The Arctic vs. the Antarctic - Camille Seaman

Arktyka kontra Antarktyka - Camille Seaman

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

On our planet,

Na naszej planecie są dwa obszary polarne:

we have two polar regions:

Na naszej planecie są dwa obszary polarne:

the Arctic, whose name comes from

Arktyka, której nazwa pochodzi od greckiego "Arktikos" - "północny",

the Greek Arktikos, of the North,

Arktyka, której nazwa pochodzi od greckiego "Arktikos" - "północny",

and the Antarctic

oraz Antarktyka, od "Antarktikos", "przeciwieństwo północy".

from Antarktikos,

oraz Antarktyka, od "Antarktikos", "przeciwieństwo północy".

opposite of the North.

oraz Antarktyka, od "Antarktikos", "przeciwieństwo północy".

But there's an easier way to remember them

Jest łatwiejszy sposób, żeby je rozróżniać.

if you just remember what surrounds them.

Wystarczy zapamiętać, co je otacza.

The Arctic, situated in the Northern hemisphere of our planet,

Arktyka na Półkuli Północnej

is an ocean entirely surrounded by land.

to ocean otoczony przez lądy.

On the other side of the world,

Antarktyka na drugim krańcu świata

the Antarctic is a continent

Antarktyka na drugim krańcu świata

entirely surrounded by ocean.

to kontynent otoczony oceanem.

So, the Arctic has polar bears but no penguins,

W Arktyce żyją niedźwiedzie polarne, a nie ma pingwinów,

and the Antarctic has penguins but no polar bears.

w Antarktyce są pingwiny, a nie ma niedźwiedzi.

Let's talk about the Arctic first.

Pomówmy wpierw o Arktyce.

The Arctic region consists of a vast, ice-covered ocean

To duży obszar, składający się z oceanu skutego lodem,

surrounded by treeless permafrost.

otoczonego bezdrzewną wieczną zmarzliną.

The area can be defined

Można określić tą strefę

as the region between the Arctic Circle

jako tereny między kołem podbiegunowym

and the North Pole.

a Biegunem Północnym.

If you were to stand at the North Pole,

Stojąc na Biegunie Północnym,

everywhere you looked, in all directions,

we wszystkich kierunkach

would be south.

zobaczycie południe.

But standing at the North Pole

Ale nie da się długo stać na biegunie,

is difficult to do for very long

Ale nie da się długo stać na biegunie,

because it's in the middle of an ocean,

bo znajduje się na środku oceanu

covered by constantly shifting, frozen sea ice.

pokrytego ruchomym lodem.

If you were to fall into the water at the North Pole,

Morze w tym miejscu

you'd fall into water that's 13,980 feet deep.

ma ponad 4 kilometry głębokości.

Above the water, average winter temperatures

Nad wodą średnia temperatura w zimie

can be as low as -40 degrees Celsius,

spada do -40 stopni Celsjusza.

and the coldest recorded temperature

Rekord wynosił -68 stopni Celsjusza.

is approximately -68 degrees Celsius.

Rekord wynosił -68 stopni Celsjusza.

Despite these incredibly harsh conditions,

Pomimo niesamowicie surowych warunków

humans have populated areas in the Arctic

ludzie zamieszkują Arktykę

for thousands of years.

od tysięcy lat.

Life in the Arctic includes organisms living in the ice,

Część arktycznych organizmów żyje w lodzie,

zooplankton and phytoplankton,

np. zooplankton, fitoplankton,

fish and marine mammals,

ryby, ssaki morskie,

birds,

land animals,

ptaki,

zwierzęta lądowe, rośliny

plants,

and human societies.

zwierzęta lądowe, rośliny

oraz różne grupy ludzi.

Okay, what about Antarctica?

Dobrze, a co z Antarktyką?

Antarctica is Earth's southernmost continent,

Antarktyda to kontynent najbardziej wysunięty na południe

and it contains the geographic South Pole.

i zawiera geograficzny Biegun Południowy.

It's the fifth largest continent on the planet

Jest piątym co do wielkości kontynentem, prawie dwa razy większym od Australii.

at nearly twice the size of Australia.

Jest piątym co do wielkości kontynentem, prawie dwa razy większym od Australii.

Almost 98% of Anarctica is covered by ice

Prawie 98% procent lądu pokrywa lód o grubości przynajmniej 1,5 km.

at least one mile in thickness.

Prawie 98% procent lądu pokrywa lód o grubości przynajmniej 1,5 km.

Conditions in Antarctica are some of the most extreme

Panują tam najbardziej ekstremalne warunki

in the entire world.

na świecie.

On average, it's the coldest,

Jest to najzimniejszy,

windiest,

driest continent

najbardziej wietrzny, najsuchszy kontynent

najbardziej wietrzny, najsuchszy kontynent

and has the highest average elevation

z najwyższą średnią wysokością nad poziomem morza.

of all the continents.

z najwyższą średnią wysokością nad poziomem morza.

You might think that it snows all the time at the Poles,

Może sądzicie, że na biegunach cały czas pada śnieg,

but Antarctica is so dry,

ale Antarktyda jest tak sucha, że uchodzi za pustynię.

it's considered a desert

ale Antarktyda jest tak sucha, że uchodzi za pustynię.

with annual precipitation

Roczna suma opadów

of only 200 millimeters along the coast

to tylko 200 mm na wybrzeżu,

and far less inland.

a jeszcze mniej w głębi lądu.

The temperature in Antarctica

Temperatura na Antarktydzie

has reached -89 degrees Celsius.

sięgnęła -89 stopni Celsjusza.

Because it's so harsh and hard to get to,

Przez surowe warunki i niedostępność

there are no permanent human residents on Antarctica,

na Antarktydzie nie ma stałych siedzib ludzkich,

but anywhere from 1,000 to 5,000 people

ale w od 1000 do 5000 osób

reside throughout the year

przebywa tam w ciągu roku

at the research stations scattered across the continent.

na stacjach badawczych, rozsianych po całym kontynencie.

Even the most extreme animals fight for survival,

Nawet najlepiej zaadoptowane gatunki walczą o przeżycie.

and only cold-adapted organisms survive there,

Mogą tu żyć organizmy przystosowane do zimnego klimatu,

including many types of algae,

w tym różne gatunki alg,

animals,

zwierząt,

bacteria,

bakterii,

fungi,

grzybów,

plants,

roślin

and protista.

oraz protistów.

But why is Antarctica colder than its northern cousin?

Czemu Antarktyda jest zimniejsza od północnej kuzynki?

Well, first, much of the continent

Po pierwsze, większość kontynentu

is more than three kilometers above sea level,

leży ponad 3 km nad poziomem morza,

and temperature decreases with elevation.

a im wyżej, tym zimniej.

That's why mountaintops have snow on them.

To dlatego na szczytach gór utrzymuje się śnieg.

Second, remember that the Arctic

Po drugie Arktyka to tak naprawdę zamarznięty ocean.

is really a frozen ocean.

Po drugie Arktyka to tak naprawdę zamarznięty ocean.

The water in the ocean beneath it

Woda pod lodem jest cieplejsza niż zamarznięty grunt.

is warmer than the frozen ground in the Antarctic,

Woda pod lodem jest cieplejsza niż zamarznięty grunt.

and that warmth is transferred through the ice pack.

Ciepło oceanu przenika przez pokrywę lodową.

This prevents temperatures in the Arctic regions

Dzięki temu temperatury w Arktyce nie są aż tak ekstremalne

from reaching the extremes

Dzięki temu temperatury w Arktyce nie są aż tak ekstremalne

typical of the land surface of Antarctica.

jak te na Antarktydzie.

Third, the seasons are conspiring against the Antarctic.

Po trzecie, pory roku "spiskują" przeciwko Antarktydzie.

During the aphelion in July,

Podczas lipcowego afelium, kiedy Ziemia jest najdalej od Słońca,

when the Earth is the farthest away from the Sun,

Podczas lipcowego afelium, kiedy Ziemia jest najdalej od Słońca,

it also happens to be winter in the Antarctic,

na Antarktydzie wypada akurat zima,

which creates a double-whammy of cold

co podwaja zimno

for the southern pole.

na Biegunie Południowym.

But despite being inhospitable,

Pomimo niegościnności,

the North and South Pole are a big reason

to oba bieguny powodują,

why our planet is the way it is.

że nasza planeta jest, jaka jest.

Both of our polar regions

Oba regiony polarne to ważne czynniki kontroli klimatu na Ziemi.

are very important climate controllers.

Oba regiony polarne to ważne czynniki kontroli klimatu na Ziemi.

They help moderate the temperature

Pomagają łagodzić temperaturę w strefach umiarkowanych, stabilizują pogodę.

in our temperate zones

Pomagają łagodzić temperaturę w strefach umiarkowanych, stabilizują pogodę.

and give us stable weather.

Pomagają łagodzić temperaturę w strefach umiarkowanych, stabilizują pogodę.

As sea ice in the Arctic declines

Gdy lody Arktyki topnieją

due to climate change and global warming,

przez zmiany klimatyczne i globalne ocieplenie,

weather around the globe

pogoda na Ziemi robi się niestabilna.

becomes increasing more unstable.

pogoda na Ziemi robi się niestabilna.