How does heart transplant surgery work? - Roni Shanoada

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Razaw S. Bor

Your heart beats more than 100,000 times a day.

دڵت لە ڕۆژێکدا زیاتر لە ١٠٠ هەزار جار لێدەدات.

In just a minute, it pumps over five liters of blood throughout your body.

تەنها لە ماوەی خولەکێکدا زیاتر لە پێنج لیتر خوێن لە هەموو جەستەتدا دەسوڕێنێتەوە.

But unlike skin and bones, the heart has a limited ability to repair itself.

بەڵام بە پێچەوانەی پێست و ئێسک، دڵ توانایی سنووردارە بۆ چاککردنەوەی خۆی.

So if this organ is severely damaged,

کەواتە ئەگەر ئەم ئەندامە زیانێکی زۆری پێگەیشت،

there’s often only one medical solution: replacing it.

زۆرجار تەنها یەک چارەسەری پزیشکی هەیە: گۆڕینی.

Today, nearly 3,500 heart transplants are performed each year

ئەمڕۆ نزیکەی ٣٥٠٠ چاندنی دڵ ساڵانە ئەنجام دەدرێن

in a complex and intricate procedure with no room for error.

بە ڕێکارێکی ئاڵۆز و وردا بەبێ ئەوەی بوار بۆ هەڵە هەبێت.

The process begins by testing potential recipients

پرۆسەکە دەست پێدەکات بە تاقیکردنەوەی کانیدیدە وەرگرەکان

to ensure they’re healthy enough for this demanding operation.

بۆ ئەوەی دڵنیابن لەوەی بۆ ئەوەی بۆ نەشتەرگەریە قورسە تەندروستن.

Doctors are especially concerned with identifying immunocompromising illnesses

پزیشکان بە تایبەتی خەمی دەستنیشانکردنی نەخۆشییە لاوازەکانی بەرگرین

or any other conditions that could compromise a patient's chance of survival.

یان هەر نەخۆشیەکی تر کە مەترسیدار بێت لەسەر چانسی مانەوەی نەخۆشەکە.

The next step is to match an eligible recipient with a heart donor.

هەنگاوی داهاتوو بریتییە لە دەستنیشان کردنی وەرگرێکی شایستە لەگەڵ بەخشەرێکی دڵ.

Donors are often comatose patients with no chance of being resuscitated

زۆرجار بەخشەرەکان لە کۆمان بەبێ ئەوەی هیچ چانسێکی بەخەبەرهێنانەوەیان هەبێت

or victims of a fatal event whose hearts are still healthy.

یان قوربانیانی ڕووداوێکی کوشندەن کە هێشتا دڵیان تەندروستە.

In both cases, these patients need to be registered as an organ donor

لە هەردوو حاڵەتەکەدا پێویستە وەک بەخشەری ئەندامەکان تۆمار کرابن

or have their families give consent.

یان خێزانەکانیان ڕەزامەندی ببەخشن.

And even when a heart is available,

و تەنانەت کاتێک دڵێک بەردەست دەبێت،

surgeons can’t just pair any donor with any recipient.

پزیشکان ناتوانن هەر بەخشەرێک جووت بکەن لەگەڵ هەر وەرگرێک.

The recipient’s immune system will view a transplanted heart

سیستەمی بەرگری وەرگرەکە دڵێکی چێنراو

as a foreign organism that must be attacked.

وەک زیندەوەری بیانی کە دەبێت هێرش بکرێتە سەر سەیری دەکات.

So doctors need to match recipients with donors that share their blood type

بۆیە پزیشکەکان پێویستە وەرگرەکان هاوتا بکەن لەگەڵ ئەو بەخشەرانەی کە جۆری خوێنیان هاوبەشە

and have similar antigens.

و سیستەمی بەرگری هاوشێوەیان هەیە.

If a match can be made, the surgery can begin.

ئەگەر بتوانرێت هاوچەشنیەک بدۆزرێتەوە، نەشتەرگەرییەکە دەتوانێت دەست پێ بکات.

Once the donor's heart is confirmed to be healthy,

کاتێک پشتڕاستکرایەوە دڵی بەخشەرەکە تەندروستە،

the organ is immersed in an ice slush

ئەندامەکە لەناو شلەیەکی سەهۆڵیدا نوقم دەکرێت

and injected with a solution to induce cardiac arrest.

و بە گیراوەیەک دەرزی لێدەدرێت بۆ هاندانی وەستانی دڵ.

These treatments stop the heart from pumping

ئەم چارەسەرانە دڵ ڕادەگرن لە پەمپ کردن

to ensure it can be removed cleanly.

بۆ ئەوەی دڵنیا بیت کە دەتوانرێت بە پاکی لاببرێت.

Surgeons then place the organ in a mix of cold saline

پاشان پزیشکەکان ئەندامەکە لە ناو تێکەڵەیەک لە خوێی سارد

and preservation solution.

و گیراوەی پاراستن دادەنێن.

This is when the clock starts.

لەم چرکەساتەدا، ئیشەکە دەستپێدەکات.

Disconnected from its blood supply,

بە وەستانی دابين کردنی خوێن،

the heart’s cells start taking on damage from lack of oxygen.

خانەکانی دڵ بەهۆی نەمانی ئۆکسجین زیانیان پێدەگات.

The organ will only remain viable outside the body for a few hours,

ئەندامەکە لە دەرەوەی جەستەدا، تەنها بۆ چەند کاتژمێرێک زیندوو دەمێنێتەوە،

so it needs to reach its recipient as fast as possible.

بۆیە پێویستە بە خێرایی بگاتە جەستەی وەرگرەکەی.

Once the heart arrives, the recipient is put under general anesthesia.

کاتێک دڵ گەیشت، وەرگر دەخرێتە ژێر بێهۆشکردنی گشتی.

The surgeon makes an incision down the length of the chest,

پزیشکەکان جەستە بە درێژی سنگ بەرەو خوارەوە دەکەنەوە،

cutting through the breastbone to separate the rib cage

بڕینی ئێسکی سینگ بۆ کردنەوەی پەراسوو

and expose the heart.

و دەرخستنی دڵ.

To keep blood flowing while they remove the damaged organ,

بۆ ئەوەی خوێن بەردەوام بێت، لە کاتێکدا ئەو ئەندامەی کە زیانیان پێگەیشتووە لاببرێن،

surgeons use a cardiopulmonary bypass machine.

پزیشکانی CBM بەکاردەهێنن.

This takes over the heart's job,

ئەمەش کاری دڵ دەگرێتە ئەستۆ،

generating enough force to push blood through the patient's circulatory system.

دروستکردنی هێزێکی ئەوتۆ بۆ پاڵنانی خوێن لە ڕێگەی سیستەمی سووڕی خوێنی نەخۆشەکەوە.

After the old heart is removed,

دوای ئەوەی دڵە کۆنەکە لابرا،

the surgeon begins sewing the donor heart into place.

پزیشکی نەشتەرگەری دەست دەکات بە دورین دڵی بەخشەرەکە لە شوێنی خۆیدا.

This is an incredibly precise process, where each blood vessel and artery

ئەمە پرۆسەیەکی لە ڕادەبەدەر وردە کە هەر خوێنبەر و خوێنهێنەرێک

must be carefully attached to avoid leaks.

دەبێت بە وریاییەوە ببەسترێتەوە بۆ ئەوەی دزە نەکات.

The procedure can last several hours,

ڕێکارەکە دەتوانێت چەند کاتژمێرێک بخایەنێت،

potentially longer if there’s scar tissue from previous surgeries.

ئەگەر شانەی زیانلێکەوتووی لە دەرئەنجامی نەشتەرگەری تر هەبن، نەشتەرگەریەکە کاتی زیاتر دەخاێنێت.

Once it’s finished, the bypass machine is turned off

کاتێک تەواو بوو، ئامێری CBM دەکوژێتەوە

and blood is allowed to flow into the aorta.

و ڕێگە بە خوێن دەدرێت بۆ ئەوەی بڕژێتە ناو خوێنبەری سەرەکی.

Doctors carefully monitor the new heart to ensure it’s beating on its own

پزیشکەکان بە وردی چاودێری دڵی نوێ دەکەن بۆ ئەوەی دڵنیابن کە خودکارانە لێدەدات

before sewing the recipient back up.

پێش ئەوەی جەستەی وەرگرەکە بدورنەوە.

Even after the procedure is complete, there's still work to be done.

تەنانەت دوای تەواوبوونی ڕێکارەکە، هێشتا کار ماوە کە ئەنجام بدرێت.

Surgeons are unable to directly connect the heart

پزیشکەکان ناتوانن ڕاستەوخۆ دڵ بە

to the recipient’s nervous system,

سیستەمی دەماری وەرگر ببەستنەوە،

and it can take years for the body to fully innervate the new organ.

و لەوانەیە ساڵانێک بخایەنێت تا جەستە ئەندامە نوێیەکە بە تەواوی بە سیستەمی دەمار ببەستێتەوە.

During this period, the transplanted organ has a higher resting heart rate

لەم ماوەیەدا ئەندامە چێنراوەکە ئاستی پشووی لێدان

and risk of stroke, making exercise difficult and dangerous.

و مەترسی جەڵتەی مێشکی بەرزترە، بۆیە ئەنجامدانی وەرزشکردن سەخت و مەترسیدارە.

And since it’s incredibly rare to find a perfect match

و بەهۆی ئەوەی زۆر ئەستەمە هاوچەشنێکی تەواو

between donor and recipient,

لە نێوان بەخشەر و وەرگر بدۆزرێتەوە،

the immune system will also have some response to the new heart.

هەروەها سیستەمی بەرگری لەش وەڵامیان بۆ دڵی نوێ دەبێت.

Immunosuppressive drugs can help manage the risk of rejection,

دەرمانی سەرکوتکەری بەرگری دەتوانێت مەترسی ڕەتکردنەوە کەمبکاتەوە،

but they also leave patients open to contracting dangerous infections.

بەڵام نەخۆشەکان لە ژێرمەترسی تووشبوون بە هەوکردنی مەترسیدار دەبن.

It requires constant monitoring and testing to balance these two concerns.

بۆ هاوسەنگکردنی ئەم دوو لایەنە، پێویستی بە چاودێری بەردەوام و تاقیکردنەوە هەیە.

Despite these challenges, about 70% of heart transplant recipients survive

سەرەڕای ئەم ئاڵانگاریانە، نزیکەی ٧٠% لە وەرگرانی چاندنی دڵ لە ژیاندا دەمێننەوە

for at least five years after the operation,

بەلایەنی کەمەوە بۆ ماوەی پێنج ساڵ دوای نەشتەرگەرییەکە،

and just over 20% live another 20 years.

و کەمێک زیاتر لە ٢٠% ٢٠ ساڵی تر دەژین.

So when this procedure is successful, it's truly lifesaving.

کەواتە کاتێک ئەم ڕێکارە سەرکەوتوو دەبێت، بەڕاستی ڕزگارکەری ژیانە.

Unfortunately, people in developing countries are often unable

بەداخەوە دانیشتوانی وڵاتە تازە پێگەیشتووەکان زۆرجار ناتوانن

to access this surgery,

دەستیان بەم نەشتەرگەریە بگات،

and many viable hearts can’t be donated due to legal and regulatory issues.

و زۆر دڵی زیندوو بەهۆی بەربەستی یاسایی و کارگێری ناتوانرێت ببەخشرێت.

Thousands of people remain on waiting lists,

هەزاران کەس لە لیستەکانی چاوەڕوانیدان،

and many are never able to find a suitable donor.

و زۆرێکیان هەرگیز ناتوانن دڵێکی گونجاوی بەخشراو بدۆزنەوە.