
58
206384
4140
Առանց այդ տարրի մարդիկ լուրջ հոգնածություն են զգում և ոսկորները թուլանում են,
03:30
that can cause a condition known as rickets.
59
210524
3259
ինչն էլ կարող է հանգեցնել ռախիտ հիվանդության:
03:33
For humans whose dark skin effectively blocked whatever sunlight there was,
60
213783
3923
Վիտամին D-ի անբավարարությունը լուրջ սպառնալիք կարող է լինել հյուսիսում
03:37
vitamin D deficiency would have posed a serious threat in the north.
61
217706
4351
ապրող թուխ մարդկանց համար, որոնց մաշկը չի կլանում արևի լույսը:
03:42
But some of them happened to produce less melanin.
62
222057
2599
Սակայն եղել են նաև մելանինի քիչ արտադրության դեպքեր։
03:44
They were exposed to small enough amounts of light that melanoma was less likely,
63
224656
4576
Նրանք ենթարկվում էին լույսի բավականաչափ փոքր քանակի ներգործության,
ինչի պայմաններում մելանոմայի ռիսկը նվազում էր,
03:49
and their lighter skin better absorbed the UV light.
64
229232
4115
իսկ նրանց բաց մաշկը ավելի լավ էր կլանում ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները։
03:53
So they benefited from vitamin D,
65
233347
2091
Այսպիսով, նրանք օգտվեցին վիտամին D-ից,
03:55
developed strong bones,
66
235438
1228
որը ամրացնում էր նրանց ոսկորներ
03:56
and survived well enough to produce healthy offspring.
67
236666
3991
և բավարար էր՝ առողջ սերունդ ունենալու համար:
04:00
Over many generations of selection,
68
240657
2058
Այդ շրջաններում բնական ընտրության
04:02
skin color in those regions gradually lightened.
69
242715
3282
արդյունքում մաշկի գույնը աստիճանաբար ավելի բաց դարձավ:
04:05
As a result of our ancestor's adaptability,
70
245997
3512
Մեր նախնիների հարմարվողականության արդյունքում
04:09
today the planet is full of people with a vast palette of skin colors,
71
249509
4319
այսօր մոլորակը լի է մարդկանցով, որոնք ունեն մաշկի մեծ գունապնակ.
04:13
typically, darker eumelanin-rich skin in the hot, sunny band around the Equator,
72
253828
5337
սովորաբար ավելի մուգ, էումելանինով հարուստ հասարակածի ավելի տաք, արևոտ շրջաններում
04:19
and increasingly lighter pheomelanin-rich skin shades fanning outwards
73
259165
4704
և համեմատաբար ավելի բաց, ֆեոմելանինով հարուստ մաշկի երանգներ՝ զով շրջաններում,
04:23
as the sunshine dwindles.
74
263869
2342
քանի որ արևի ճառագայթները այնտեղ ավելի թույլ են:
04:26
Therefore, skin color is little more than an adaptive trait for living on a rock
75
266211
4250
Ուստի, մաշկի գույնը ավելին է, քան հարմարվողականություն՝
04:30
that orbits the Sun.
76
270461
2090
արևի շուրջը պտտվող ժայռաբեկորի վրա ապրելու համար:
04:32
It may absorb light,
77
272551
1645
Մաշկը կլանում է լույսը,
04:34
but it certainly does not reflect character.
78
274196
2950
սակայն մի բան հաստատ է՝ այն չի արտացոլում մարդու էությունը:
Այս կայքի մասին

Այս կայքը ձեզ կներկայացնի YouTube տեսանյութեր, որոնք օգտակար են անգլերեն սովորելու համար: Դուք կտեսնեք անգլերենի դասեր, որոնք դասավանդում են բարձրակարգ ուսուցիչներ ամբողջ աշխարհից: Կրկնակի սեղմեք յուրաքանչյուր տեսանյութի էջում ցուցադրված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ այնտեղից տեսանյութը նվագարկելու համար: Ենթագրերը պտտվում են տեսանյութի նվագարկման հետ համաժամանակյա: Եթե ունեք որևէ մեկնաբանություն կամ հարցում, խնդրում ենք կապվել մեզ հետ՝ օգտագործելով այս կոնտակտային ձևը:

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7