What is the universe made of? - Dennis Wildfogel

Από τι αποτελείται το σύμπαν; - Ντένις Γουίλντφογκελ

Μετάφραση: Stefanos Reppas Επιμέλεια: Toula Papapantou

All the material objects around you

Όλα τα αντικείμενα γύρω σας

are composed of submicroscopic units

αποτελούνται από μικροσκοπικές μονάδες

we call molecules.

που τις ονομάζουμε μόρια.

And molecules in turn are composed

Τα μόρια με τη σειρά τους

of individual atoms.

αποτελούνται από άτομα.

Molecules frequently break apart

Τα μόρια συχνά διασπώνται

and then form new molecules.

και σχηματίζουν νέα μόρια.

On the other hand,

Από την άλλη πλευρά,

virtually all the atoms you come in to contact with

σχεδόν όλα τα άτομα που έρχεστε σε επαφή,

through the course of your life,

κατά την διάρκεια της ζωής σας,

the ones in the ground beneath you,

αυτά που βρίσκονται στο έδαφος που πατάτε

the air you breath, the food you eat,

στον αέρα που αναπνέετε, στο φαγητό που τρώτε,

those that make up every living thing, including you,

εκείνα που συνθέτουν κάθε ζωντανό πλάσμα, και εσείς

have existed for billions of years

υπάρχουν εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια

and were created in places very unlike our planet.

και έχουν δημιουργηθεί σε περιοχές που δε μοιάζουν με τον πλανήτη μας.

How those atoms came about is what I want to share with you.

Το πως αυτά τα άτομα προήλθαν είναι αυτό που θέλω να μοιραστώ μαζί σας.

It all started 14 billion years ago

Όλα ξεκίνησαν πριν από 14 δισεκατομμύρια χρόνια

with an event we call The Big Bang,

μ' ένα φαινόμενο που το αποκαλούμε Η Μεγάλη Έκρηξη,

which resulted in a universe consisting of gas alone.

η οποία οδήγησε σε ένα σύμπαν αποτελούμενο μόνο από αέριο.

There were no stars and no planets.

Δεν υπήρχαν καθόλου αστέρια και πλανήτες.

The gas was made up only of atoms

Το αέριο αποτελούνταν μόνο από άτομα

belonging to the simplest elements.

που ανήκουν στα απλούστερα στοιχεία.

It was about 75 percent hydrogen

Περίπου το 75% ήταν υδρογόνο

and almost all the rest was helium.

και όλο σχεδόν το υπόλοιπο ήλιο.

No elements like carbon, oxygen or nitrogen existed.

Στοιχεία όπως ο άνθρακας, το οξυγόνο ή το άζωτο δεν υπήρχαν.

No iron, silver or gold.

Ούτε σίδηρος, ασήμι ή χρυσός.

In some places, the density of this gas was slightly higher than in others.

Σε κάποια μέρη, η πυκνότητά του ήταν ελαφρώς πυκνότερη από άλλα.

Due to gravity, those places attracted even more gas,

Λόγω της βαρύτητας αυτές οι περιοχές προσέλκυσαν ακόμη περισσότερο αέριο,

which further strengthened the pull of gravity,

το οποίο ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την έλξη της βαρύτητας,

which then drew more gas in, and so on.

η οποία στη συνέχεια προσέλκυσε περισσότερο αέριο και ούτω καθεξής.

Eventually, large dense gas balls formed,

Τελικά, σχηματίστηκαν μπάλες αερίου μεγάλης πυκνότητας,

shrinking under their own gravity

που συρρικνώθηκαν κάτω από την δική τους βαρύτητα

and consequently heating up on the inside.

με συνέπεια τη θέρμανση του εσωτερικού τους.

At some point, the core of such a ball

Σε κάποιο σημείο ο πυρήνας μιας τέτοιας μπάλας

gets hot enough that nuclear fusion occurs.

θερμαίνεται αρκετά ώστε να λάβει χώρα πυρηνική σύντηξη.

Hydrogen atoms smash together to form helium,

Άτομα υδρογόνου συντήκονται για να σχηματιστεί το ήλιο

accompanied by a great release of energy,

συνοδευόμενο από μεγάλη απελευθέρωση ενέργειας,

strong enough to counteract the shrinking force of the gravity.

αρκετά ισχυρή ώστε να αντισταθμίσει την συρρικνωτική δύναμη της βαρύτητας.

When the energy pushing out from the fusion reactions

Όταν η ενέργεια που ωθείται προς τα έξω, από τις αντιδράσεις σύντηξης,

matches the gravity pulling all the gas inwards,

συναντά τη βαρύτητα που έλκει όλο το αέριο προς τα μέσα,

an equilibrium occurs.

δημιουργείται μια ισορροπία.

From this a star is born.

Από αυτή τη διαδικασία γεννιέται ένα αστέρι.

Over its lifetime,

Κατά τη διάρκεια της ζωής του

the fusion reactions in the core of a massive star

οι αντιδράσεις σύντηξης στον πυρήνα του τεράστιου αστεριού

will produce not only helium,

θα παράγουν όχι μόνο ήλιο,

but also carbon, oxygen, nitrogen

αλλά επίσης άνθρακα, οξυγόνο, άζωτο

and all the other elements in the periodic table up to iron.

και όλα τα άλλα στοιχεία του περιοδικού πίνακα, μέχρι το σίδηρο.

But eventually, the core's fuel runs out,

Όμως εν τέλει, ο πυρήνας εξαντλείται από καύσιμα

leaving it to collapse completely.

αφήνοντας το αστέρι υπό πλήρη κατάρρευση.

That causes an unbelievably powerful explosion

Αυτό προκαλεί μία απίστευτα ισχυρή έκρηξη

we call a supernova.

που την ονομάζουμε υπερκαινοφανή αστέρα (σουπερνόβα).

Now there are two things to note

Δύο πράγματα πρέπει να σημειωθούν

about how supernovas create elements.

για το πώς οι υπερκαινοφανείς αστέρες δημιουργούν στοιχεία.

First, this explosion releases so much energy

Πρώτον, αυτή η έκρηξη απελευθερώνει τόση πολλή ενέργεια

that fusion goes wild

που η σύντηξη πραγματοποιείται βίαια

forming elements with atoms even heavier than iron

σχηματίζοντας στοιχεία με άτομα ακόμα βαρύτερα του σιδήρου,

like silver, gold and uranium.

όπως το ασήμι, ο χρυσός και το ουράνιο.

Second, all the elements that had been accumulating

Δεύτερον, όλα τα στοιχεία που είχαν συσσωρευτεί

in the core of the star,

στον πυρήνα του αστεριού,

like carbon, oxygen, nitrogen, iron,

όπως ο άνθρακας, το οξυγόνο, το άζωτο και ο σίδηρος,

as well as all of those formed in the supernova explosion,

καθώς επίσης και όλα εκείνα που σχηματίζονται κατά την έκρηξη σουπερνόβα

are ejected in to interstellar space

εκτινάσσονται στο διαστρικό χώρο,

where they mix with the gas that's already there.

όπου αναμειγνύονται με αέριο που προϋπάρχει εκεί.

History then repeats itself.

Στη συνέχεια επαναλαμβάνεται η ίδια ιστορία.

Gas clouds, now containing many elements

Τα νέφη αερίου περιέχουν τώρα πολλά στοιχεία,

besides the original hydrogen and helium,

πέρα των αρχικών υδρογόνου και ηλίου,

have higher density areas

έχουν περιοχές μεγαλύτερη πυκνότητας,

that attract more matter, and so on.

οι οποίες προσελκύουν περισσότερη ύλη και πάει λέγοντας.

As before, new stars result.

Όπως πριν, νέα αστέρια δημιουργούνται.

Our sun was born this way about 5 billion years ago.

Ο ήλιος μας γεννήθηκε με αυτό τον τρόπο περίπου πριν από 5 δισεκατομμύρια χρόνια.

That means that the gas it arose from

Αυτό σημαίνει πως το αέριο από το οποίο προήλθε

had itself been enriched with many elements

είχε εμπλουτιστεί το ίδιο με πολλά στοιχεία

from supernova explosions since the universe began.

από τις εκρήξεις σουπερνόβα από την αρχή του σύμπαντος.

So that's how the sun wound up with all the elements.

Αυτός είναι λοιπόν ο τρόπος με τον οποίο σχηματίστηκε ο ήλιος με όλα τα στοιχεία.

It's still mostly hydrogen at 71 percent,

Συνεχίζει να αποτελείται κυρίως από υδρογόνο σε ποσοστό 71%,

with most of the rest being helium at 27 percent.

ενώ το περισσότερο από το υπόλοιπο είναι ήλιο κατά 27%.

But bear in mind

Αλλά, ας έχουμε κατά νου

that while the first stars were made up

ότι ενώ τα πρώτα αστέρια δημιουργήθηκαν

of hydrogen and helium alone,

μόνο από υδρογόνο και ήλιο,

the remaining elements in the periodic table

τα υπόλοιπα στοιχεία του περιοδικού πίνακα

make up two percent of the sun.

αποτελούν το 2% του Ήλιου.

And what about Earth?

Τι γίνεται με τη Γη;

Planets form as an incidental process to star formation

Ο σχηματισμός των πλανητών

είναι μια συμπτωματική διαδικασία στον αστρικό σχηματισμό

out of the same gas cloud as the star itself.

από το ίδιο νέφος αερίου, όπως το ίδιο το αστέρι.

Small planets like ours don't have enough gravity

Μικροί πλανήτες, όπως ο δικός μας, δεν έχουν αρκετή βαρύτητα

to hold on to much hydrogen or helium gas

για να συγκρατήσουν υψηλές ποσότητες υδρογόνου και ηλίου

since both of those are very light.

αφού και τα δύο αέρια είναι πολύ ελαφριά.

So, even though carbon, nitrogen, oxygen and so on

Έτσι, παρόλο που ο άνθρακας, το άζωτο, το οξυγόνο και τα λοιπά αέρια

made up only two percent of the gas cloud from which Earth was formed,

αποτελούν μόνο το 2% του αέριου νέφους από το οποίο σχηματίστηκε η Γη

these heavier elements form the bulk of our planet

αυτά τα βαρύτερα στοιχεία διαμορφώνουν τον μεγαλύτερο όγκο του πλανήτη μας

and everything on it.

και τα πάντα πάνω σ' αυτόν.

Think about this:

Σκεφτείτε αυτό:

with the exception of hydrogen and some helium,

με εξαίρεση το υδρογόνο και κάποιας ποσότητας ήλιου

the ground you walk on,

το έδαφος που περπατάτε,

the air you breath, you,

ο αέρας που αναπνέετε, εσείς,

everything is made of atoms

τα πάντα αποτελούνται από άτομα

that were created inside stars.

τα οποία δημιουργήθηκαν στο εσωτερικό των αστεριών.

When scientists first worked this out

Όταν οι επιστήμονες αρχικά κατέληξαν σ΄ αυτό το συμπέρασμα

over the first half of the 20th Century,

στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα,

the famous astronomer Harlow Shapley commented,

ο διάσημος αστρονόμος Χάρλοου Σάπλεϊ σχολίασε:

"We are brothers of the boulders, cousins of the clouds."

«Είμαστε αδέρφια των βράχων, ξαδέρφια των σύννεφων».