Why should you read “Crime and Punishment”? - Alex Gendler

Translator: Sarhand Rasul Reviewer: halo fariq

What drives someone to kill in cold blood?

چی وا لە کەسێک دەکات یەکێک خەڵتانی خوێن بکات؟

What goes through the murderer’s mind?

چی لە هزری بکوژەکەدا دەگوزەرێت؟

And what kind of a society breeds such people?

چ جۆرە کۆمەڵگەیەک لەم کەسانە بەرهەم دێنێت؟

Over 150 years ago

زیاتر لە ١٥٠ساڵ پێش ئێستا

Fyodor Mikhailovich Dostoyevsky took these questions up

فیۆدۆر میخایلڤیچ دۆستۆیڤسکی ئەم پرسیارانەی وروژاند

in what would become one of the best-known works of Russian literature:

کە بوو بە باشترین بەرهەمە هونەرییە ناسراوی ئەدەبیاتی ڕووسی:

"Crime and Punishment."

''تاوان و سزا''

First serialized in a literary magazine in 1866,

سەرەتا بە زنجیرە لە گۆڤارێکی ئەدەبیدا بڵاوی دەکاتەوە لە ١٨٦٦ دا،

the novel tells the story of Rodion Romanovich Raskolnikov,

ڕۆمانەکە سەرگوزشتەی رۆدیان ڕۆمانۆڤیچ ڕاسکۆلینکۆڤ دەگێڕێتەوە،

a young law student in Saint Petersburg.

خوێندکارێکی لاوی بەشی یاسایە لە سانت پترسبۆرگ.

Raskolnikov lives in abject poverty,

ڕاسکۆلینکۆڤ لەوپەڕی هەژاریدا دەژیا،

and at the start of the story has run out of funds to continue his studies.

لە دەستپێکی چیرۆکەکەدا هیچ پارەیەکی پێ نەماوە تا بەردەوام بێت لە خوێندنەکەی.

Letters from his rural home only add to his distress

نامەکان لە ماڵە گوندنشینەکەیەوە تەنها پەرێشانیی زیاد دەکەن

when he realizes how much his mother and sister have sacrificed for his success.

کە بۆی دەردەکەوێت دایک و خوشکەکەی چەندە قوربانیان داوە بۆ سەرکەوتنەکانی.

Increasingly desperate

بێ هیواییەکی زۆر ڕووی تێدەکا

after selling the last of his valuables to an elderly pawnbroker,

دوای فرۆشتنی کۆتا شتە بەنرخەکانی بە پیرێژنێکی سووخۆر،

he resolves on a plan to murder and rob her.

دەگاتە ئەوەی سوور بێت لەسەر کوشتن و تاڵانکردنی.

But the impact of carrying out this unthinkable act

بەڵام کاریگەرییەکانی دواتری ئەم کردە بیرلێنەکراوەیە

proves to be more than he was prepared for.

ئەوە پیشاندەدەن کە زۆر زیاترن لەوەی ڕاسکۆلینکۆڤ ئامادەی کردبێت.

Though the novel is sometimes cited as one of the first psychological thrillers,

هەرچەندە ڕۆمانەکە هەندیک کات وەک یەکەم ڕۆمانی هەستبزوێنی دەروونی دەردەکەوێت،

its scope reaches far beyond Raskolnikov’s inner turmoil.

مەودای ڕۆمانەکە دەگاتە پەشێوی ناوەوەی ڕاسکۆلینکۆڤ.

From dank taverns to dilapidated apartments

لە هوتێلە هەوا پیسەکەوە بۆ ئەپارتمانە وێرانەکان

and claustrophobic police stations,

و ترسی وێستگە پۆلیسییەکان،

the underbelly of 19th century Saint Petersburg is brought to life

ناوەخنی سانت پترسبۆرگی سەدەی ١٩ زیندووکراوەتەوە

by Dostoyevsky’s searing prose.

لەلایەن پەخشانە داخکەرەکەی دۆستۆیڤسکییەوە.

We’re introduced to characters such as Marmeladov,

بە کارەکتەری وەک مارمیلۆڤ دەناسرێنرێین،

a miserable former official who has drank his family into ruin,

بەرپرسێکی پێشووی بیچارە کە هێند دەخواتەوە خێزانەکەی بەرەو وێرانی دەبات،

and Svidrigailov, an unhinged and lecherous nobleman.

و سڤيدريگايلۆڤ، پیاوێکی خانەدانی سەرشێت و داوێنپیس.

As Raskolnikov’s own family arrives in town,

هەر کە خێزانەکەی ڕاسکۆلینکۆڤ دەگەنە گەڕەکەکە،

their moral innocence stands in stark contrast

مۆڕاڵە پاکەکەیان بە ڕوونی پێچەوانەی

to the depravity of those around them,

ئەو چەپەڵییە دەوەستێتەوە کە لە چواردەوریاندایە،

even as their fates grow increasingly intertwined.

تەنانەت کە چارەنووسیان بە لێکئاڵاوی سەردەردێنێ.

This bleak portrait of Russian society

ئەم وێنە بێهیوایەی کۆمەڵگای ڕووسی

reflects the author’s own complex life experiences and evolving ideas.

دەرخەری ئەزموونی ژیانە ئاڵۆزەکەی و بیرۆکە گەشەکردووەکانی نووسەرە.

As a young writer who left behind a promising military career,

نووسەرێکی گەنج کە وازی لە ئەندازیاری وەزارەتی جەنگ هێناوە.،

Fyodor had been attracted to ideas of socialism and reform,

فیۆدۆر لە ژێر کاریگەری سیستەمی سۆشیالیزم و ریفۆرمفدا بوو،

and joined a circle of intellectuals to discuss radical texts

و پەیوەندی بە گروپێکی ئازادیخواز دەکات بۆ تاوتوێکردنی دەقە رادیکاڵەکان

banned by the Imperial government.

کە لەلایەن حوکمەتە ئیمپراتۆریەکەوە قەدەغەکرابوو.

Upon exposure,

پاش ئاشکرابوونیان،

members of this group, including Dostoyevsky, were arrested.

ئەندامەکانی گروپەکە، بە دۆستۆیڤسکییەوە، دەستگیرکران.

Many were sentenced to death,

زۆربەیان سزای مردنیان بۆدەرچوو،

only to be subjected to a mock execution and last-minute pardon from the Tsar.

بەڵام لە چرکەساتی کۆتایدا بڕیاری لێخۆشبوونیان بۆ دەرچوو لەلایەن قەیسەرەوە.

Dostoyevsky spent the next four years in a Siberian labor camp

دۆستۆیڤسکی چوار ساڵی داهاتووی لە کامپی ئیشی سیبیریا بەڕیکرد

before being released in 1854.

پێش ئازادبوونی لە ١٨٥٤ دا.

The experience left him with a far more pessimistic view of social reform,

ئەزموونەکەی وایلێکرد کە زۆر ڕەشبینتر بێت دەربارەی چاکسازی کۆمەڵایەتی.

and his focus shifted toward spiritual concerns.

هەروەها تیشکی کردە سەر دڵەڕاوکێ رۆحانییەکان.

In the 1864 novella "Notes from Underground,"

لە ١٨٦٤ دا، کورتە ڕۆمانی 'تێبینییەکانی ژێر زەوی'،

he expounded on his belief that utopian Western philosophies

بیر و باوەڕی خۆی خستبووە ڕوو لەسەر فەیلەسووفە ئایداڵیستەکانی ڕۆژئاوا

could never satisfy the contradictory yearnings of the human soul.

کە هەرگیز قایل نەدەبوون بەو ئارەزووە دژیەکەی رۆحی مرۆڤ.

"Crime and Punishment" was conceived and completed the following year,

''تاوان و سزا'' لە ساڵی دواتردا بیرلێکراوانە تەواوکرا،

picking up on many of the same themes.

کە زۆر لەو باسانەی لەخۆ گرتبوو.

In many ways,

لە زۆر ڕووەوە،

the novel follows a common narrative thread

ڕۆمانەکە شوێن ڕایەڵە بەردەوامەکانی گێڕەرەوە دەکەوێت

where a promising youth is seduced and corrupted by the dangers of urban life.

کە گەنجێکی بەڵێندەر فریودراو و لەخشتە دەبرێت بەهۆی ترسناکییەکانی ژیانی شارەوە.

But its social critique cuts far deeper.

بەڵام هەڵسەنگاندنە کۆمەڵایەتییەکان وێرانتری دەکات.

Raskolnikov rationalizes that his own advancement

ڕاسکۆلینکۆڤ وای دانابوو پیاوچاکی چاوەڕێیەتی

at the cost of the exploitative pawnbroker’s death

لە ئەنجامی کوشتنە ناڕەواکەی پرێژنە سووخۆرەکە

would be a net benefit to society.

کە ببێتە چاکەیەک بۆ کۆمەڵگە.

In doing so,

لە کاتی ئەنجامدانیدا،

he echoes the doctrines of egoism and utilitarianism

زایەڵەی بنەماکانی خودپەرستی و سوودمەند گەرایی

embraced by many of Dostoyevsky’s contemporary intellectuals.

لەباوەشگیرابوو لەلایەن هاوڕێ هاوتەمەنەکانی دۆستۆیڤسکی.

And in believing that his intelligence allows him to transcend moral taboos,

و لەو باوەڕەدا بوو زرنگیەکەی وا دەکات کە تابووە مۆراڵەکان تێپەڕێنێت،

Raskolnikov cuts himself off from his own humanity.

ڕاسکۆلینکۆڤ خۆی دادەبڕێت لە مرۆڤایەتییەکەی.

Yet although the book is deeply concerned with morality,

هەرچەند هێشتا کتێبەکە دەست و پێوەندێکی قوڵی لەگەڵ مۆڕالیتیدایە،

"Crime and Punishment" never comes across as merely moralizing,

بەڵام ''تاوان و سزا'' تەنیا لەسەر مۆڕاڵ ناوەستێتەوە،

with each character given their own distinctive and convincing voice.

لەو کاتەی کە هەر کارەکتەرێک بە دەنگ و بیری جیاوازەوە دەردەکەون.

One of the most remarkable things about "Crime and Punishment"

یەکێک لە دیارترین شتەکان دەربارەی ''تاوان و سزا''

is its ability to thrill

توانای هەست بزواندنی

despite the details of the central murder being revealed in the first act.

سەرەڕای ئاشکرابوونی هەموو وردەکارییەکی کووشتنەکە لە یەکەم باسکردنیدا.

Raskolnikov’s crime is clear.

تاوانەکەی ڕاسکۆلینکۆڤ ڕوونە.

But it’s only through Dostoyevsky’s gripping account

بەڵام تەنها لە شێوازە ناوازەکەی دۆستۆڤدکیدا

of the ensuing social and psychological turmoil

لە درووستکدنی کۆمەڵ و پەشێوییە دەروونییەکان

that we learn the true nature of his punishment–

لە سروشتە ڕاستەقینەی سزاکەوە فێر دەبین-

and the possibility of redemption.

و شیمانەی ڕزگاربوونی.