The Arctic vs. the Antarctic - Camille Seaman

Translator: evan bashdar Reviewer: Daban Q. Jaff

On our planet,

لەسەر هەسارەکەمان،

we have two polar regions:

دوو ناوچەی جەمسەریمان هەیە:

the Arctic, whose name comes from

ئارتیک، کە ناوی لە

the Greek Arktikos, of the North,

ئارتیکۆکانی یۆنانی لە باکوور

and the Antarctic

وە جەمسەری

from Antarktikos,

لە ئانتارکتیکۆ،

opposite of the North.

بەرامبەر باکور.

But there's an easier way to remember them

بەڵام رێگایەکی ئاسانتر هەیە بۆ بیرکەوتنەوەیان

if you just remember what surrounds them.

ئەگەر تەنها بیرت بێت چی دەوریان دراوە.

The Arctic, situated in the Northern hemisphere of our planet,

جەمسەری باکوور، لە باکوری گۆی زەوی هەسارەکەمان،

is an ocean entirely surrounded by land.

زەریایەک بە تەواوی بە خاک دەورە دراوە.

On the other side of the world,

لەو دیو جیهانەوە،

the Antarctic is a continent

جەمسەری کیشوەرێکە

entirely surrounded by ocean.

بە تەواوی چواردەوری زەریاکە دراوە.

So, the Arctic has polar bears but no penguins,

کەواتە، جەمسەری جەمسەری ورچەکانی هەیە بەڵام پەنگوین نییە،

and the Antarctic has penguins but no polar bears.

جەمسەری پەنگوینیان هەیە بەڵام ورچێکی جەمسەری نییە.

Let's talk about the Arctic first.

با سەرەتا باسی ئارکتیکی بکەین.

The Arctic region consists of a vast, ice-covered ocean

ناوچەی جەمسەری باکوور بریتییە لەزەریایەکی بەرینی داپۆشراو بەسەهۆڵ

surrounded by treeless permafrost.

بە چواردەوری دا بە بێ داری یوور.

The area can be defined

دەکرێت ناوچەکە پێناسە بکرێت

as the region between the Arctic Circle

وەک ناوچەکەی نێوان بازنەی جەمسەری باکوور

and the North Pole.

وە جەمسەری باکور.

If you were to stand at the North Pole,

ئەگەرلەجەمسەری باکووردا وەستابایت،

everywhere you looked, in all directions,

لە هەموو شوێنێک کە سەیرت دەکرد، بە هەموو ئاراستەیەک،

would be south.

باشور دەبێت.

But standing at the North Pole

بەڵام وەستان لەجەمسەری باکور

is difficult to do for very long

قورسە بۆ ماوەیەکی زۆر

because it's in the middle of an ocean,

چونکە لە ناوەڕاستی زەریایەک،

covered by constantly shifting, frozen sea ice.

بە بەردەوامی دەیگۆڕن، بەستەڵەکەی دەریای بەستوو.

If you were to fall into the water at the North Pole,

ئەگەر لە جەمسەری باکوورەوە بکەویتە ناو ئاوەوە،

you'd fall into water that's 13,980 feet deep.

دەچیتە ناو ئاوەوە کە١٣،٩٨٠ پێ قوڵە.

Above the water, average winter temperatures

لەسەروو ئاوەکەوە، تێکڕای پلەی گەرمی زستان

can be as low as -40 degrees Celsius,

دەکرێت بە پلەی سەدی -٤٠نزم بێت،

and the coldest recorded temperature

وە ساردترین پلەی گەرمی تۆمارکراو

is approximately -68 degrees Celsius.

نزیکەی ٦٨پلەی سەدی دەبێت.

Despite these incredibly harsh conditions,

سەرەڕای ئەم بارودۆخە سەختە،

humans have populated areas in the Arctic

مرۆڤ ناوچەی ئاوەدان لە جەمسەری باکوور

for thousands of years.

هەزاران ساڵە.

Life in the Arctic includes organisms living in the ice,

ژیان لەباکوور ئەو زیندەوەرانە دەگرێتەوە کە لە سەهۆڵەکەدا دەژین،

zooplankton and phytoplankton,

زوپلانکتۆن و فیتۆپلانکتۆن،

fish and marine mammals,

ماسی و مادە دەریاییەکان،

birds,

land animals,

باڵندەکان،

ئاژەڵی زەوی،

plants,

and human societies.

ڕووەک،

وە کۆمەڵگا مرۆییەکان.

Okay, what about Antarctica?

باشە ئەی جەمسەری جەمسەری؟

Antarctica is Earth's southernmost continent,

جەمسەری جەمسەری باشوری کیشوەری زەوییە،

and it contains the geographic South Pole.

و جەمسەری باشووری جوگرافی تێدایە

It's the fifth largest continent on the planet

پێنجەم گەورەترین کیشوەری ئەم هەسارەیە

at nearly twice the size of Australia.

نزیکەی دوو هێندەی ئوسترالیا.

Almost 98% of Anarctica is covered by ice

نزیکەی٩٨% ی ئەنئارکتسا بە سەهۆڵ داپۆشراوە

at least one mile in thickness.

بەلایەنی کەمەوە یەک میل لە ئەستووری.

Conditions in Antarctica are some of the most extreme

مەرجەکان لە جەمسەری هەندێک لە ئەوپەڕی

in the entire world.

لە هەموو جیهاندا.

On average, it's the coldest,

بە تێکڕا، ئەوە ساردترینە،

windiest,

driest continent

بایترین

وشکترین کیشوەر

and has the highest average elevation

وە بەرزترین بەرزبوونی تێکڕای هەیە

of all the continents.

لە هەموو کیشوەرەکان.

You might think that it snows all the time at the Poles,

لەوانەیە وا بیربکەیتەوە کە بەفر دەبارێت هەموو کات لە پۆلس،

but Antarctica is so dry,

بەڵام جەمسەری جەمسەرەکان زۆر وشکن،

it's considered a desert

بە بیابانێک دادەنرێن

with annual precipitation

لەگەڵ بارانی ساڵانە

of only 200 millimeters along the coast

تەنها ٢٠٠ملیمەتر بەدرێژایی کەنارەکە

and far less inland.

وە زۆر کەمتر لە ناو خاکی

The temperature in Antarctica

پلەی گەرمی لە جەمسەری جەمسەری

has reached -89 degrees Celsius.

گەیشتووەتە -٨٩پلەی سەدی.

Because it's so harsh and hard to get to,

چونکە زۆر قورسە و قورسە،

there are no permanent human residents on Antarctica,

هیچ دانیشتوانێکی هەمیشەیی مرۆڤ لە جەمسەری جەمسەری نیە،

but anywhere from 1,000 to 5,000 people

بەڵام لە هەر شوێنێک لە ١٠٠٠بۆ ٥٠٠٠کەس

reside throughout the year

بەدرێژایی ساڵ لە تەنیشتی

at the research stations scattered across the continent.

لە وێستگەکانی توێژینەوە کە بڵاوبوبونەوە لە کیشوەرەکە.

Even the most extreme animals fight for survival,

تەنانەت زۆرترین گیانلەبەریش بۆ مانەوە شەڕ دەکات،

and only cold-adapted organisms survive there,

وە تەنها زیندەوەرە ساردەکان لەوێ ڕزگاریان دەبێت،

including many types of algae,

لە نێویاندا چەندین جۆری قەراگە،

animals,

ئاژەڵەکان،

bacteria,

بەکتریا،

fungi,

فەنجی،

plants,

ڕووەکەکان،

and protista.

وە پرۆتیستا.

But why is Antarctica colder than its northern cousin?

بەڵام بۆچی ئانتارکتیکا ساردترە لە ئامۆزای باکووری؟

Well, first, much of the continent

باشە، سەرەتا، زۆربەی کیشوەرەکە

is more than three kilometers above sea level,

زیاتر لە سێ کیلۆمەتر لە ئاستی دەریاوە،

and temperature decreases with elevation.

پلەی گەرمیش بە بەرزبوونەوە کەم دەبێتەوە.

That's why mountaintops have snow on them.

بۆیە لوتکەی چیاکان بەفریان لەسەر دەبارێت.

Second, remember that the Arctic

دووەم،ئەوەت لە بیرە کە جەمسەری باکوور

is really a frozen ocean.

بەڕاستی زەریایەکی بەستوویە.

The water in the ocean beneath it

ئاوی ناو زەریاکە لە ژێرەوە

is warmer than the frozen ground in the Antarctic,

گەرمترە لە زەوی بەستوو لە جەمسەری جەمسەری،

and that warmth is transferred through the ice pack.

وە ئەو گەرمییە دەگوازرێنەوە بۆ ناو بەستەڵەکی سەهۆڵەکە.

This prevents temperatures in the Arctic regions

ڕێگەلە پلەی گەرمادەگرێت لەناوچەکانی جەمسەری باکوور

from reaching the extremes

لە گەیشتن بە ئەوپەڕی

typical of the land surface of Antarctica.

نمونەیی لە ڕووی زەویی جەمسەری.

Third, the seasons are conspiring against the Antarctic.

سێیەم، وەرزەکان پیلان دژی جەمسەری.

During the aphelion in July,

لە کاتی هەڵکردنی تەمووزدا،

when the Earth is the farthest away from the Sun,

کاتێک زەوی لەت لەت دەبێت و دوور هی خۆرە،

it also happens to be winter in the Antarctic,

هەروەها زستانی لە جەمسەری جەمسەری،

which creates a double-whammy of cold

کە دوو جار لە سەرما دەتاشی

for the southern pole.

بۆ جەمسەری باشوور.

But despite being inhospitable,

بەڵام سەرەڕای ئەوەی کە بێ میوان بوو،

the North and South Pole are a big reason

جەمسەری باکوور و باشوور هۆکارێکی گەورەن

why our planet is the way it is.

بۆچی هەسارەکەمان بەم شێوەیەیە.

Both of our polar regions

هەردوو هەرێمی جەمسەریمان

are very important climate controllers.

کە زۆر گرنگن لە کۆنترۆڵکردنی ئاووهەوادا.

They help moderate the temperature

یارمەتی مامناوەندی پلەی گەرمایان دا

in our temperate zones

لە ناوچە میزاجیەکانمان

and give us stable weather.

وە کەش و هەوایەکی جێگیرمان پێ بدە.

As sea ice in the Arctic declines

وەک بەفری دەریا لەجەمسەری باکوور کەم دەبێت

due to climate change and global warming,

بەهۆی گۆڕانی کەش و هەوا و گەرمبوونی زەوی،

weather around the globe

کەش و هەوا لە سەرانسەری جیهاندا

becomes increasing more unstable.

زیاتر ناسەقامگیر تر دەبێت.