Why should you read “Crime and Punishment”? - Alex Gendler

Tłumaczenie: Dagmara Platuska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

What drives someone to kill in cold blood?

Co skłania człowieka do zabójstwa z zimną krwią?

What goes through the murderer’s mind?

Co się dzieje w głowie mordercy?

And what kind of a society breeds such people?

Z jakiego społeczeństwa wywodzą się tacy ludzie?

Over 150 years ago

Ponad 150 lat temu

Fyodor Mikhailovich Dostoyevsky took these questions up

Fiodor Michajłowicz Dostojewski zajął się tymi pytaniami

in what would become one of the best-known works of Russian literature:

w jednym z najbardziej znanych dzieł literatury rosyjskiej:

"Crime and Punishment."

"Zbrodnia i kara".

First serialized in a literary magazine in 1866,

Pierwotnie ukazała się w odcinkach

w czasopiśmie literackim w 1866 roku.

the novel tells the story of Rodion Romanovich Raskolnikov,

Powieść to historia Rodiona Romanowicza Raskolnikowa,

a young law student in Saint Petersburg.

młodego studenta prawa w Sankt Petersburgu.

Raskolnikov lives in abject poverty,

Raskolnikow żyje w skrajnej nędzy.

and at the start of the story has run out of funds to continue his studies.

Na początku opowieści kończą mu się pieniądze na studia.

Letters from his rural home only add to his distress

Listy z rodzinnego domu na wsi tylko pogłębiają jego rozpacz.

when he realizes how much his mother and sister have sacrificed for his success.

Zdaje sobie sprawę, ile matka i siostra poświęciły dla jego sukcesu.

Increasingly desperate

Gdy jego desperacja wzrasta,

after selling the last of his valuables to an elderly pawnbroker,

po tym jak sprzedaje ostatnie kosztowności

starej lichwiarce,

he resolves on a plan to murder and rob her.

postanawia ją zabić i okraść.

But the impact of carrying out this unthinkable act

Jednak wpływ tego niewyobrażalnego czynu

proves to be more than he was prepared for.

przerasta go.

Though the novel is sometimes cited as one of the first psychological thrillers,

Choć czasem mówi się o tej książce,

że to pierwszy thriller psychologiczny,

its scope reaches far beyond Raskolnikov’s inner turmoil.

to jego tematyka wykracza poza wewnętrzny chaos Raskolnikowa.

From dank taverns to dilapidated apartments

Od ponurych barów do nędznych mieszkań

and claustrophobic police stations,

i klaustrofobicznych komisariatów,

the underbelly of 19th century Saint Petersburg is brought to life

ciemna strona Sankt Petersburga z XIX wieku

by Dostoyevsky’s searing prose.

ożywa w ostrej prozie Dostojewskiego.

We’re introduced to characters such as Marmeladov,

Poznajemy postaci takie jak Marmieładow,

a miserable former official who has drank his family into ruin,

nędzny były urzędnik państwowy, który pijąc, zrujnował własną rodzinę,

and Svidrigailov, an unhinged and lecherous nobleman.

oraz Swidrygajłow, stuknięty, rozpustny szlachcic.

As Raskolnikov’s own family arrives in town,

Gdy do miasta przyjeżdża rodzina Raskolnikowa,

their moral innocence stands in stark contrast

ich moralna niewinność ostro kontrastuje

to the depravity of those around them,

z demoralizacją wszystkich naokoło,

even as their fates grow increasingly intertwined.

nawet gdy ich losy się powoli splatają.

This bleak portrait of Russian society

Ten ponury portret rosyjskiego społeczeństwa

reflects the author’s own complex life experiences and evolving ideas.

odzwierciedla skomplikowane życie autora i jego poglądy.

As a young writer who left behind a promising military career,

Jako młody pisarz, Fiodor porzucił obiecującą karierę wojskową,

Fyodor had been attracted to ideas of socialism and reform,

bo pociągały go idee socjalizmu i reform.

and joined a circle of intellectuals to discuss radical texts

Wstąpił do kręgu intelektualistów omawiających radykalne teksty

banned by the Imperial government.

zakazane przez imperialistyczny rząd.

Upon exposure,

Gdy grupę nakryto,

members of this group, including Dostoyevsky, were arrested.

aresztowano jej członków wraz z Dostojewskim.

Many were sentenced to death,

Wielu skazano na karę śmierci

only to be subjected to a mock execution and last-minute pardon from the Tsar.

i wystawiono na publiczną egzekucję,

ale w ostatniej chwili otrzymali ułaskawienie od Cara.

Dostoyevsky spent the next four years in a Siberian labor camp

Dostojewski spędził kolejne cztery lata w obozie pracy na Syberii.

before being released in 1854.

Wypuszczono go w 1854 roku.

The experience left him with a far more pessimistic view of social reform,

Od tej pory bardziej pesymistycznie postrzegał reformy społeczne

and his focus shifted toward spiritual concerns.

i skupiał się na zagadnieniach duchowych.

In the 1864 novella "Notes from Underground,"

W "Notatkach z podziemia" z 1864 roku twierdzi,

he expounded on his belief that utopian Western philosophies

że utopijne filozofie Zachodu

could never satisfy the contradictory yearnings of the human soul.

nigdy nie zaspokoją sprzecznych pragnień ludzkiej duszy.

"Crime and Punishment" was conceived and completed the following year,

"Zbrodnia i kara" powstała rok później,

picking up on many of the same themes.

podejmując podobne problemy.

In many ways,

W pewnym sensie

the novel follows a common narrative thread

powieść wykorzystuje znany wątek:

where a promising youth is seduced and corrupted by the dangers of urban life.

obiecujący młodzieniec zostaje uwiedziony i skorumpowany

przez pułapki miejskiego życia.

But its social critique cuts far deeper.

Ale krytyka społeczna sięga dużo głębiej.

Raskolnikov rationalizes that his own advancement

Raskolnikow uważa, że poprawa jego sytuacji

at the cost of the exploitative pawnbroker’s death

kosztem śmierci wyzyskującej lichwiarki

would be a net benefit to society.

przyniesie społeczeństwu samą korzyść.

In doing so,

Postępując tak

he echoes the doctrines of egoism and utilitarianism

potwierdza doktryny egoizmu i utalitaryzmu,

embraced by many of Dostoyevsky’s contemporary intellectuals.

głoszone przez wielu intelektualistów z czasów Dostojewskiego.

And in believing that his intelligence allows him to transcend moral taboos,

Wierząc, że inteligencja daje mu prawo przekraczać moralne tabu,

Raskolnikov cuts himself off from his own humanity.

Raskolnikow odcina się od własnego człowieczeństwa.

Yet although the book is deeply concerned with morality,

Jednak choć ta książka zajmuje się moralnością,

"Crime and Punishment" never comes across as merely moralizing,

nie uważa się jej za powieść moralizującą.

with each character given their own distinctive and convincing voice.

Każda postać w książce ma swój własny, przekonujący głos.

One of the most remarkable things about "Crime and Punishment"

Jedną z najbardziej niezwykłych cech "Zbrodni i kary"

is its ability to thrill

jest umiejętność poruszenia czytelnika,

despite the details of the central murder being revealed in the first act.

mimo szczegółów głównej zbrodni ujawnionych zaraz na początku.

Raskolnikov’s crime is clear.

Zbrodnia Raskolnikowa jest oczywista.

But it’s only through Dostoyevsky’s gripping account

Ale dopiero poprzez dogłębną analizę Dostojewskiego

of the ensuing social and psychological turmoil

na temat następującej udręki społecznej i psychologicznej,

that we learn the true nature of his punishment–

poznajemy prawdziwą naturę kary Raskolnikowa

and the possibility of redemption.

i możliwości odkupienia.